پس از دو دهه تلاش محققان ایرانی در مطالعه کوهورت گلستان صورت گرفت
در یک رویداد مهم تاریخی و بینالمللی، «سرطان زایی مصرف تریاک» که مهمترین دستاورد بیش از دو دهه تلاش تحقیقاتی دانشمندان ایرانی در «مطالعه کوهورت گلستان» به شمار میرود، توسط آژانس بینالمللی تحقیقات سرطان سازمان بهداشت جهانی مورد تایید قرار گرفت و در آینده به عنوان « مونوگراف 126» منتشر خواهد شد.
تایید «سرطانزا بودن مصرف تریاک» توسط آژانس بینالمللی تحقیقات سرطان سازمان جهانی بهداشت و انتشار مونوگراف آن در آینده
19 مهر 1399 ساعت: 13:7
19 مهر 1399 ساعت: 13:7
در یک رویداد مهم تاریخی و بینالمللی، «سرطان زایی مصرف تریاک» که مهمترین دستاورد بیش از دو دهه تلاش تحقیقاتی دانشمندان ایرانی در «مطالعه کوهورت گلستان» به شمار میرود، توسط آژانس بینالمللی تحقیقات سرطان سازمان بهداشت جهانی مورد تایید قرار گرفت و در آینده به عنوان « مونوگراف 126» منتشر خواهد شد.
به گزارش سپید، «سرطان زایی مصرف تریاک» در جلسه اعضای کارگروه «مونوگراف 126» آژانس بینالمللی تحقیقات سرطان شامل 16 محقق و متخصص برجسته سرطان از 10 کشور جهان که 11 تا 20 سپتامبر به صورت مجازی برگزار شد، مورد بحث، بررسی و تایید قرار گرفت.
نتایج مهم این ارزیابیها 8 اکتبر 2020 - 17 مهر ماه 99، در مجله معتبر The Lancet Oncology منتشر شده است.
مطالعه کوهورت گلستان بخشی از مطالعه سرطان معده در شمال ایران (GEMINI)، نخستین و یکی از بزرگترین مطالعات کوهورت در غرب آسیا و شمال آفریقا است که در سال 2004 توسط تیمی از محققان پژوهشکده بیماریهای گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران به رهبری رضا ملک زاده و با همکاری دانشگاه علوم پزشکی گلستان، آژانس بین المللی تحقیقات سرطان سازمان جهانی بهداشت برخی دانشگاهها و مراکز معتبر بینالمللی تحقیقات سرطان ادامه یافت و به دستاوردهای بسیار مهمی در شناسایی علل سرطانهای گوارشی بویژه سرطان مری و معده، اثبات تاثیر نوشیدن چای داغ در بروز سرطان و انتشار آن در مونوگراف آژانس بین المللی تحقیقات سرطان و نیز اثبات «سرطانزایی مصرف تریاک در بروز 7 نوع سرطان» و تایید آن توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان برای انتشار در مونوگراف 126 انجامید. این مطالعه، در سال 2018 مدال افتخار آژانس بین المللی تحقیقات سرطان سازمان جهانی بهداشت را دریافت کرد.
بر اساس نتایجی که حاصل بیش از 17 ماه بررسی جزئیات تمام دادهها و شواهد «سرطان زایی مصرف تریاک» در مطالعات آزمایشگاهی و انسانی و همچنین بررسی بسیار دقیق موضوع در جلسات اخیر اعضای کارگروه مونوگراف 126 آژانس بین المللی تحقیقات سرطان سازمان جهانی بهداشت، تریاک با استناد به شواهد «کافی» در مطالعات انسانی، به عنوان «ماده سرطانزا» شناخته و در گروه «یک» عوامل سرطانزا برای انسان، طبقهبندی شد. طبق نتایج مورد تایید کارگروه مونوگراف 126 آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، مصرف طولانی مدت تریاک به هر شکل (خام، شیره یا سوخته)، به هر روش (دودی یا بلعیدن) و به هر مقدار در انسان سرطانزاست.
کارگروه مونوگراف 126 آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، همچنین با استناد به شواهد «کافی» در مطالعات انسانی، مصرف تریاک با بروز سرطانهای ریه، حنجره و مثانه را دارای ارتباط «قوی» تشخیص داد. بر پایه این بررسیها، همچنین مصرف تریاک، دارای «ارتباط مثبت» با بروز سرطانهای مری، معده، لوزالمعده و حلق با استناد به شواهد «محدود» در مطالعات انسانی است.
شواهد مستند و مورد تایید کارگروه مونوگراف 126 آژانس بین المللی تحقیقات سرطان بویژه مطالعه کوهورت گلستان، به شکلی قوی نشان داده است متابولیتهای تریاک، در ادرار، مو و خون افرادی که این ماده مخدر را مصرف کردهاند، مشاهده شده است. بر اساس این شواهد، تریاک ویژگیهای اصلی مواد سرطانزا را دارا بوده و انواع مختلف تریاک (خام، سوخته یا شیره)، ژنوتوکسیک هستند.
تایید «سرطانزا بودن مصرف تریاک» در جلسات اعضای کارگروه مونوگراف 126 آژانس بینالمللی تحقیقات سرطان، با استناد به انواع مطالعات صورت گرفته است. از جمله این مطالعات، دو مطالعه کوهورت و بیش از دوازده مطالعه مورد - شاهدی در مناطق مختلف ایران بودهاند که ارتباط بین مصرف تریاک و سرطانها را بررسی کردهاند؛ اما بیشترین و معتبرترین دادهها در این باره که مورد استناد قرار گرفت، مربوط به شواهد وسیع، قوی و دقیق «مطالعه کوهورت گلستان» بوده است.
در مطالعه کوهورت گلستان با 50.045 شرکت کننده بزرگسال 40 تا 75 سال، 17 درصد افراد (8.487 نفر) استفاده منظم از انواع تریاک شامل (خام، شیره و سوخته) را گزارش کردهاند. همچنین از زمان آغاز مطالعه تا 2019 بیش از 8000 مرگ درمیان شرکت کنندگان ثبت شده که 1570 مورد آنها ناشی از سرطانها و بیش از 54 درصد این مرگهای سرطانی، ناشی از سرطانهای دستگاه گوارش بوده است.
به اذعان کارگروه مونوگراف 126 آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، مطالعه کوهورت گلستان، دارای پرسشنامهای دقیق و ساختارمند، برخوردار از مطالعه پایایی و روایی دقیق با اندازه گیری سطح متابولیت تریاک در ادرار شرکت کنندگان، سوالات دقیق درباره شکل تریاک مورد مصرف (خام، شیره یا سوخته)، نوع مصرف ( دودی یا بلعیدن) زمان شروع، دفعات، میزان و مدت زمان مصرف، سایرارزیابیهای دقیق جمعیت شناختی از جمله وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سبک زندگی افراد مورد مطالعه و همچنین، برطرف کننده تردیدها درباره تاثیر احتمالی برخی عوامل همچون استعمال دخانیات که میتوانسته مخدوش کننده تاثیر مصرف تریاک در بروز سرطان باشد، بوده است.
تاکید کارگروه مونوگراف آژانس بین المللی تحقیقات سرطان بر این موضوع مهم، درحالی صورت میگیرد که طبق مطالعات گذشته، دربین مصرف کنندگان تریاک، مواجهه با سایر عوامل سرطانزا مانند مصرف سیگار شیوع بالاتری دارد که این موضوع به عنوان مهمترین عامل مخدوش کننده، مطرح شده و این تردید وجود داشت که شاید اثرات سرطانزای تریاک در مصرف کنندگان، مربوط به سیگار بوده باشد؛ اما نتایج مطالعه کوهورت گلستان به این تردیدها پایان داده و اثبات کرده که خطر بالای ابتلا به انواع سرطانها در تمامی زیر گروههای مصرف کننده تریاک اعم از زنان و مردان، افراد سیگاری و غیر سیگاری و شرکت کنندگان در سطوح بالاتر و پایینتر اقتصادی و اجتماعی وجود دارد.
رضا ملک زاده، بنیانگذار و محقق اصلی مطالعه کوهورت گلستان با اشاره به قرار گرفتن «سرطانزا بودن مصرف تریاک» در گروه «یک» عوامل طبقهبندی شده سرطان در انسان، طی فرایندی پیچیده، دشوار، زمانبر و مستند به شواهد دقیق و قوی در مطالعات انسانی گفت: «برای اثبات نتایج تحقیقاتی که مطابق با استانداردهای بینالمللی مورد تایید معتبرترین مرجع جهانی تحقیقات سرطان باشد، باید سالها تلاش تحقیقاتی گسترده را با همکاریهای علمی بینالمللی انجام داد و این دستاورد که با نقش بسیار موثر محققان علاقهمند و با انگیزه ایرانی به ثمررسید، بیانگر امکان تحقق کارهای تحقیقاتی بزرگ در کشور با وجود مشکلات فراوان و نیازمند صبر و کوشش مستمر است.»
وی تایید سرطانزا بودن مصرف تریاک در انسان توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان را درحالی پراهمیت توصیف کرد که تولید و توزیع تریاک با وجود آن که از سال 1961 تحت کنترل درآمده اما همواره، بویژه در دهه گذشته، روند افزایشی داشته است.
به گفته ملک زاده، تریاک در حدود 50 کشور جهان به طورغیرقانونی تولید میشود و بیش از 80 درصد تریاک غیرقانونی جهان نیز مربوط به افغانستان است. تعداد مصرف کنندگان تریاک در جهان از 20 میلیون نفر در سال 2007 به 42.5 میلیون نفر در سال 2018 رسیده و 76 درصد از 1100 تن تریاک مصرف شده طی سال 2017 مربوط به آسیا بوده است.
استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اشکال و عوامل مصرف تریاک در جهان نیز گفت: «15 تا 20 درصد از کل تریاک تولید شده در جهان، به صورت خام، مصرف و باقی به مواد افیونی دیگر و عمدتاً هروئین، تبدیل میشود. جنس، سن، وضعیت اقتصادی - اجتماعی و مصرف دخانیات نیز از عوامل مهم تاثیرگذار بر مصرف تریاک هستند.»
معاون تحقیقات وزیر بهداشت گفت: «ایران به دلایل تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی (همسایگی با افغانستان به عنوان بزرگترین کشت دهنده خشخاش در جهان) دارای بیشترین مصرف تریاک خام (42 درصد تریاک خام مصرفی جهان) است و پس از ایران، کشورهای افغانستان و پاکستان در رتبههای بعدی قرار دارند.»
به گفته رییس پژوهشکده بیماریهای گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، حدود 10 درصد ایرانیان بالای 40 سال تریاک را به سه شکل تفریحی، تفننی و دائمی مصرف میکنند. تریاک به تنهایی 69 درصد کل مواد مخدر مصرفی در ایران را تشکیل میدهد. میزان مصرف تریاک در شهرهای ایران بین 7 تا 17.5 درصد متغیر بوده و بالاترین میزان مصرف در استانهای گلستان و کرمان است.
وی از جمله دلایل اصلی مصرف بالای تریاک در جهان و ایران را همچنین، باورهای کاملاً نادرست در مورد اثر درمانی این ماده مخدر دانست و گفت: «حتی پزشکان در گذشتههای دور جزو تبلیغ کنندگان مصرف تریاک بودند. « گالن» و «اوسلر» پزشکان معروف، تریاک را دارویی مفید معرفی کردهاند. در کتاب قانون ابن سینا نیز به مفید بودن تریاک برای درمان چند بیماری اشاره شده است.»
محقق بینالمللی سرطان در عین حال یادآور شد: «امروزه مورفین که مهمترین آلکالوئید مشتق از تریاک است، به عنوان دارویی بسیار مفید برای تسکین درد در افراد مبتلا به سکتههای قلبی و سرطانهای پیشرفته در ایران و جهان مصرف میشود و مصرف یک یا چند بار مورفین در هفته در بیماران با دردهای شدید بویژه بیماران مبتلا به سرطان بسیار پیشرفته کبد که طول عمر کوتاهی خواهند داشت، از نظر طب جدید، مجاز و مفید است.»
وی افزود: «نکته مهم آن است که مصرف طولانی مدت تریاک به هر نوع (خام، شیره و سوخته)، به هر شکل (بلعیدن و دودی) و به هر میزان (حتی نیم گرم در شبانه روز) باعث بروز بیماریهای قلبی عروقی، سکتههای قلبی و مغزی و سرطانها میشود و پزشکان باید از تجویز طولانی مدت مصرف تریاک به بیماران خودداری کرده و عوارض غیرقابل جبران آن را به بیماران توضیح دهند.»
ملک زاده در ادامه به سابقه مطالعات درباره تاثیر مصرف طولانی مدت تریاک بر بروز سرطان اشاره کرد و گفت: «با وجود سابقه طولانی و حجم قابل توجه مصرف تریاک در جهان، هیچ مطالعه جدید علمی و آینده نگری در مورد ارتباط مصرف این ماده مخدر با سرطانها انجام نشده بود و سه مطالعه اپیدمیولوژیک گذشته نگر، تاثیر مصرف تریاک در افزایش دو برابری خطر بروز سرطان را نشان دادهاند.»
وی یادآور شد: «مطالعه کوهورت گلستان، به عنوان بزرگترین و مهمترین مطالعه در زمینه ارتباط مصرف تریاک و سرطان (به دلیل آینده نگر و مبتنی بر جمعیت بودن، داشتن بیش از 8000 شرکت کننده دارای سابقه طولانی مصرف تریاک) وسیعترین، دقیقترین و معتبرترین دادهها را در این زمینه ارائه کرده است.»
رهبر و محقق اصلی مطالعه کوهورت گلستان، در ادامه، مهمترین نتایج این مطالعه در مورد تاثیر مصرف طولانی مدت تریاک بر بروز سرطانها، بیماریهای قلبی عروقی و برخی بیماریهای مزمن را برشمرد:
افزایش دو برابری شانس بروز سرطان در انسان
تاثیر مصرف طولانی مدت تریاک در بروز 7 نوع سرطان ریه، حنجره و مثانه، مری، معده، لوزالمعده و حلق
ماده سرطان زای تریاک دقیقاً در تریاک خالص یافت میشود و این تصور که تریاک خالص، سرطانزا نیست، کاملاً نادرست است
غلظت ماده خطرناک PAH (هیدروکربنهای آروماتیک چند حلقه ای) موجود در دود تریاک، در بافتهای سرطانی شرکت کنندگان در مطالعه کوهورت گلستان که مبتلا به این بیماری بودند، مشاهده شده است. شواهد این مطالعه نشان داده است که غلظت PAH در بافتهای سرطانی مصرف کنندگان تریاک، حتی تا 25 برابر بیشتر است.
متابولیتهای تریاک در ادرار، مو و خون افرادی که این ماده مخدر را به هر شکل (دودی یا بلعیدن) مصرف کردهاند، مشاهده شده است و بر اساس این شواهد، تریاک ویژگیهای اصلی مواد سرطانزا را دارا بوده و انواع مختلف تریاک (خام، سوخته یا شیره)، ژنوتوکسیک هستند.
تریاک در مقایسه با مصرف دخانیات، ماده بسیار قویتر و موثرتری در بروز سرطان است و تاثیر تریاک در بروز برخی سرطانها، از سیگار هم بیشتر است.
مصرف طولانی مدت تریاک با افزایش بیماریهای قلبی - عروقی همراه است. شانس بروز حملات قلبی و سکتههای قلبی و مغزی با مصرف تریاک، دو برابر افزایش مییابد.
مصرف منظم تریاک، خطر مرگ ناشی از بیماریهای قلبی عروقی، سرطانها و بیماریهای تنفسی را مجموعا تا 86 درصد افزایش میدهد
مقایسه شمار مرگها در بین بیماران دیابتی و غیردیابتی در مطالعه کوهورت گلستان نشان داد که 25 درصد افراد مبتلا به دیابت بدون سابقه مصرف تریاک جان خود را از دست دادهاند، اما این میزان در مصرف کنندگان تریاک، 40 درصد بوده است. درحالی که وجود بیماری دیابت، به تنهایی، خطر مرگ را نسبت به غیردیابتیها، حدود دو برابر میکند، همزمانی مصرف تریاک و دیابت، این خطر را به 2.76 برابر افراد غیردیابتی بدون سابقه مصرف تریاک افزایش میدهد. همچنین مصرف تریاک، خطر مرگ زودرس در بیماران دیابتی را به طور کلی حدود 30 درصد افزایش میدهد.
به گزارش وبدا، مصرف طولانی مدت تریاک خطر مرگ زودرس در بیماران مبتلا به سیروز کبدی را 2.74 برابر افزایش میدهد.
نتایج مهم این ارزیابیها 8 اکتبر 2020 - 17 مهر ماه 99، در مجله معتبر The Lancet Oncology منتشر شده است.
مطالعه کوهورت گلستان بخشی از مطالعه سرطان معده در شمال ایران (GEMINI)، نخستین و یکی از بزرگترین مطالعات کوهورت در غرب آسیا و شمال آفریقا است که در سال 2004 توسط تیمی از محققان پژوهشکده بیماریهای گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران به رهبری رضا ملک زاده و با همکاری دانشگاه علوم پزشکی گلستان، آژانس بین المللی تحقیقات سرطان سازمان جهانی بهداشت برخی دانشگاهها و مراکز معتبر بینالمللی تحقیقات سرطان ادامه یافت و به دستاوردهای بسیار مهمی در شناسایی علل سرطانهای گوارشی بویژه سرطان مری و معده، اثبات تاثیر نوشیدن چای داغ در بروز سرطان و انتشار آن در مونوگراف آژانس بین المللی تحقیقات سرطان و نیز اثبات «سرطانزایی مصرف تریاک در بروز 7 نوع سرطان» و تایید آن توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان برای انتشار در مونوگراف 126 انجامید. این مطالعه، در سال 2018 مدال افتخار آژانس بین المللی تحقیقات سرطان سازمان جهانی بهداشت را دریافت کرد.
بر اساس نتایجی که حاصل بیش از 17 ماه بررسی جزئیات تمام دادهها و شواهد «سرطان زایی مصرف تریاک» در مطالعات آزمایشگاهی و انسانی و همچنین بررسی بسیار دقیق موضوع در جلسات اخیر اعضای کارگروه مونوگراف 126 آژانس بین المللی تحقیقات سرطان سازمان جهانی بهداشت، تریاک با استناد به شواهد «کافی» در مطالعات انسانی، به عنوان «ماده سرطانزا» شناخته و در گروه «یک» عوامل سرطانزا برای انسان، طبقهبندی شد. طبق نتایج مورد تایید کارگروه مونوگراف 126 آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، مصرف طولانی مدت تریاک به هر شکل (خام، شیره یا سوخته)، به هر روش (دودی یا بلعیدن) و به هر مقدار در انسان سرطانزاست.
کارگروه مونوگراف 126 آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، همچنین با استناد به شواهد «کافی» در مطالعات انسانی، مصرف تریاک با بروز سرطانهای ریه، حنجره و مثانه را دارای ارتباط «قوی» تشخیص داد. بر پایه این بررسیها، همچنین مصرف تریاک، دارای «ارتباط مثبت» با بروز سرطانهای مری، معده، لوزالمعده و حلق با استناد به شواهد «محدود» در مطالعات انسانی است.
شواهد مستند و مورد تایید کارگروه مونوگراف 126 آژانس بین المللی تحقیقات سرطان بویژه مطالعه کوهورت گلستان، به شکلی قوی نشان داده است متابولیتهای تریاک، در ادرار، مو و خون افرادی که این ماده مخدر را مصرف کردهاند، مشاهده شده است. بر اساس این شواهد، تریاک ویژگیهای اصلی مواد سرطانزا را دارا بوده و انواع مختلف تریاک (خام، سوخته یا شیره)، ژنوتوکسیک هستند.
تایید «سرطانزا بودن مصرف تریاک» در جلسات اعضای کارگروه مونوگراف 126 آژانس بینالمللی تحقیقات سرطان، با استناد به انواع مطالعات صورت گرفته است. از جمله این مطالعات، دو مطالعه کوهورت و بیش از دوازده مطالعه مورد - شاهدی در مناطق مختلف ایران بودهاند که ارتباط بین مصرف تریاک و سرطانها را بررسی کردهاند؛ اما بیشترین و معتبرترین دادهها در این باره که مورد استناد قرار گرفت، مربوط به شواهد وسیع، قوی و دقیق «مطالعه کوهورت گلستان» بوده است.
در مطالعه کوهورت گلستان با 50.045 شرکت کننده بزرگسال 40 تا 75 سال، 17 درصد افراد (8.487 نفر) استفاده منظم از انواع تریاک شامل (خام، شیره و سوخته) را گزارش کردهاند. همچنین از زمان آغاز مطالعه تا 2019 بیش از 8000 مرگ درمیان شرکت کنندگان ثبت شده که 1570 مورد آنها ناشی از سرطانها و بیش از 54 درصد این مرگهای سرطانی، ناشی از سرطانهای دستگاه گوارش بوده است.
به اذعان کارگروه مونوگراف 126 آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، مطالعه کوهورت گلستان، دارای پرسشنامهای دقیق و ساختارمند، برخوردار از مطالعه پایایی و روایی دقیق با اندازه گیری سطح متابولیت تریاک در ادرار شرکت کنندگان، سوالات دقیق درباره شکل تریاک مورد مصرف (خام، شیره یا سوخته)، نوع مصرف ( دودی یا بلعیدن) زمان شروع، دفعات، میزان و مدت زمان مصرف، سایرارزیابیهای دقیق جمعیت شناختی از جمله وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سبک زندگی افراد مورد مطالعه و همچنین، برطرف کننده تردیدها درباره تاثیر احتمالی برخی عوامل همچون استعمال دخانیات که میتوانسته مخدوش کننده تاثیر مصرف تریاک در بروز سرطان باشد، بوده است.
تاکید کارگروه مونوگراف آژانس بین المللی تحقیقات سرطان بر این موضوع مهم، درحالی صورت میگیرد که طبق مطالعات گذشته، دربین مصرف کنندگان تریاک، مواجهه با سایر عوامل سرطانزا مانند مصرف سیگار شیوع بالاتری دارد که این موضوع به عنوان مهمترین عامل مخدوش کننده، مطرح شده و این تردید وجود داشت که شاید اثرات سرطانزای تریاک در مصرف کنندگان، مربوط به سیگار بوده باشد؛ اما نتایج مطالعه کوهورت گلستان به این تردیدها پایان داده و اثبات کرده که خطر بالای ابتلا به انواع سرطانها در تمامی زیر گروههای مصرف کننده تریاک اعم از زنان و مردان، افراد سیگاری و غیر سیگاری و شرکت کنندگان در سطوح بالاتر و پایینتر اقتصادی و اجتماعی وجود دارد.
رضا ملک زاده، بنیانگذار و محقق اصلی مطالعه کوهورت گلستان با اشاره به قرار گرفتن «سرطانزا بودن مصرف تریاک» در گروه «یک» عوامل طبقهبندی شده سرطان در انسان، طی فرایندی پیچیده، دشوار، زمانبر و مستند به شواهد دقیق و قوی در مطالعات انسانی گفت: «برای اثبات نتایج تحقیقاتی که مطابق با استانداردهای بینالمللی مورد تایید معتبرترین مرجع جهانی تحقیقات سرطان باشد، باید سالها تلاش تحقیقاتی گسترده را با همکاریهای علمی بینالمللی انجام داد و این دستاورد که با نقش بسیار موثر محققان علاقهمند و با انگیزه ایرانی به ثمررسید، بیانگر امکان تحقق کارهای تحقیقاتی بزرگ در کشور با وجود مشکلات فراوان و نیازمند صبر و کوشش مستمر است.»
انتشار مونوگراف سرطانزایی تریاک در سال آینده 2021
رییس پژوهشکده بیماریهای گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به انتشار مونوگراف سرطانزایی سیگار در انسان در حدود سه دهه پیش، گفت: «پس از 40 سال تاخیر، سرانجام، مونوگراف سرطانزایی تریاک نیز توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان در سال 2021 منتشر خواهد شد.»وی تایید سرطانزا بودن مصرف تریاک در انسان توسط آژانس بین المللی تحقیقات سرطان را درحالی پراهمیت توصیف کرد که تولید و توزیع تریاک با وجود آن که از سال 1961 تحت کنترل درآمده اما همواره، بویژه در دهه گذشته، روند افزایشی داشته است.
به گفته ملک زاده، تریاک در حدود 50 کشور جهان به طورغیرقانونی تولید میشود و بیش از 80 درصد تریاک غیرقانونی جهان نیز مربوط به افغانستان است. تعداد مصرف کنندگان تریاک در جهان از 20 میلیون نفر در سال 2007 به 42.5 میلیون نفر در سال 2018 رسیده و 76 درصد از 1100 تن تریاک مصرف شده طی سال 2017 مربوط به آسیا بوده است.
استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اشکال و عوامل مصرف تریاک در جهان نیز گفت: «15 تا 20 درصد از کل تریاک تولید شده در جهان، به صورت خام، مصرف و باقی به مواد افیونی دیگر و عمدتاً هروئین، تبدیل میشود. جنس، سن، وضعیت اقتصادی - اجتماعی و مصرف دخانیات نیز از عوامل مهم تاثیرگذار بر مصرف تریاک هستند.»
معاون تحقیقات وزیر بهداشت گفت: «ایران به دلایل تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی (همسایگی با افغانستان به عنوان بزرگترین کشت دهنده خشخاش در جهان) دارای بیشترین مصرف تریاک خام (42 درصد تریاک خام مصرفی جهان) است و پس از ایران، کشورهای افغانستان و پاکستان در رتبههای بعدی قرار دارند.»
به گفته رییس پژوهشکده بیماریهای گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، حدود 10 درصد ایرانیان بالای 40 سال تریاک را به سه شکل تفریحی، تفننی و دائمی مصرف میکنند. تریاک به تنهایی 69 درصد کل مواد مخدر مصرفی در ایران را تشکیل میدهد. میزان مصرف تریاک در شهرهای ایران بین 7 تا 17.5 درصد متغیر بوده و بالاترین میزان مصرف در استانهای گلستان و کرمان است.
وی از جمله دلایل اصلی مصرف بالای تریاک در جهان و ایران را همچنین، باورهای کاملاً نادرست در مورد اثر درمانی این ماده مخدر دانست و گفت: «حتی پزشکان در گذشتههای دور جزو تبلیغ کنندگان مصرف تریاک بودند. « گالن» و «اوسلر» پزشکان معروف، تریاک را دارویی مفید معرفی کردهاند. در کتاب قانون ابن سینا نیز به مفید بودن تریاک برای درمان چند بیماری اشاره شده است.»
محقق بینالمللی سرطان در عین حال یادآور شد: «امروزه مورفین که مهمترین آلکالوئید مشتق از تریاک است، به عنوان دارویی بسیار مفید برای تسکین درد در افراد مبتلا به سکتههای قلبی و سرطانهای پیشرفته در ایران و جهان مصرف میشود و مصرف یک یا چند بار مورفین در هفته در بیماران با دردهای شدید بویژه بیماران مبتلا به سرطان بسیار پیشرفته کبد که طول عمر کوتاهی خواهند داشت، از نظر طب جدید، مجاز و مفید است.»
وی افزود: «نکته مهم آن است که مصرف طولانی مدت تریاک به هر نوع (خام، شیره و سوخته)، به هر شکل (بلعیدن و دودی) و به هر میزان (حتی نیم گرم در شبانه روز) باعث بروز بیماریهای قلبی عروقی، سکتههای قلبی و مغزی و سرطانها میشود و پزشکان باید از تجویز طولانی مدت مصرف تریاک به بیماران خودداری کرده و عوارض غیرقابل جبران آن را به بیماران توضیح دهند.»
ملک زاده در ادامه به سابقه مطالعات درباره تاثیر مصرف طولانی مدت تریاک بر بروز سرطان اشاره کرد و گفت: «با وجود سابقه طولانی و حجم قابل توجه مصرف تریاک در جهان، هیچ مطالعه جدید علمی و آینده نگری در مورد ارتباط مصرف این ماده مخدر با سرطانها انجام نشده بود و سه مطالعه اپیدمیولوژیک گذشته نگر، تاثیر مصرف تریاک در افزایش دو برابری خطر بروز سرطان را نشان دادهاند.»
وی یادآور شد: «مطالعه کوهورت گلستان، به عنوان بزرگترین و مهمترین مطالعه در زمینه ارتباط مصرف تریاک و سرطان (به دلیل آینده نگر و مبتنی بر جمعیت بودن، داشتن بیش از 8000 شرکت کننده دارای سابقه طولانی مصرف تریاک) وسیعترین، دقیقترین و معتبرترین دادهها را در این زمینه ارائه کرده است.»
رهبر و محقق اصلی مطالعه کوهورت گلستان، در ادامه، مهمترین نتایج این مطالعه در مورد تاثیر مصرف طولانی مدت تریاک بر بروز سرطانها، بیماریهای قلبی عروقی و برخی بیماریهای مزمن را برشمرد:
افزایش دو برابری شانس بروز سرطان در انسان
تاثیر مصرف طولانی مدت تریاک در بروز 7 نوع سرطان ریه، حنجره و مثانه، مری، معده، لوزالمعده و حلق
ماده سرطان زای تریاک دقیقاً در تریاک خالص یافت میشود و این تصور که تریاک خالص، سرطانزا نیست، کاملاً نادرست است
غلظت ماده خطرناک PAH (هیدروکربنهای آروماتیک چند حلقه ای) موجود در دود تریاک، در بافتهای سرطانی شرکت کنندگان در مطالعه کوهورت گلستان که مبتلا به این بیماری بودند، مشاهده شده است. شواهد این مطالعه نشان داده است که غلظت PAH در بافتهای سرطانی مصرف کنندگان تریاک، حتی تا 25 برابر بیشتر است.
متابولیتهای تریاک در ادرار، مو و خون افرادی که این ماده مخدر را به هر شکل (دودی یا بلعیدن) مصرف کردهاند، مشاهده شده است و بر اساس این شواهد، تریاک ویژگیهای اصلی مواد سرطانزا را دارا بوده و انواع مختلف تریاک (خام، سوخته یا شیره)، ژنوتوکسیک هستند.
تریاک در مقایسه با مصرف دخانیات، ماده بسیار قویتر و موثرتری در بروز سرطان است و تاثیر تریاک در بروز برخی سرطانها، از سیگار هم بیشتر است.
مصرف طولانی مدت تریاک با افزایش بیماریهای قلبی - عروقی همراه است. شانس بروز حملات قلبی و سکتههای قلبی و مغزی با مصرف تریاک، دو برابر افزایش مییابد.
مصرف منظم تریاک، خطر مرگ ناشی از بیماریهای قلبی عروقی، سرطانها و بیماریهای تنفسی را مجموعا تا 86 درصد افزایش میدهد
مقایسه شمار مرگها در بین بیماران دیابتی و غیردیابتی در مطالعه کوهورت گلستان نشان داد که 25 درصد افراد مبتلا به دیابت بدون سابقه مصرف تریاک جان خود را از دست دادهاند، اما این میزان در مصرف کنندگان تریاک، 40 درصد بوده است. درحالی که وجود بیماری دیابت، به تنهایی، خطر مرگ را نسبت به غیردیابتیها، حدود دو برابر میکند، همزمانی مصرف تریاک و دیابت، این خطر را به 2.76 برابر افراد غیردیابتی بدون سابقه مصرف تریاک افزایش میدهد. همچنین مصرف تریاک، خطر مرگ زودرس در بیماران دیابتی را به طور کلی حدود 30 درصد افزایش میدهد.
به گزارش وبدا، مصرف طولانی مدت تریاک خطر مرگ زودرس در بیماران مبتلا به سیروز کبدی را 2.74 برابر افزایش میدهد.
برچسب ها
دیدگاه کاربران
ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد