اکثر ما در مورد عواقب خواب ناکافی و خیلی کم مطالبی شنیدهایم و در صورت نداشتن خواب ناکافی این احساس ترس در ما شکل میگیرد که اگر این خواب ناکافی را جبران نکنیم ممکن است برای سلامتی ما مشکلاتی پیش آید. جای هیچ شکی نیست که خواب ناکافی روی روان و بدن فرد تاثیر میگذارد. باوجوداین، اکثر ما از عواقب خواب زیاد بیاطلاع هستیم و فکر میکنیم که خواب زیاد تاثیری روی سلامتی و روان ما ندارد، اما حقیقت چیز دیگری است. اگرچه در مورد تاثیر خواب زیاد روی سلامتی تحقیقات بیشماری انجام نگرفته است، اما اکثر محققان و کارشناسان بر این عقیده هستند که چه خواب کم و چه خواب زیاد میتواند به بروز مشکلاتی برای فرد منجر شود.
برای مثال، اخیرا در شماره نوامبر ۲۰۱۵ مجله Diabetologica مقالهای منتشر شد که حاوی یافتههای شگفتآوری است. بر اساس نتایج این تحقیق خواب اضافی دوساعته میتواند با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در ارتباط باشد. بر اساس یافتههای این تحقیق، خانمهایی که در طول روز ۲ ساعت بیشتر میخوابند در مقایسه با خانمهایی که یک برنامه خواب ثابت دارند بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ هستند.
علاوه بر این، حتی در خانمهایی که عادت به خوابیدن کمتر از ۶ ساعت داشتند و اکنون ساعات خواب خود را به ۷ تا ۸ ساعت افزایش دادهاند، احتمال ابتلا به دیابت نوع۲ زیاد است. بهطورکلی، نتایج این تحقیق نشان میدهد که خواب بیشازاندازه باعث افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ میشود.
نویسنده اصلی این تحقیق خانم دکتر الیزابت کسپدس است که دارای دکترای علوم و عضو تحقیقاتی کنسرسیوم کیزر پرمننت شهر اوکلند ایالت کالیفرنیا است. خانم دکتر کسپدس میگوید که تحقیق او صرفا یک تحقیق مشاهدهای است. با این حرف خانم کسپدس این سخن معروف را میتوان استنباط کرد که رابطه میان دو متغیر الزاما بیانگر این نیست که یکی از متغیرها علت متغیر دیگری است. بهعبارتدیگر، هرچند میان خواب زیاد و افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ رابطهای یافت شده است، اما الزاما صرفا بر اساس یک تحقیق مشاهدهای نمیتوان گفت که خواب زیاد باعث خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ میشود.
دکتر کسپیدس میگوید: «بعضی از افراد فکر میکنند که میتوانند در دوران بعدی زندگی خود خواب ناکافی را جبران کنند، اما جبران این خواب ناکافی در جلوگیری از مشکلات سلامتی آتی مانند دیابت نوع ۲ کافی نیست.»
به گفته دکتر کسپدس بعضی از افراد میگویند که ما در طول یک شبانهروز ۹ ساعت میخوابیم، اما اگر خواب این افراد را موردبررسی قرار دهیم درمییابیم که از این ۹ ساعت تنها ۶ تا ۷ ساعت در خواب کامل هستند و باقی این ۹ ساعت را در رخت خواب و تاریکی بیدار میگذرانند. درنتیجه خواب این نوع از افراد زیاد نیست ونمیتواند جای نگرانی باشد.
باوجوداین، خود صرف زمان بیشازحد در رختخواب نیز میتواند بهخودیخود باعث افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ شود. برای مثال، بسیاری از کارشناسان بر این اعتقاد هستند که خواب بسیار زیاد نشانهای از افسردگی، اختلال خواب یا دیگر بیماریها است. همین اعتقاد و شک و تردید کارشناسان و محققان در مورد تاثیر منفی خواب بیشازحد، دکتر کسپدس را بر آن داشت تا تحقیقی انجام دهد و درنتیجه میان خواب اضافی و افزایش خطر دیابت نوع ۲ رابطهای بیابد.
دکتر کسپدس میگوید: «یکی از احتمالات وجود چنین رابطهای این است که خواب زیاد میتواند احتمال التهاب را افزایش میدهد،» هرچند او اشاره میکند که چنین سازوکاری به اثبات نرسیده است.
بنا بر آنچه در بالا گفته شد اگر بهطور ناگهانی ساعت خواب شما ۲ ساعت افزایش یابد، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ آیا باید نگران باشید؟ دکتر کارل بازیل،عصبشناس و رئیس مرکز اختلالات خواب دانشگاه کلمبیا، در جواب این پاسخ میگوید که الزاما جای نگرانی و ترس نیست. او میگوید: «ابتدا باید بدانید که به چه دلیلی به ساعات خواب شما اضافهشده است.» او اینگونه ادامه میدهد که خوابیدن کمتر از ۶ ساعت و عادت کردن به خوابیدن بیشتر دو چیز متفاوت است.
در حقیقت، منظور او این است که بد بودن خواب زیاد نباید باعث شود که خواب خود را خیلی کاهش دهید. به عقیده او نتایج این تحقیق نشاندهنده این حقیقت است که اگر یک خانم شاغل هستید و خواب کافی ندارید، احتمالا ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲ برای شما بیشتر است. علاوه بر این، دکتر بازیل میگوید که عوامل زیادی در موجب شدن خواب زیادتر دخیل هستند. شاید این خانمها مبتلابه دیابت هستند و فکر میکنند که با خوابیدن بیشتر میتوانند بیشتر از خود مراقبت کنند. یا شاید این خانمها داروهایی را مصرف میکنند که باعث افزایش طول مدت خواب آنها میشود.
در پایان باید گفت که هم دکتر کسپدس و هم دکتر بازیل بر این عقیده هستند که داشتن خواب سالم و کافی در کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع۲ موثر هستند.