زباله‌های کرونایی تهران در وضعیتی که هنوز قرمز است
10 شهریور 1399 ساعت: 08:6
10 شهریور 1399 ساعت: 08:6
شش ماه از زمانی که وزارت بهداشت اولین موارد رسمی مبتلا به کرونا در ایران را اعلام کرد می‌گذرد. یکی ازموضوعات بسیار مهم در این رابطه پیشگیری از انتشار ویروس در سطح جامعه بود. تدوین پروتکل‌های بهداشتی و ایجاد فاصله‌گذاری‌های اجتماعی در این راستا یکی از راهکارهایی بود از ابتدای شیوع بیماری اجرا و تا به امروز ادامه داشته است. در این میان یکی از مسائلی که نمی‌توان به آسانی از کنار آن گذشت موضوع پسماند و زباله‌های کرونایی است. این زباله‌ها به جز بیمارستان‌ها مبادی دیگری از جمله مناطق مسکونی نیز دارد، بسیاری از افراد ممکن است به ویروس آلوده اما علائمی از خود نشان ندهند یا دوران درمان و نقاهت خود را در منزل سپری کنند به همین دلیل پسماندهای این منازل نیز خطر انتشار ویروس را در سطحی وسیع دارند. این امر در حالیست که بسیاری از زباله‌گردها بدون هیچ ماسک، دستکش یا اقلام حفاظتی دیگر روزانه تا نیمه به داخل مخازن زباله خم شده و دست به تفکیک پسماند می‌زنند و انبوهی از ویروس‌ها و قارچ‌ها را با خود به نقاط مختلف شهرها منتقل می‌کنند.
به گزارش سپید، در اوایل شیوع کرونا، شهرداری تهران طرح تفکیک پسماند در مبدا و مقصد را ا ممنوع کرد. این طرح که به کاپ یا کاهش پسماند معروف است همزمان با کاهش مبتلایان روزانه و موارد مرگ و میر در اردیبهشت‌ماه ممنوعیت آن برداشته شد. در همان زمان صدرالدین علیپور مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران، گفت: «اهمیت رعایت اصول بهداشتی در تفکیک پسماند موضوعی است که همواره مورد توجه بوده و یکی از نقدهای ما به تفکیک پسماند از مخزن همین رعایت نکردن اصول بهداشتی است. با شیوع ویروس کرونا سختگیری‌ها در این باره افزایش یافت و قوه قضاییه و نیروی انتظامی با شیوه گذشته جمع‌آوری پسماند از مخازن برخورد می‌کنند.»
علیپور افزود: « پیش از شیوع ویروس کرونا در طرح کاپ برنامه‌ریزی‌هایی برای تفکیک پسماند از مبدا و در خانه‌ها انجام شده بود. بر اساس این طرح برنامه‌هایی در دست تدوین است که ٢ روز در هفته پسماندهای خشکی که از شیرابه عاری و کم حجم شده است را از در منازل تحویل بگیریم. در این باره پیگیری‌های لازم از مناطق شهرداری تهران در حال اجراست و صرفا پیمانکارانی اجازه فعالیت دارند که بتوانند فرایند فعلی را اصلاح کنند و پسماند شهروندان را از طریق خودروهایی که در اختیار دارند و همچنین وصل شدن به اپلیکیشنی که در حال نهایی شدن است، جمع‌آوری کنند.»
وی یادآور شد: «برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا از اوایل اسفند سال گذشته تفکیک پسماند در مراکز تفکیک زباله ممنوع شد. طرح جمع‌آوری عوامل غیرمجاز تفکیک پسماند خشک از ۵ اسفند آغاز و تا کنون ۲ مرکز غیرمجاز در نواحی۳ و ۵ تعطیل شده است. همچنین طی اجرای این طرح تا کنون ۷۰ چرخ‌دستی و نیز خودروهای حمل پسماند که به شکل غیرقانونی به گشت‌زنی در معابر برای انتقال پسماندهای خشک اقدام می‌کردند، جمع‌آوری شدند. این طرح با توجه به شیوع ویروس کرونا به شکل کنترل‌شده و با نظارت و در ۲ شیفت صبح و شب در حال انجام است.»
وی با بیان اینکه تحویل مخازن و سطل‌های زباله مخصوص پسماند کرونایی به منازل و جمع‌آوری آنها می‌تواند یکی از راه‌های جداسازی پسماند کرونایی از سایر پسماندها و دور کردن این پسماندها از سطح شهر باشد،گفت: «واقعیت این است که تعداد خانوارهای ساکن در تهران به میزانی است که اجرایی کردن این برنامه را دشوار می‌کند. چنین اقداماتی سخت و زمان‌بر هستند بنابراین نیاز به یک برنامه‌ریزی هوشمند و استفاده از ظرفیت استارت‌آپ‌ها و اپلیکیشن‌های جمع‌آوری پسماند دارند.»
اکبرپور با بیان اینکه اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران برنامه‌ای مبنی بر تغییر نحوه جمع‌آوری تجهیزات حفاظتی از جمله ماسک و دستکش از سوی نهادهای متولی پسماند دریافت نکرده است، تاکید کرد: «از آنجایی که همچون گذشته پسماندهای کرونایی در مخازن شهری تخلیه و جمع‌آوری می‌شوند، همچنان توصیه می‌کنیم که مردم در منازل خود پسماندهای کرونایی و تجهیزات محافظتی خود را در کیسه‌های جداگانه و در بسته دفع کنند و حتما این کیسه‌ها را گره بزنند تا حداقل زمانی‌که در مخازن شهری رها می‌شود تا برای پاکبان‌ها و کسانی که در امر جمع‌آوری پسماند فعالیت می‌کنند، مشکلی ایجاد نکند.»
ناهید خداکرمی رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران در گفتگویی که پیش از این با سپید انجام داده بود در مورد پسماندهای بیمارستانی در زمان کرونا گفت: «زباله‌های بیمارستانی به دلیل ترنول و شرایط بیماری کووید19 که نیازمند یک‌سری لوازم و تجهیزات پزشکی است، در همین راستا کمیسیون سلامت این شورا با حساسیت زیاد، نحوه جمع‌آوری و انتقال این پسماندها را پیگیری کرده و قرار است با کمک سازمان پسماند حدود 30 ناوگان حمل زباله‌های بیمارستانی را وارد چرخه مدیریت پسماند بکنیم.»
خداکرمی افزود: «شهرداری هیچ وظیفه‌ای در قبال جمع‌آوری پسماند بیمارستانی ندارد و قانونی هم در این راستا شهرداری را موظف نمی‌کند. خود مراکز بیمارستانی وظیفه گندزدایی و استریل کردن این زباله‌ها و انتقال آن به مراکز دفن زباله‌های بیمارستانی را برعهده دارند. اما در راستای حفظ سلامت شهروندان و اطمینان از اینکه این چرخه به درستی انجام شود از این پس شهرداری به جمع‌آوری، انتقال و دفن زباله‌های بیمارستانی نظارت می‌کند.»
فاطمه برنا، رئیس اداره محیط زیست شهر تهران نیز نسبت به وضعیت پسماندهای بیمارستانی این شهر گفت: « لازم است بیمارستان‌ها علاوه بر سلامتی بیماران، مسائل زیست محیطی ناشی از فعالیت‌های بیمارستانی را نیز در دستور کار خود قرار دهند چراکه محیط زیست ناسالم به‌صورت مستقیم بر سلامت مردم نیز اثر گذار خواهد بود. با توجه به شیوع ویروس کرونا، زباله‌های بیمارستانی یکی از مواردی است که از بُعد مدیریت پسماند دارای اهمیت بیشتری شده است. از این رو لازم است بیمارستان‌ها به عنوان متولیان درمان در این زمینه مدیریت بهتر و بیشتری داشته باشند.» وی افزود: «بسیاری از بیمارستان‌های شهر تهران پسماندها و سایر عواملی که منجر به آلودگی محیط زیست می‌شوند را به خوبی مدیریت می‌کنند اما در عین حال مواردی پیش آمده که برخی از بیمارستان‌ها خارج از ضوابط اقداماتی انجام داده‌اند و ما به عنوان ناظران عالی قانون مدیریت پسماند در این زمینه حضور داریم تا به این موارد رسیدگی کنیم و اخطاریه و تذکرات لازم را به واحدهای بیمارستانی تا رفع معضل بدهیم.»
تا قبل از شیوع کرونا همواره پسماندهای بیمارستانی موجب نگرانی بود، اما در حال حاضر با توجه به آنچه گفته شد، کمترین نگرانی از جانب این پسماندها وجود دارد، عمده نگرانی مرتبط به پسماندهای خانگی است که بدون حفاظ در مخازن زباله رها می‌شوند. در حالیکه وضعیت بیماری در بسیاری از شهرها قرمز یا در مرحله هشدار قرار دارد این خطر وجود دارد که ویروس با کمک عوامل انسانی از طریق زباله‌های شهری به مکان‌های مختلف کوچ کند. و همچنان قرمزی وضعیت شهرها حفظ کرده و چه بسا شهروندان دیگری را نیز به خود مبتلا کند. با توجه به گفته‌های رئیس محیط زیست انسانی شهر تهران باید شهرداری و دیگر نهادهای متولی هر چه زودتر برنامه‌های خود در این رابطه را تدوین کرده و به مرحله اجرا بگذارند و ضمن اطمینان بخشی به مردم، خطر انتشار ویروس کرونا از طریق سطل‌های زباله را کاهش دهند.
علیپور افزود: « پیش از شیوع ویروس کرونا در طرح کاپ برنامه‌ریزی‌هایی برای تفکیک پسماند از مبدا و در خانه‌ها انجام شده بود. بر اساس این طرح برنامه‌هایی در دست تدوین است که ٢ روز در هفته پسماندهای خشکی که از شیرابه عاری و کم حجم شده است را از در منازل تحویل بگیریم. در این باره پیگیری‌های لازم از مناطق شهرداری تهران در حال اجراست و صرفا پیمانکارانی اجازه فعالیت دارند که بتوانند فرایند فعلی را اصلاح کنند و پسماند شهروندان را از طریق خودروهایی که در اختیار دارند و همچنین وصل شدن به اپلیکیشنی که در حال نهایی شدن است، جمع‌آوری کنند.»
وی یادآور شد: «برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا از اوایل اسفند سال گذشته تفکیک پسماند در مراکز تفکیک زباله ممنوع شد. طرح جمع‌آوری عوامل غیرمجاز تفکیک پسماند خشک از ۵ اسفند آغاز و تا کنون ۲ مرکز غیرمجاز در نواحی۳ و ۵ تعطیل شده است. همچنین طی اجرای این طرح تا کنون ۷۰ چرخ‌دستی و نیز خودروهای حمل پسماند که به شکل غیرقانونی به گشت‌زنی در معابر برای انتقال پسماندهای خشک اقدام می‌کردند، جمع‌آوری شدند. این طرح با توجه به شیوع ویروس کرونا به شکل کنترل‌شده و با نظارت و در ۲ شیفت صبح و شب در حال انجام است.»
بازگشت زباله‌گردها
سخنان مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در حالی است که چرخ دستی‌ها به خیابان‌ها بازگشتند و عملا زباله‌گردها به داخل کوچه پس‌کوچه‌ها بازگشتند. این نگرانی در حالیست که همزمان با شیوع بیماری کرونا به دلیل قرنطینه‌های خانگی و هم چنین افزایش مراجعات به بیمارستان‌ها، تولید زباله‌های خانگی و بیمارستانی به صورت همزمان افزایش پیدا کرد. تمامی بیمارستان‌های کشور پروتکل‌های مخصوصی برای بی‌خطر سازی زباله‌های خود، انتقال و دفن آنها دارند به همین دلیل نگرانی‌ها در این رابطه کمتر است. اما بیشترین نگرانی در رابطه با مخازن مسکونی و همچنین مخازنی است که در اطراف بیمارستان‌ها تعبیه شده‌اند. تصاویر بسیاری از این مخازن در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود و که در آنها اقلامی مانند ماسک و دستکش رها شده و زباله‌گردها نیز بدون هیچ واهمه‌ای آنها را کنکاش می‌کنند.نبود برنامه برای تفکیک زباله‌های کرونایی تهران
این موضوع از سوی فاطمه اکبرپور، رئیس محیط زیست انسانی تهران نیز مورد تایید قرار گرفت و با بیان اینکه هیچ برنامه‌ای از سوی شهرداری تهران برای تفکیک زباله‌های کرونایی وجود ندارد، به ایسنا گفت: « شهرداری اصفهان اقدام به نصب جعبه‌های ایمن و مخازن زباله در محدوده اطراف بیمارستان‌ها و مراکز درمانی جهت انداختن ماسک و دستکش شهروندان کرده است و در تهران نیز صحبت‌هایی مبنی بر اتخاذ تمهیدات لازم برای تعبیه مخازن زباله جداگانه و جمع‌آوری جداگانه ماسک، دستکش و تجهیزات حفاظتی در سطح شهر شده است اما هنوز برنامه‌ای در این زمینه از سوی شهرداری و سایر مجموعه‌های دست‌اندرکار دریافت نکرده‌ایم.»وی با بیان اینکه تحویل مخازن و سطل‌های زباله مخصوص پسماند کرونایی به منازل و جمع‌آوری آنها می‌تواند یکی از راه‌های جداسازی پسماند کرونایی از سایر پسماندها و دور کردن این پسماندها از سطح شهر باشد،گفت: «واقعیت این است که تعداد خانوارهای ساکن در تهران به میزانی است که اجرایی کردن این برنامه را دشوار می‌کند. چنین اقداماتی سخت و زمان‌بر هستند بنابراین نیاز به یک برنامه‌ریزی هوشمند و استفاده از ظرفیت استارت‌آپ‌ها و اپلیکیشن‌های جمع‌آوری پسماند دارند.»
اکبرپور با بیان اینکه اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران برنامه‌ای مبنی بر تغییر نحوه جمع‌آوری تجهیزات حفاظتی از جمله ماسک و دستکش از سوی نهادهای متولی پسماند دریافت نکرده است، تاکید کرد: «از آنجایی که همچون گذشته پسماندهای کرونایی در مخازن شهری تخلیه و جمع‌آوری می‌شوند، همچنان توصیه می‌کنیم که مردم در منازل خود پسماندهای کرونایی و تجهیزات محافظتی خود را در کیسه‌های جداگانه و در بسته دفع کنند و حتما این کیسه‌ها را گره بزنند تا حداقل زمانی‌که در مخازن شهری رها می‌شود تا برای پاکبان‌ها و کسانی که در امر جمع‌آوری پسماند فعالیت می‌کنند، مشکلی ایجاد نکند.»
ایمنی زباله‌های بیمارستانی
قانون مدریت پسماند مصوب سال 1383، هرگونه پسماند آلوده که احتمال نشر بیماری را دارد به عنوان پسماند ویژه معرفی کرده و در مورد آن آورده است: «پسماند ویژه به کلیه پسماندهایی گفته می‌شود که به دلیل بالا بودن حداقل یکی از خواص‌خطرناک از قبیل سمیت، بیماری‌زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی و مشابه آن به‌مراقبت ویژه نیاز داشته باشد و آن دسته از پسماندهای پزشکی و نیز بخشی از پسماندهای‌عادی، صنعتی، کشاورزی که نیاز به مدیریت خاص دارند جزء پسماندهای ویژه محسوب می‌شوند.» در ماده 13 این قانون مخلوط کردن پسماندهای پزشکی با سایر پسماندها و تخلیه و پخش‌آنها در محیط و یا فروش، استفاده و بازیافت این نوع پسماندها ممنوع اعلام کرده است. در ماده 15 نیز تصریح شده است: «تولیدکنندگان آن دسته از پسماندهایی که دارای یکی از ویژگی‌های پسماندهای ویژه می‌باشند، موظفند با بهینه‌سازی فرآیند و بازیابی، پسماندهای خود‌را به حداقل برسانند و درمواردی که حدود مجاز در آیین‌نامه اجرایی این قانون پیش‌بینی‌شده است، در حد مجاز نگهدارند.»ناهید خداکرمی رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران در گفتگویی که پیش از این با سپید انجام داده بود در مورد پسماندهای بیمارستانی در زمان کرونا گفت: «زباله‌های بیمارستانی به دلیل ترنول و شرایط بیماری کووید19 که نیازمند یک‌سری لوازم و تجهیزات پزشکی است، در همین راستا کمیسیون سلامت این شورا با حساسیت زیاد، نحوه جمع‌آوری و انتقال این پسماندها را پیگیری کرده و قرار است با کمک سازمان پسماند حدود 30 ناوگان حمل زباله‌های بیمارستانی را وارد چرخه مدیریت پسماند بکنیم.»
خداکرمی افزود: «شهرداری هیچ وظیفه‌ای در قبال جمع‌آوری پسماند بیمارستانی ندارد و قانونی هم در این راستا شهرداری را موظف نمی‌کند. خود مراکز بیمارستانی وظیفه گندزدایی و استریل کردن این زباله‌ها و انتقال آن به مراکز دفن زباله‌های بیمارستانی را برعهده دارند. اما در راستای حفظ سلامت شهروندان و اطمینان از اینکه این چرخه به درستی انجام شود از این پس شهرداری به جمع‌آوری، انتقال و دفن زباله‌های بیمارستانی نظارت می‌کند.»
فاطمه برنا، رئیس اداره محیط زیست شهر تهران نیز نسبت به وضعیت پسماندهای بیمارستانی این شهر گفت: « لازم است بیمارستان‌ها علاوه بر سلامتی بیماران، مسائل زیست محیطی ناشی از فعالیت‌های بیمارستانی را نیز در دستور کار خود قرار دهند چراکه محیط زیست ناسالم به‌صورت مستقیم بر سلامت مردم نیز اثر گذار خواهد بود. با توجه به شیوع ویروس کرونا، زباله‌های بیمارستانی یکی از مواردی است که از بُعد مدیریت پسماند دارای اهمیت بیشتری شده است. از این رو لازم است بیمارستان‌ها به عنوان متولیان درمان در این زمینه مدیریت بهتر و بیشتری داشته باشند.» وی افزود: «بسیاری از بیمارستان‌های شهر تهران پسماندها و سایر عواملی که منجر به آلودگی محیط زیست می‌شوند را به خوبی مدیریت می‌کنند اما در عین حال مواردی پیش آمده که برخی از بیمارستان‌ها خارج از ضوابط اقداماتی انجام داده‌اند و ما به عنوان ناظران عالی قانون مدیریت پسماند در این زمینه حضور داریم تا به این موارد رسیدگی کنیم و اخطاریه و تذکرات لازم را به واحدهای بیمارستانی تا رفع معضل بدهیم.»
تا قبل از شیوع کرونا همواره پسماندهای بیمارستانی موجب نگرانی بود، اما در حال حاضر با توجه به آنچه گفته شد، کمترین نگرانی از جانب این پسماندها وجود دارد، عمده نگرانی مرتبط به پسماندهای خانگی است که بدون حفاظ در مخازن زباله رها می‌شوند. در حالیکه وضعیت بیماری در بسیاری از شهرها قرمز یا در مرحله هشدار قرار دارد این خطر وجود دارد که ویروس با کمک عوامل انسانی از طریق زباله‌های شهری به مکان‌های مختلف کوچ کند. و همچنان قرمزی وضعیت شهرها حفظ کرده و چه بسا شهروندان دیگری را نیز به خود مبتلا کند. با توجه به گفته‌های رئیس محیط زیست انسانی شهر تهران باید شهرداری و دیگر نهادهای متولی هر چه زودتر برنامه‌های خود در این رابطه را تدوین کرده و به مرحله اجرا بگذارند و ضمن اطمینان بخشی به مردم، خطر انتشار ویروس کرونا از طریق سطل‌های زباله را کاهش دهند.
دیدگاه کاربران
ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد