توزیع ناعادلانه پزشکان فوق تخصص در کشور
5 تیر 1399 ساعت: 10:4
5 تیر 1399 ساعت: 10:4
هنوز در برخی استان‌های محروم کشور به دلیل نبود نیروی فوق‌تخصص در برخی رشته‌ها، بیماران را به استان دیگر ارجاع می‌دهند
اگرچه در طی چند سال اخیر، اقدامات موثری برای توزیع عادلانه کادر درمانی در نقاط مختلف کشور انجام شده است، اما هنوز با توزیع عادلانه نیروهای متخصص و فوق تخصص در سراسر کشور فاصله داریم. همچنان عمده پزشکان فوق تخصص در تهران و کلانشهرها حضور دارند و در اغلب استان‌های محروم کشور شاهد کمبود نیروی فوق تخصص هستیم. حتی این مشکل گاهی به حدی حاد می‌شود که در برخی رشته‌های فوق تخصصی، بیمار را از یک استان محروم به استان دیگر ارجاع می‌دهند.
فقر رشته‌های فوق تخصصی در استان‌های محروم موجب شده است که پرداختی از جیب بیماران در این مناطق محروم افزایش پیدا کند. در برخی موارد نیز بیمار به دلیل در دسترس نبودن خدمات فوق تخصصی، امکان دارد که بیمار کلا قید ادامه فرآیند درمان را بزند.
در شرایطی که در اسناد بالادستی نظام سلامت بر توزیع عدالت در سلامت تاکید شده است، اما شواهد و آمارها نشان می‌دهد که در حوزه توزیع نیروهای فوق تخصص در همه مناطق کشور، این عدالت به چشم نمی‌خورد.
متمرکز شدن پزشکان فوق تخصص در شهرهای پرجمعیت در بلندمدت ممکن است به افزایش مهاجرت به کلانشهرها نیز دامن بزند. از سوی دیگر، برخی پزشکان فوق تخصص نیز تاکید دارند که در برخی مناطق محروم، امکانات رفاهی در اختیار پزشک قرار داده نمی‌شود که همین توسعه نیافتگی مناطق به یک دافعه بزرگ برای ارائه خدمات فوق تخصصی در مناطق محروم، بدل شده است.
البته در حوزه توزیع پزشکان متخصص در مناطق مختلف کشور نیز همچنان با نواقص و کاستی‌هایی مواجه هستیم، اما این مشکل در حوزه توزیع پزشکان فوق تخصص، بسیار حادتر است.
جای خالی پزشکان فوق تخصص در استان‌های محروم
کمبود پزشکان فوق تخصص در مناطق محروم، تعادل در ارائه خدمات را بر هم می‌زند. این اتفاق باعث می‌شود که در یک نقطه کشور با ترافیک خدمات فوق تخصصی و در گوشه دیگری از کشور با فقر این خدمات، مواجه باشیم.
هومن قصری، کارشناس نظام سلامت و معاون سابق درمان دانشگاه علوم پزشکی کردستان در گفتگو با سپید با اشاره به مشکل توزیع پزشکان فوق تخصص در کشور می‌گوید: «در طی پنج سال اخیر، اقدامات خوبی برای توزیع پزشکان متخصص انجام شده است. هم اکنون بیشتر شهرستان‌ها، متخصصان پایه را دارند. مثلا در اغلب شهرها شاهد هستیم که تخصص‌های داخلی، کودکان، جراحی، بیهوشی و رادیولوژی را دارند، در حالی که در گذشته تامین نیروهای متخصص در این رشته‌ها بسیار به سختی انجام می‌شد. هم اکنون وضعیت از این نظر، بهتر از قبل شده است. با این وجود، متاسفانه همچنان با کمبود شدید نیروهای فوق تخصص در مناطق محروم روبرو هستیم. مثلا حتی در برخی مراکز استان‌های محروم که دانشگاه علوم پزشکی نیز دارند و رزیدنت تربیت می‌کنند، برخی رشته‌های فوق تخصصی را کلا ندارند.»
او تصریح می‌کند: «متاسفانه برخی استان‌های کشور با حدود دو میلیون نفر جمعیت، رشته فوق تخصصی جراحی اطفال، جراحی عروق و جراحی توراکس ندارند. بیماران در این استان‌های محروم به تهران و سایر استان‌ها ارجاع داده می‌شوند. این اتفاق باعث می‌شود که چرخه درمان، ناقص شود. مثلا وقتی یک بیمار ترومایی با وضعیت حاد به یک بیمارستان در مناطق محروم مراجعه می‌کند، در این شرایط جراح و متخصص ارتوپد می‌تواند کارش را انجام دهد، اما چون فوق تخصص جراحی توراکس وجود ندارد، مجبور می‌شوند که در نهایت، بیمار را به استان‌های دیگر اعزام کنند. حتی در همین فرآیند اعزام بیماران ترومایی، ممکن است بیمار هم جانش را از دست بدهد. یعنی فکر کنید چنین بیمار بدحالی، قرار است اول از یک شهر کوچک به مرکز استان بیاید و سپس به استان دیگر اعزام شود. در چنین شرایطی در اغلب موارد، بیمار ترومایی جانش را از دست می‌دهد. در نظر بگیرید که در همین جریان اعزام بیماران، گرفتن پذیرش از یک بیمارستان در استانی دیگر هم بسیار سخت خواهد بود.»
قصری با اشاره به اینکه همچنان تمرکززدایی در رشته‌های فوق تخصصی انجام نشده است، یادآور می‌شود: «اغلب فوق تخصص‌ها بخصوص در رشته‌های جراحی در تهران و کلانشهرها متمرکز شده‌اند و این مساله هنوز در نظام سلامت کشور، حل نشده باقی مانده است، اما مشابه این مشکل در رشته‌های تخصصی پایه، حل شده است. البته هنوز هم در رشته‌های گوش و حلق و بینی، همچنین چشم و جراحی مغز و اعصاب، مشکل کمبود پزشک در مناطق محروم کشور وجود دارد.»
چند نمونه از کمبودهای حاد در رشته‌های فوق تخصصی
بسیاری از استان‌های محروم در برخی رشته‌های فوق تخصصی با کمبود شدید نیروی انسانی مواجه هستند. پیشتر نیز سازمان نظام پزشکی اعلام کرده بود که در 12 استان کشور که اغلب هم در زمره استان‌های محروم کشور به حساب می‌آیند، هیچ جراح عروقی وجود ندارد.
همچنین هادی مدقق، رئیس بیمارستان فوق تخصصی جراحی عروق علوی مشهد هم هشدار می‌دهد: «در ایران تعداد جراحان عروق شاید بیشتر از ۶۰ نفر نباشد و در این زمینه خیلی کمبود داریم. ما در زمینه جراحی عروق، حداقل شش استان اطراف را پوشش می‌دهیم. حتی از تهران و اهواز و… نیز به بیمارستان علوی بیمار ارجاع داده می‌شود. درست است که بیمارستان علوی، یک بیمارستان تک‌تخصصی است، اما در اورژانس هیچ بیماری را از هیچ شهری رد نمی‌کنیم. تخت‌های ما اغلب اوقات ۱۰۰ درصد اشغال است.»
از سوی دیگر، محسن مصلحی، دبیر شورای عالی نظام پزشکی کشور نیز به مساله کمبود پزشک در برخی نقاط کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگرچه در نقاط مرزی و شهرهای کم برخوردار کشور با مشکل کمبود پزشک فوق تخصص مواجه هستیم، اما این موضوع اصلا به این معنی نیست که در کلانشهرها اصلا چنین مشکلی نداشته باشیم. مثلا در استان اصفهان نیز سال‌ها با کمبود جراح عروق روبرو بوده‌ایم.»
به گفته مصلحی «روند جذب پزشک در یک نقطه جغرافیایی به این شکل است که ابتدا دانشگاه علوم پزشکی آن منطقه، درخواست خود را به وزارت بهداشت ارائه می‌کند و سپس کمیسیون ارزیابی در وزارت بهداشت با توجه به امکانات دانشگاه متقاضی و نیاز آن دانشگاه، با توزیع نیرو موافقت می‌کند.»
مصلحی خاطرنشان می‌کند: «یکی از عمده آسیب‌های کمبود پزشک در برخی رشته‌های فوق تخصصی مثل جراحی عروق این است که پزشک جراح، نمی‌تواند همه بیماران را براحتی پوشش دهد. در نتیجه به دلیل ساعت‌های کار طولانی، پزشک دچار فرسایش شغلی می‌شود که همین مساله نیز قطعا بر فرآیند درمان بیماران، تاثیر منفی می‌گذارد.»
همچنین چندی قبل نیز جلال احمدی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با اشاره به کمبود فوق تخصص در استان خراسان جنوبی، یادآور شد: «استان خراسان جنوبی به فوق تخصص آنکولوژی، خون شناسی و کلیه نیازمند است. همچنین یکی دیگر از نیازمندی‌های خراسان‌جنوبی در حوزه نیروی فوق تخصص، فوق تخصص ناباروری است که در این زمینه هم کل استان خراسان جنوبی با مشکل روبرو است.»
البته احمدی تاکید دارد: «از دیگر نیازمندی‌های شهرستان‌های خراسان‌جنوبی، نیروی متخصص رادیولوژی است. گاهی در برخی شهرستان‌ها تنها یک نیروی متخصص در این زمینه وجود دارد که موجب مراجعات زیاد و صف‌های طولانی می‌شود.»
چند روز قبل هم احد آزادیخواه، نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه این شهرستان با کمبود شدید پزشک فوق تخصص مواجه است، تاکید کرد: «ملایر تنها دارای یک پزشک فوق تخصص است و باید تعداد بیشتری پزشک فوق تخصص برای خدمت‌رسانی به مردم این شهرستان جذب شوند. باید در نظر داشت که بیمارستان‌های ملایر همزمان میزبان چند شهرستان برای دریافت خدمات درمانی هستند و اهالی شهرستان‌های نهاوند، تویسرکان و اراک هم برای دریافت خدمات درمانی به ملایر مراجعه می‌کنند.»
از سوی دیگر، علیرضا مدرکیان، رئیس سازمان نظام پزشکی همدان هم تاکید می‌کند: «در استان همدان با کمبود فوق تخصص روماتولوژیست، روبرو هستیم. نباید از خاطر برد که همدان مرکزیت غرب کشور را دارد و بیماران از شهرستان‌های مختلف نیز به این استان مراجعه می‌کنند. برخی روماتولوژیستها قبلا در همدان فعالیت داشتند، اما امروز اینجا را ترک کرده‌اند و به همین دلیل، کمبود احساس می‌شود.»
وزارت بهداشت: مشکلات توزیع نیرو را حل می‌کنیم
وزارت بهداشت، کمبود نیروی تخصصی و فوق تخصصی در برخی رشته‌ها را انکار نمی‌کند. این وزارتخانه بارها اعلام کرده است که تا حدود چهار سال آینده، مشکلات توزیع پزشکان در مناطق مختلف کشور را حل خواهد کرد.
سعید نمکی، وزیر بهداشت هم درباره ریشه‌های کمبود پزشک در برخی مناطق کشور می‌گوید: «ممکن است در جاهایی کمبود پزشک احساس شود، اما این موضوع به دلیل آن است که نیروهای پزشکی را به خوبی توزیع نکرده‌ایم و همچنین خیلی از فارغالتحصیلان پزشکی به دلایلی به حرفه پزشکی وارد نشده‌اند. در این راستا مقرر شده است که از ظرفیت نیروهای بومی بیشتر استفاده کنیم. اگرچه قانون می‌گوید باید فراخوان عمومی بگذاریم و نیرو از هر کجا که آمد، به کار گرفته شود، ولی واقعا نیروی بومی به شدت پایدارتر و ماندگارتر در این مناطق است. از سوی دیگر، برای مناطق محروم و در رشته‌های تحصیلی پزشکی و پیراپزشکی نیز حداقل ۳۰ درصد ظرفیت گذاشته‌ایم. به این ترتیب پیش بینی می‌شود که تا سه، چهار سال آینده تقریبا نیروهای تخصصی‌مان در این مناطق از نیروهای بومی خواهند بود.»
نمکی تاکید می‌کند: «همچنین خیلی از فارغالتحصیلان پزشکی به حرفه پزشکی وارد نشده‌اند و ممکن است این افراد به دلیل اینکه به نقاط کمتر برخوردار نروند، به شغل‌های دیگر وارد شده باشند. بنابراین ما اگر بتوانیم نیروهایمان را درست توزیع کنیم و بتوانیم برای پزشکان‌مان انگیزه‌های رفاهی و اقتصادی بیشتری ایجاد کنیم که در نقاط محروم بمانند و از همه مهم‌تر این ظرفیتی که برای نقاط محروم گذاشته شده را بتوانیم در آینده و بعد از فارغ‌التحصیلی، به این مناطق بفرستیم و تاکید داشته باشیم که این نیروها نمی‌توانند از منطقه خود خارج شوند، قطعا مشکلی به نام کمبود پزشک نخواهیم داشت.»
وزیر بهداشت هشدار می‌دهد: «اضافه کردن ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی قطعا ما را با یک بار فزون‌تر از نیاز در آینده روبرو خواهد کرد. این کار، اسراف در بخش دانشگاه‌ها و سرمایه‌گذاری علمی مملکت خواهد بود.»
نمی یادآور می‌شود: «به دنبال ایجاد انگیزه برای ماندگاری بیشتر پزشکان در مناطق محروم هستیم. در طرحی که مدنظر داریم اگر بخش خصوصی در مناطق محروم تخت بیمارستانی ایجاد کرد، در آن صورت ضریب اشغال مناسبی را به صورت تضمینی خریداری خواهیم کرد و حداقل بین دو تا سه سال نیز پزشک و پرستار را با هزینه دولت برای بخش خصوصی تامین می‌کنیم.»
همچنین ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت نیز تاکید می‌کند: «نسبت به سایر کشورها، در ایران کمبود پزشک داریم، اما از نظر محاسبات آینده، برآورد واقعی وزارت بهداشت از وضعیت تراز پزشکان نشان می‌دهد، از نظر پول و سطح درآمد مورد انتظار پزشکان متخصص، در سال ۱۴۰۴ به ۵۲ هزار و ۱۱۳ پزشک متخصص نیاز داریم. در عین حال، موظفیم برای تمامی مردم در محل سکونت‌شان، خدمات تخصصی و پزشکی را فراهم و ارائه کنیم. در بیمارستان‌های دولتی نیز مردم انتظار پزشک متخصص دارند که با توجه به پرونده الکترونیک و نظام ارجاع، مشکلات به تدریج برطرف خواهد شد.»
او یادآوری می‌کند: « افزایش بیش از 10 برابری پزشکان کشور در 40 سال اخیر، تاثیر بسیار زیادی در بهبود بسیار قابل توجه شاخص‌های بهداشتی درمانی کشور داشته است.»
آیا نیاز به افزایش تربیت پزشکان فوق تخصص داریم؟
عده‌ای معتقدند که برای رفع کمبود پزشک فوق تخصص در برخی استان‌ها باید نیروهای فوق تخصص بیشتری تربیت کرد. بسیاری از کارشناسان با این دیدگاه مخالف هستند و معتقدند که مشکل امروز ما، بحث کمبود پزشک فوق تخصص نیست، بلکه بحث توزیع این نیروهای فوق تخصصی در کشور، مشکل اساسی دارد.
حتی در برخی استان‌های کشور شاهد هستیم که در داخل یک استان هم نیروی متخصص و فوق تخصص به شکل عادلانه توزیع نمی‌شود. مثلا محمدباقر حیدری، رئیس نظام پزشکی استان کرمانشاه می‌گوید: «هم اکنون سه هزار و ۲۰۱ نفر عضو جامعه پزشکی استان هستند که شامل پزشکان، دندان‌پزشکان، داروسازان، ماماها، فیزیوتراپ‌ها، کاردرمان‌ها، شنوایی‌سنج‌ها و... می‌شوند. در حال حاضر نیز دو هزار و ۳۷۰ نفر از این تعداد پروانه فعالیت دارند. بسیاری از این تعداد نیز مطب ندارند و در مراکز درمانی دولتی و خصوصی کار می‌کنند. همچنین هزار و ۱۰۱ پزشک عمومی، ۹۴۸ متخصص و فوق تخصص نیز در کرمانشاه در بخش‌های خصوصی و دولتی در حال فعالیت هستند. بنابراین کمبودی در زمینه تعداد پزشکان در استان نداریم، بلکه مشکل اینجاست که پراکندگی پزشکان در کرمانشاه، مناسب نیست و پزشکان بیشتر در مرکز استان متمرکز شده‌اند.»
باید در نظر داشت که حتی اگر تعداد پزشکان فوق تخصص در کشور نیز چندین برابر شود، اما توزیع عادلانه پزشکان فوق تخصص در همه استان‌ها و شهرهای کشور جدی گرفته نشود، در آن شرایط افزایش چند برابری نیروهای فوق تخصص هم دردی از مردم مناطق کمتر توسعه یافته حل نخواهد کرد.
فقر رشته‌های فوق تخصصی در استان‌های محروم موجب شده است که پرداختی از جیب بیماران در این مناطق محروم افزایش پیدا کند. در برخی موارد نیز بیمار به دلیل در دسترس نبودن خدمات فوق تخصصی، امکان دارد که بیمار کلا قید ادامه فرآیند درمان را بزند.
در شرایطی که در اسناد بالادستی نظام سلامت بر توزیع عدالت در سلامت تاکید شده است، اما شواهد و آمارها نشان می‌دهد که در حوزه توزیع نیروهای فوق تخصص در همه مناطق کشور، این عدالت به چشم نمی‌خورد.
متمرکز شدن پزشکان فوق تخصص در شهرهای پرجمعیت در بلندمدت ممکن است به افزایش مهاجرت به کلانشهرها نیز دامن بزند. از سوی دیگر، برخی پزشکان فوق تخصص نیز تاکید دارند که در برخی مناطق محروم، امکانات رفاهی در اختیار پزشک قرار داده نمی‌شود که همین توسعه نیافتگی مناطق به یک دافعه بزرگ برای ارائه خدمات فوق تخصصی در مناطق محروم، بدل شده است.
البته در حوزه توزیع پزشکان متخصص در مناطق مختلف کشور نیز همچنان با نواقص و کاستی‌هایی مواجه هستیم، اما این مشکل در حوزه توزیع پزشکان فوق تخصص، بسیار حادتر است.
جای خالی پزشکان فوق تخصص در استان‌های محروم
کمبود پزشکان فوق تخصص در مناطق محروم، تعادل در ارائه خدمات را بر هم می‌زند. این اتفاق باعث می‌شود که در یک نقطه کشور با ترافیک خدمات فوق تخصصی و در گوشه دیگری از کشور با فقر این خدمات، مواجه باشیم.
هومن قصری، کارشناس نظام سلامت و معاون سابق درمان دانشگاه علوم پزشکی کردستان در گفتگو با سپید با اشاره به مشکل توزیع پزشکان فوق تخصص در کشور می‌گوید: «در طی پنج سال اخیر، اقدامات خوبی برای توزیع پزشکان متخصص انجام شده است. هم اکنون بیشتر شهرستان‌ها، متخصصان پایه را دارند. مثلا در اغلب شهرها شاهد هستیم که تخصص‌های داخلی، کودکان، جراحی، بیهوشی و رادیولوژی را دارند، در حالی که در گذشته تامین نیروهای متخصص در این رشته‌ها بسیار به سختی انجام می‌شد. هم اکنون وضعیت از این نظر، بهتر از قبل شده است. با این وجود، متاسفانه همچنان با کمبود شدید نیروهای فوق تخصص در مناطق محروم روبرو هستیم. مثلا حتی در برخی مراکز استان‌های محروم که دانشگاه علوم پزشکی نیز دارند و رزیدنت تربیت می‌کنند، برخی رشته‌های فوق تخصصی را کلا ندارند.»
او تصریح می‌کند: «متاسفانه برخی استان‌های کشور با حدود دو میلیون نفر جمعیت، رشته فوق تخصصی جراحی اطفال، جراحی عروق و جراحی توراکس ندارند. بیماران در این استان‌های محروم به تهران و سایر استان‌ها ارجاع داده می‌شوند. این اتفاق باعث می‌شود که چرخه درمان، ناقص شود. مثلا وقتی یک بیمار ترومایی با وضعیت حاد به یک بیمارستان در مناطق محروم مراجعه می‌کند، در این شرایط جراح و متخصص ارتوپد می‌تواند کارش را انجام دهد، اما چون فوق تخصص جراحی توراکس وجود ندارد، مجبور می‌شوند که در نهایت، بیمار را به استان‌های دیگر اعزام کنند. حتی در همین فرآیند اعزام بیماران ترومایی، ممکن است بیمار هم جانش را از دست بدهد. یعنی فکر کنید چنین بیمار بدحالی، قرار است اول از یک شهر کوچک به مرکز استان بیاید و سپس به استان دیگر اعزام شود. در چنین شرایطی در اغلب موارد، بیمار ترومایی جانش را از دست می‌دهد. در نظر بگیرید که در همین جریان اعزام بیماران، گرفتن پذیرش از یک بیمارستان در استانی دیگر هم بسیار سخت خواهد بود.»
قصری با اشاره به اینکه همچنان تمرکززدایی در رشته‌های فوق تخصصی انجام نشده است، یادآور می‌شود: «اغلب فوق تخصص‌ها بخصوص در رشته‌های جراحی در تهران و کلانشهرها متمرکز شده‌اند و این مساله هنوز در نظام سلامت کشور، حل نشده باقی مانده است، اما مشابه این مشکل در رشته‌های تخصصی پایه، حل شده است. البته هنوز هم در رشته‌های گوش و حلق و بینی، همچنین چشم و جراحی مغز و اعصاب، مشکل کمبود پزشک در مناطق محروم کشور وجود دارد.»
چند نمونه از کمبودهای حاد در رشته‌های فوق تخصصی
بسیاری از استان‌های محروم در برخی رشته‌های فوق تخصصی با کمبود شدید نیروی انسانی مواجه هستند. پیشتر نیز سازمان نظام پزشکی اعلام کرده بود که در 12 استان کشور که اغلب هم در زمره استان‌های محروم کشور به حساب می‌آیند، هیچ جراح عروقی وجود ندارد.
همچنین هادی مدقق، رئیس بیمارستان فوق تخصصی جراحی عروق علوی مشهد هم هشدار می‌دهد: «در ایران تعداد جراحان عروق شاید بیشتر از ۶۰ نفر نباشد و در این زمینه خیلی کمبود داریم. ما در زمینه جراحی عروق، حداقل شش استان اطراف را پوشش می‌دهیم. حتی از تهران و اهواز و… نیز به بیمارستان علوی بیمار ارجاع داده می‌شود. درست است که بیمارستان علوی، یک بیمارستان تک‌تخصصی است، اما در اورژانس هیچ بیماری را از هیچ شهری رد نمی‌کنیم. تخت‌های ما اغلب اوقات ۱۰۰ درصد اشغال است.»
از سوی دیگر، محسن مصلحی، دبیر شورای عالی نظام پزشکی کشور نیز به مساله کمبود پزشک در برخی نقاط کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگرچه در نقاط مرزی و شهرهای کم برخوردار کشور با مشکل کمبود پزشک فوق تخصص مواجه هستیم، اما این موضوع اصلا به این معنی نیست که در کلانشهرها اصلا چنین مشکلی نداشته باشیم. مثلا در استان اصفهان نیز سال‌ها با کمبود جراح عروق روبرو بوده‌ایم.»
به گفته مصلحی «روند جذب پزشک در یک نقطه جغرافیایی به این شکل است که ابتدا دانشگاه علوم پزشکی آن منطقه، درخواست خود را به وزارت بهداشت ارائه می‌کند و سپس کمیسیون ارزیابی در وزارت بهداشت با توجه به امکانات دانشگاه متقاضی و نیاز آن دانشگاه، با توزیع نیرو موافقت می‌کند.»
مصلحی خاطرنشان می‌کند: «یکی از عمده آسیب‌های کمبود پزشک در برخی رشته‌های فوق تخصصی مثل جراحی عروق این است که پزشک جراح، نمی‌تواند همه بیماران را براحتی پوشش دهد. در نتیجه به دلیل ساعت‌های کار طولانی، پزشک دچار فرسایش شغلی می‌شود که همین مساله نیز قطعا بر فرآیند درمان بیماران، تاثیر منفی می‌گذارد.»
همچنین چندی قبل نیز جلال احمدی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با اشاره به کمبود فوق تخصص در استان خراسان جنوبی، یادآور شد: «استان خراسان جنوبی به فوق تخصص آنکولوژی، خون شناسی و کلیه نیازمند است. همچنین یکی دیگر از نیازمندی‌های خراسان‌جنوبی در حوزه نیروی فوق تخصص، فوق تخصص ناباروری است که در این زمینه هم کل استان خراسان جنوبی با مشکل روبرو است.»
البته احمدی تاکید دارد: «از دیگر نیازمندی‌های شهرستان‌های خراسان‌جنوبی، نیروی متخصص رادیولوژی است. گاهی در برخی شهرستان‌ها تنها یک نیروی متخصص در این زمینه وجود دارد که موجب مراجعات زیاد و صف‌های طولانی می‌شود.»
چند روز قبل هم احد آزادیخواه، نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه این شهرستان با کمبود شدید پزشک فوق تخصص مواجه است، تاکید کرد: «ملایر تنها دارای یک پزشک فوق تخصص است و باید تعداد بیشتری پزشک فوق تخصص برای خدمت‌رسانی به مردم این شهرستان جذب شوند. باید در نظر داشت که بیمارستان‌های ملایر همزمان میزبان چند شهرستان برای دریافت خدمات درمانی هستند و اهالی شهرستان‌های نهاوند، تویسرکان و اراک هم برای دریافت خدمات درمانی به ملایر مراجعه می‌کنند.»
از سوی دیگر، علیرضا مدرکیان، رئیس سازمان نظام پزشکی همدان هم تاکید می‌کند: «در استان همدان با کمبود فوق تخصص روماتولوژیست، روبرو هستیم. نباید از خاطر برد که همدان مرکزیت غرب کشور را دارد و بیماران از شهرستان‌های مختلف نیز به این استان مراجعه می‌کنند. برخی روماتولوژیستها قبلا در همدان فعالیت داشتند، اما امروز اینجا را ترک کرده‌اند و به همین دلیل، کمبود احساس می‌شود.»
وزارت بهداشت: مشکلات توزیع نیرو را حل می‌کنیم
وزارت بهداشت، کمبود نیروی تخصصی و فوق تخصصی در برخی رشته‌ها را انکار نمی‌کند. این وزارتخانه بارها اعلام کرده است که تا حدود چهار سال آینده، مشکلات توزیع پزشکان در مناطق مختلف کشور را حل خواهد کرد.
سعید نمکی، وزیر بهداشت هم درباره ریشه‌های کمبود پزشک در برخی مناطق کشور می‌گوید: «ممکن است در جاهایی کمبود پزشک احساس شود، اما این موضوع به دلیل آن است که نیروهای پزشکی را به خوبی توزیع نکرده‌ایم و همچنین خیلی از فارغالتحصیلان پزشکی به دلایلی به حرفه پزشکی وارد نشده‌اند. در این راستا مقرر شده است که از ظرفیت نیروهای بومی بیشتر استفاده کنیم. اگرچه قانون می‌گوید باید فراخوان عمومی بگذاریم و نیرو از هر کجا که آمد، به کار گرفته شود، ولی واقعا نیروی بومی به شدت پایدارتر و ماندگارتر در این مناطق است. از سوی دیگر، برای مناطق محروم و در رشته‌های تحصیلی پزشکی و پیراپزشکی نیز حداقل ۳۰ درصد ظرفیت گذاشته‌ایم. به این ترتیب پیش بینی می‌شود که تا سه، چهار سال آینده تقریبا نیروهای تخصصی‌مان در این مناطق از نیروهای بومی خواهند بود.»
نمکی تاکید می‌کند: «همچنین خیلی از فارغالتحصیلان پزشکی به حرفه پزشکی وارد نشده‌اند و ممکن است این افراد به دلیل اینکه به نقاط کمتر برخوردار نروند، به شغل‌های دیگر وارد شده باشند. بنابراین ما اگر بتوانیم نیروهایمان را درست توزیع کنیم و بتوانیم برای پزشکان‌مان انگیزه‌های رفاهی و اقتصادی بیشتری ایجاد کنیم که در نقاط محروم بمانند و از همه مهم‌تر این ظرفیتی که برای نقاط محروم گذاشته شده را بتوانیم در آینده و بعد از فارغ‌التحصیلی، به این مناطق بفرستیم و تاکید داشته باشیم که این نیروها نمی‌توانند از منطقه خود خارج شوند، قطعا مشکلی به نام کمبود پزشک نخواهیم داشت.»
وزیر بهداشت هشدار می‌دهد: «اضافه کردن ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی قطعا ما را با یک بار فزون‌تر از نیاز در آینده روبرو خواهد کرد. این کار، اسراف در بخش دانشگاه‌ها و سرمایه‌گذاری علمی مملکت خواهد بود.»
نمی یادآور می‌شود: «به دنبال ایجاد انگیزه برای ماندگاری بیشتر پزشکان در مناطق محروم هستیم. در طرحی که مدنظر داریم اگر بخش خصوصی در مناطق محروم تخت بیمارستانی ایجاد کرد، در آن صورت ضریب اشغال مناسبی را به صورت تضمینی خریداری خواهیم کرد و حداقل بین دو تا سه سال نیز پزشک و پرستار را با هزینه دولت برای بخش خصوصی تامین می‌کنیم.»
همچنین ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت نیز تاکید می‌کند: «نسبت به سایر کشورها، در ایران کمبود پزشک داریم، اما از نظر محاسبات آینده، برآورد واقعی وزارت بهداشت از وضعیت تراز پزشکان نشان می‌دهد، از نظر پول و سطح درآمد مورد انتظار پزشکان متخصص، در سال ۱۴۰۴ به ۵۲ هزار و ۱۱۳ پزشک متخصص نیاز داریم. در عین حال، موظفیم برای تمامی مردم در محل سکونت‌شان، خدمات تخصصی و پزشکی را فراهم و ارائه کنیم. در بیمارستان‌های دولتی نیز مردم انتظار پزشک متخصص دارند که با توجه به پرونده الکترونیک و نظام ارجاع، مشکلات به تدریج برطرف خواهد شد.»
او یادآوری می‌کند: « افزایش بیش از 10 برابری پزشکان کشور در 40 سال اخیر، تاثیر بسیار زیادی در بهبود بسیار قابل توجه شاخص‌های بهداشتی درمانی کشور داشته است.»
آیا نیاز به افزایش تربیت پزشکان فوق تخصص داریم؟
عده‌ای معتقدند که برای رفع کمبود پزشک فوق تخصص در برخی استان‌ها باید نیروهای فوق تخصص بیشتری تربیت کرد. بسیاری از کارشناسان با این دیدگاه مخالف هستند و معتقدند که مشکل امروز ما، بحث کمبود پزشک فوق تخصص نیست، بلکه بحث توزیع این نیروهای فوق تخصصی در کشور، مشکل اساسی دارد.
حتی در برخی استان‌های کشور شاهد هستیم که در داخل یک استان هم نیروی متخصص و فوق تخصص به شکل عادلانه توزیع نمی‌شود. مثلا محمدباقر حیدری، رئیس نظام پزشکی استان کرمانشاه می‌گوید: «هم اکنون سه هزار و ۲۰۱ نفر عضو جامعه پزشکی استان هستند که شامل پزشکان، دندان‌پزشکان، داروسازان، ماماها، فیزیوتراپ‌ها، کاردرمان‌ها، شنوایی‌سنج‌ها و... می‌شوند. در حال حاضر نیز دو هزار و ۳۷۰ نفر از این تعداد پروانه فعالیت دارند. بسیاری از این تعداد نیز مطب ندارند و در مراکز درمانی دولتی و خصوصی کار می‌کنند. همچنین هزار و ۱۰۱ پزشک عمومی، ۹۴۸ متخصص و فوق تخصص نیز در کرمانشاه در بخش‌های خصوصی و دولتی در حال فعالیت هستند. بنابراین کمبودی در زمینه تعداد پزشکان در استان نداریم، بلکه مشکل اینجاست که پراکندگی پزشکان در کرمانشاه، مناسب نیست و پزشکان بیشتر در مرکز استان متمرکز شده‌اند.»
باید در نظر داشت که حتی اگر تعداد پزشکان فوق تخصص در کشور نیز چندین برابر شود، اما توزیع عادلانه پزشکان فوق تخصص در همه استان‌ها و شهرهای کشور جدی گرفته نشود، در آن شرایط افزایش چند برابری نیروهای فوق تخصص هم دردی از مردم مناطق کمتر توسعه یافته حل نخواهد کرد.
دیدگاه کاربران
ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد