با گذشت حدود دو هفته از رونمایی بسته دوم خروج از رکود، بحثها پیرامون سیاستهای جدید اقتصادی دولت کماکان داغ است؛ سیاستهایی که بنا به گفته رئیسجمهور و مسئولین اقتصادی کابینه در جهت رونق بخشیدن به بازارها است. در بین سیاستهای اعلامی در این بسته، افزایش تسهیلات بانکی برای خرید کالا و تحریک تقاضای مردم بیش از دیگر بندها موضوع بحث در میان کارشناسان و مردم است که در این میان پرداخت تسهیلات برای خرید خودرو داخلی یکی از پر بحثترینها است.
برخی روایتها خبر از 9 هزار میلیارد تومان کالای مانده در انبارها میدهند و برخی تولیدکنندگان هم پای خود را از روی گاز تولید برداشتهاند و به مانعی به نام موجودی انبار برخوردهاند. حال دیگر نه تولید برایشان باصرفه است و نه انبارهایشان اجازه تولید بیشتر را میدهد.
در همین ارتباط ولیالله سیف، رئیسکل بانک مرکزی با اشاره به شرایط ویژه خرید اقساطی خودرو میگوید: «با این روشی که بانک مرکزی در پیش خواهد گرفت درنهایت مصرفکنندگان این امکان را خواهند داشت که تا 80 درصد قیمت خودرو و حداکثر تا 25 میلیون تومان را در یک دوره هفتساله پرداخت کنند و نرخ موردنظر برای فروش اقساطی خودرو 16 درصد از طریق نمایندگان مجاز شرکتهای خودروسازی خواهد بود که بر اساس آن، اسناد توسط شرکت خودروساز به بانک مربوطه آمده و این بانک با 16 درصد آن را دریافت میکند، نرخی که بانک مرکزی آن را با 14 درصد در اختیار بانک مربوطه قرار خواهد داد.»
در این میان البته افزایش وام خودرو، موافقان و مخالفان بسیاری هم دارد. برخی میگویند که نباید مجدد خودروسازان را در لاک حمایتی دولت فروبرد و برخی دیگر نیز بر این باورند که هرگونه تلنگری در صنعت خودرو، منجر به فعالشدن صنایع پاییندستی یعنی فولاد و قطعه سازان و قالبسازان و سایر بخشهای مرتبط با تولید خودرو میشود. از دیگر سو، درحالیکه هنوز جزئیات کاملی از سیاست اعتباری بانک مرکزی برای تسهیلات 25 میلیون تومانی خرید خودرو اعلامنشده است، برآوردی از میزان اقساط و سود احتمالی پرداختی برای این وام حاکی از الزام دریافتکننده تسهیلات به بازپرداخت بیش از
5/1 برابر رقم دریافتی است. به نظر میرسد وام 25 میلیون تومانی که اخیراً رئیسکل بانک مرکزی از آن بهعنوان شرایط خاص برای خرید خودرو یادکرده، از نیمه دوم آبان ماه برای فروش اقساطی در اختیار متقاضیان قرار میگیرد که درمجموع با طول دوره و سود تعیینشده برای بازپرداخت، خریدار باید حدود 40 میلیون تومان برای دریافت این تسهیلات پرداخت کند.
درزمینه این شک و شبهه تامین منابع مالی وام خودرو یک کارشناس ارشد مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه معمولاً سیستم به این شکل است که بانک مرکزی سقفی را برای اعطای وام خرید خودرو برای بانکها در نظر میگیرد، گفت: «این اقدام معمولاً برای کنترل ریسک اعتباری اعطای وام به مالکان خودرو است و یک سیاست کلی محسوب میشود.»
شاهین شایان آرانی، با تاکید بر اینکه محل تامین این اعتبار و بانکهای عامل باید مشخص باشد، افزود: «مسئله احتمالاً باید به این شکل باشد که بانک مرکزی سقف پرداخت وام خرید خودرو به مردم را به 25 میلیون تومان افزایش داده است.» به گفته وی، اینکه قرار باشد وام به شکل یارانه از طرف دولت در اختیار متقاضی قرار بگیرد، مناسب نیست و باعث به تعویق افتادن بازپرداخت وامها خواهد شد. شایان آرانی، بابیان اینکه چنین روشی موقتاً میتواند تقاضا را بهصورت کاذب افزایش دهد و حرکتی در بازار ایجاد کند، اظهار کرد: «بهطورکلی تاثیر این اقدام مثبت و ادامهدار نخواهد بود و میتواند منجر به افزایش معوقات نظام بانکی شود.»
در این رابطه همچنین سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال که آیا منابعی که برای تامین اعتبارات لازم برای پرداخت وام خرید خودرو تا سقف 25 میلیون تومان در نظر گرفتهشده، مشخص است یا خیر، گفت: «ما از کم و کیف اعطای این وام اطلاع دقیق نداریم، اما به نظر میرسد طبق مصوبات جلسه شورای پول و اعتبار، عقد خرید دین در دستور کار است که از آن طریق زمینه برای فروش کالاهای انباشتهشده در انبارها فراهم شود.»
رمضان علی سبحانی فر، با اشاره به اینکه قرار است منابع داخلی بانکها تقویت شود، اظهار کرد: «دریکی از جلساتی که برگزار شد، تعدادی از بانکهای اصلی مثل بانک ملت، پارسیان، صادرات و... بهعنوان بانکهای عامل اعلام آمادگی کردهاند.»
فربد زاوه، کارشناس خودرو نیز در ارتباط با اینکه این تسهیلات برای چه کسانی جذاب خواهد بود معتقد است: «گروهی از مردم هستند که خودروهای فرسوده سوار میشوند یا کسانی هستند که فقط داشتن یک وسیله نقلیه برایشان اهمیت دارد و مسائلی همچون کیفیت خودرو برایشان بیاهمیت است، این گروه از مردم مخاطب تسهیلات اعلامی دولت خواهند بود و وام 25 میلیون تومانی برای این گروه جذابیت دارد. این تسهیلات فقط میتواند بخشی از خریداران را جذب کند؛ آنهم کسانی که توانایی پرداخت نقدی برای خرید خودرو جدید ندارند.»
با تمام آنچه گفته شد اما با توجه به اقساط و سود احتمالی پرداختی برای این وام و ادامه نبود همخوانی میان کیفیت و قیمت تولیدات داخلی که دلیل اصلی کاهش اقبال و اعتماد به خودروسازان داخلی است، احتمالاً استقبال چندانی از این وام زیاد نخواهد شد. این در حالی است که بنا به گفتههای فعالان بازار خودرو خبرهای اینچنینی که میتواند شرایط را تغییر دهد نیز تاکنون با واکنش سرد بازار مواجه شده است و خریدوفروش در حداقل ممکن قرار دارد. وضعیت فعلی بازار خودرو نشان میدهد پس از انتشار عمومی خبر ارائه تسهیلات 25 میلیون تومانی برای خرید خودرو، بازار خودرو کشور که پیشازاین در انتظار ورود محصولات جدید و پایین آمدن قیمتها و افزایش کیفیت بود، در حالت انتظار جدیدتری فرورفته و سبب شده تا رکود در بازار خودرو عمیقتر شود.
فعالان بازار میگویند که چون فعلاً وعده این تسهیلات دادهشده اما عملاً به اجرا نرسیده، سبب شدهاست تا برخی مشتریانی که مثلاً پراید ثبتنام کرده بودند از ثبتنام خود منصرف شوند و بخواهند با استفاده از تسهیلات 25 میلیونی و آورده خود خودرو مدلبالاتری نظیر ال 90 یا پرشیا تحویل بگیرند. به گفته آنها یکی دیگر از دلایل انصراف مشتریان از خرید خودرو، پایین آمدن قیمت بازار نسبت به قیمت کارخانهای است. مشتریان میتوانند با مراجعه به بازار برخی خودروها را ارزانتر و سریعتر از نمایندگیها تحویل بگیرند به همین خاطر افرادی که قصد خرید نقدی خودرو را دارند ترجیح میدهند با مراجعه به بازار نیاز خود را برطرف کنند.