یکی از سوالاتی که ذهن بسیاری از کادر درمانی را درگیر نموده ، این است که آیا بیمار حق دارد پزشک معالج خود را انتخاب کند و اگر بیماری به نام و در سرویسِ پزشکِ خاصی بستری شده باشد آیا امکان اینکه بیمار به درخواست خود، پزشک معالجش را عوض نماید، وجود دارد یا خیر؟ و از سوی دیگر آیا پزشک معالج اجازه دارد ، ارتباط خود را با بیمار قطع نماید و درمان وی را ادامه ندهد و برای مثال بدون اینکه درمان بیمار خاتمه یافته باشد وی را از سرویس خود مرخص نماید؟ در آیین نامه انتظامی سازمان نظام پزشکی در چند ماده به پاسخ این سوال اشاره شده است، از جمله:
ماده 2- شاغلان حرفههای پزشکی مکلفند بدون توجه به ملیت، نژاد، مذهب و موقعیت اجتماعیسیاسی بیماران، حداکثر تلاش ممکن را در حدود وظایف حرفهای خود به کار ببرند.
ماده 3- شاغلان حرفههای پزشکی باید طبق موازین علمی، شرعی و قانونی، صنفی و حرفهای انجام وظیفه کرده و از ارتکاب کارهایی که موجب هتک حرمت جامعه پزشکی میشود، خودداری کنند.
ماده 19- پزشک معالج مسئول ادامه درمان بیمار خود است، مگر اینکه بیمار یا بستگان او مایل نباشند.
براساس مواد فوق، پزشکی که بیمار به نامِ وی بستری شده، موظف است درمان بیمار را بر عهده بگیرد و به هیچ عنوان نمیتواند ارتباط خود را با بیمار قطع کند، مگر اینکه دلیل قانع کننده و محکمه پسندی برای عدم پذیرش بیمار وجود داشته باشد، اما آییننامه انتظامی سازمان نظام پزشکی به بیمار این حق را داده است که ارتباط خود با پزشک معالج را به صورت یک طرفه قطع نماید که البته به این حق در منشور حقوق بیمار نیز اشاره شده است. حال سوال این است که آیا بیمار یا همراهان وی چنین حقی دارند ؟ و اگرچنین حقی دارند روال منطقی چنین امری چگونه باید باشد؟ همان گونه که در بالا ذکر گردید بیمار حق دارد از ادامه درمان توسط پزشک معالجش صرف نظر کند، چه در بیمارِ بستری در مرکز درمانی و چه در بیماری که به صورت سرپایی به مطب یا درمانگاه مراجعه نموده باشد. بنابراین پزشک اول (پزشک معالج) نمیتواند مانع خواست بیمار گردد ،(مگر در مواردی که جان بیمار در خطر باشد) اما اینکه پزشک دوم، این درخواست بیمار یا همراهان وی را بپذیرد، امری است که جای بحث دارد. مسلماً چنین اقدامی از طرف پزشک دوم ممکن است باعث گلهمندی پزشک معالج اول گردد و شاید از نظر اخلاقی نیز چنین امری پسندیده نباشد. در چنین حالتی پزشک دوم هیچگونه وظیفهای برای پذیرش بیمار مذکور ندارد، اما اگر پزشک مذکور تمایل به پذیرش این بیمار داشته باشد بهتر است که در ابتدا، این موضوع را با پزشک اول در میان گذاشته و در صورت موافقت پزشک اول اقدام به این امر شود. البته در چنین حالتی ریاست مرکز درمانی نیز باید با این موضوع موافقت نماید و در واقع موافقت وی نیز شرط خواهد بود. پس سیر منطقی تغییر پزشک معالج به درخواست بیمار یا همراهان وی به ترتیب زیر است.
1) کسب موافقت پزشک دوم
2)در میان گذاشتن موضوع از طرف پزشک دوم با پزشک معالج اول
3) در صورت موافقت هر دو پزشک، اخذ موافقت ریاست مرکز درمانی
4)صدور دستور به مدارک پزشکی و حسابداری بیمارستان جهت انجام سیر قانونیِ تغییرِ پزشکِ معالج
کامران آقاخانی
متخصص پزشکی قانونی، دانشیار دانشگاه علومپزشکی ایران