طبق آخرین برآوردی که در سال 2011 در کشور صورت گرفت، نشان داده شد، حداقل چهار و نیم میلیون بیمار دیابتی در کشور وجود دارد. این براورد مربوط به 3 سال پیش است و قطعا امسال بالای 5 میلیون بیمار دیابتی نوع 2 داریم. شیوع این بیماری روز به روز در دنیا از جمله کشور ما رو به افزایش است.
شیوع دیابت در کشور
عضو هیئت مدیره انجمن غدد درونریز ایران، در مصاحبه اختصاصی با «سپید» شیوع فزاینده دیابت در سطح دنیا و نیز در سطح کشور را نگرانکننده دانست و گفت: «این موضوع به رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی و چاقی جامعه برمیگردد. جامعه ما مرتب به سمت چاقی، رژیم غذایی نامناسب و فعالیت بدنی ناکافی پیش میرود. این موضوع نیز شامل گروه خاصی نمیشود و مربوط به همه اقشار جامعه است.»
علیرضا استقامتی نقش وزارت بهداشت را در این بین مدیریتی دانست و افزود: «وزارت بهداشت نمیتواند از این بیماری پیشگیری کند. پیشگیری چنین بیماری که درصد بالایی از مردم را درگیر کرده است کار یک وزارتخانه نیست. به اعتقاد بنده این موضوع مسالهای ملی است که هم مسئولین و هم مردم باید در کنار هم قرار بگیرند.»
وی با فرابخشی دانستن این قضیه افزود: «این موضوع در اختیار یک وزارتخانه نیست. وقتی ما صحبت از رژیم غذایی غلط میکنیم، کنترل آن در اختیار وزارت بهداشت نیست. کارهایی که برای فعالیت فیزیکی و بدنی باید انجام بگیرد در اختیار وزارت بهداشت نیست. همه این موارد به کل جامعه برمیگردد. وضعیت اقتصادی جامعه که چقدر فرصت برای ورزش کردن دارند و چقدر امکانات ورزشی وجود دارد، مهم است و همه این موارد را نمیتوان به وزارت بهداشت مربوط کرد.»
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران موضوع پیشگیری از دیابت را کاری فراتر از فعالیت وزارتخانه دانست و اذعان کرد: «وزارت بهداشت میتواند تنها برنامههایی برای غربالگری و تشخیص زودتر بیماری داشته باشد. البته در این راستا نیز کارهایی انجام داده، البته خیلی تداوم نداشته است.»
فرهنگ غذایی مردم باید اصلاح شود.
وی خاطرنشان کرد: «چه کسی بهتر از مردم میتواند حافظ سلامت خود باشد؟ مردم تا وقتی که رفتارهای غلط را کنار نگذارند و فعالیتهای فیزیکی را انجام ندهند کسی نمیتواند کاری برای آنها انجام دهد. فرهنگ غذایی مردم باید اصلاح شود. نقش اصلاح فرهنگ غذایی به خانهها و رسانه، چه رسانههای نوشتاری و چه دیداری برمیگردد. کارهای تبلیغاتی مهم است، اینکه چه چیزهایی را باید تبلیغ کرد و در ذهن مردم جا انداخت.»
استقامتی، بخشی از کار را هم مدیریتی دانست و گفت: «اصلاح مواد غذایی که به دست مردم میرسد به مسئولین چندین وزارتخانه همچون صنایع، کشاورزی و بهداشت برمیگردد. بحثهایی در رابطه با آب سالم، غذای سالم و غیره داریم که مسائلی کاملا فرابخشی است که بخشی از آن به وزارت بهداشت برمیگردد. البته وزارت بهداشت، معاونت مربوطه را در این زمینه دارد اما این معاونت به صورت دورهای عمل میکند. در برخی از دورهها فعالیت خوبی دارند و در برخی از دورهها فعالیت کمتری انجام میشود.»
افزایش دیابت در بارداران
عضو هیئت مدیره انجمن غدد درونریز ایران در خصوص دیابت بارداری نیز گفت: «دیابت بارداری دیابتی است که اولینبار در دوران بارداری تشخیص داده میشود. البته فرقی بین فردی که قبل از بارداری دیابت داشته با فردی که در دوران بارداری دچار دیابت شده است وجود دارد که این دو را باید از هم جدا کرد.»
استقامتی تصریح کرد: «دیابت بارداری یعنی اختلال در تحمل گلوکز که اولینبار در دوران حاملگی خود را نشان میدهد. در جوامع مختلف نیز فرق میکند. در برخی جوامع 3 تا 4 درصد شیوع دارد و در برخی مناطق بالای 13 درصد هم شیوع این بیماری دیده شده است.»
وی همچنین تاکید کرد: «با توجه به اینکه سن حاملگی در زنان درحال افزایش است و دیابت نوع 2 در سن بالا شایعتر است، این موضوع زمینه برای ابتلا به دیابت بارداری را بالا میبرد. هر چقدر که شیوع این بیماری بیشتر شود، افرادی که در ریسک ابتلا به دیابت در دوران حاملگی قرار میگیرند بیشتر خواهد بود.»
بارداری در سن بالا خطر ابتلا به دیابت را زیاد میکند
وی به افراد های ریسک اشاره کرد و گفت: «خانمهایی که سابقه خانوادگی دیابت دارند، چاق هستند، سابقه تخمدانهای پلیکیستیک دارند، زندگی بدون تحرک دارند و خانمهایی که در سن بالاتر باردار میشوند در ریسک دیابت دوران بارداری قرار دارند. باید حتما برای غربالگری مراجعهکرده و قند خون آنها چک شود. اگر تشخیص دیابت داده شود، باید به سرعت از روشهای درمانی استفاده کنند تا مشکلی ایجاد نشود.»
استقامتی خاطرنشان کرد: «از آنجا که دیابت دوران بارداری در دوره دوم بارداری رخ میدهد، عوارض جدی برای جنین بوجود نمیآورد و بیشتر باعث بزرگ شدن جنین میشود و ریسک سزارین را بالا میبرد. زیرا جنینهایی که بزرگ میشوند زایمان طبیعی را سختتر میکنند و منجر به سزارین میشوند. اما اگر خانمی باشد که دیابت داشته باشد و باردار شود و دیابت خود را به خوبی کنترل نکند خطر ناهنجاریهای جنینی وی زیاد است.»
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران کودکانی را که از مادر دچار دیابت بارداری بهدنیا میآیند را در ریسک افراد دیابتی، چاق و انواع بیماریهای متابولیک و سندروم متابولیک قرار داد و افزود: «شاید نیمی از مادرانی که دچار دیابت بارداری شدهاند بعد از گذشت 5 سال دچار دیابت شوند و ریسک فشار خون در آنها بالا میرود.»
وی همچنین یادآور شد: «طبق آمار شیوع دیابت نوع 2 در زنان درصد کمی بیشتر از مردان است. علت آن هنوز مشخص نیست. شاید شیوه زندگی و کمتحرکی علت آن باشد ولی به بارداری خانمها ارتباطی ندارد.»