اعتیاد به اینترنت یک اختلال روانی است که باعث میشود فرد زمان زیادی از وقت خود را صرف استفاده از اینترنت کند بهطوریکه سلامتی، شغل، وضع مالی و روابطش تحت تاثیر منفی قرار میگیرند. کارشناسان بهداشت روانی بر این اعتقاد هستند که اعتیاد به اینترنت یا اختلال اعتیاد به اینترنت(IAD: InterneAddictio- Disorder) بهمانند اعتیاد به مواد مخدر یا اعتیاد به قمار تاثیرات منفی مشابهی را به بار میآورد.
اعتیاد به اینترنت تا چه حد فراگیر شده است؟
اعتیاد به اینترنت بهاندازه دیگر مشکلات سلامت روانی موردمطالعه و تحقیق قرار نگرفته است، بنابراین بهطور دقیق مشخص نیست که چه تعداد از مردم جهان به این اختلال مبتلا هستند. اما بنا بر نتیجه تحقیقی که در ژورنال آمریکایی سوءمصرف مواد و الکل به چاپ رسید میتوان گفت که 2/8 درصد از آمریکاییها از اعتیاد به اینترنت رنج میبرند. علاوه بر این، در دیگر تحقیقها تخمین زده شده است که ۱۸ درصد از دانشجویان استفادهکننده از اینترنت مبتلابه اختلال اعتیاد به اینترنت هستند. احتمال ایجاد این اختلال در همه افراد وجود دارد اما درصد ایجاد این اختلال در مردانی زیاد است که در دوران نوجوانی، در دهه 20 و در دهه 30 زندگی خود هستند. بعضی از گزارشها حکایت از آن دارند که اعتیاد به اینترنت در میان مردم کشورهای آسیایی یک مشکل حاد است. بر اساس گزارشی در سال ۲۰۱۳ کشور کره جنوبی حدود ۶۸۰هزار جوان ۱۰ تا ۱۹ ساله به اینترنت اعتیاد دارند. در کشور چین برای افراد معتاد به اینترنت کمپهای توانبخشی نظامیگونه در نظر گرفتهشده است تا این افراد را از فعالیتهای اینترنتی دورنگه دارند.
عوامل خطر و عوارض
افرادی که به اینترنت اعتیاد پیدا میکنند ازنظر اجتماعی تبدیل به یک فرد منزوی میشوند. آنها در ایجاد روابط و همچنین حفظ روابط با همسنوسالهای خود دچار مشکل میشوند. علاوه بر این، افرادی که معتاد به الکل، بیبندوباری جنسی یا قمار هستند، در مقایسه با دیگران بیشتر در معرض ابتلا به اختلال اعتیاد به اینترنت هستند. تحقیقات نشان میدهند که افراد معتاد به اینترنت در مقایسه با دیگر افراد بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات سلامت ذهنی مانند افسردگی، اضطراب، خصومت، جنون، انزوای اجتماعی، اختلال کنترل تکانه و اختلالات سوءمصرف مواد (مانند الکل و مواد) هستند.
علائم اعتیاد به اینترنت
افراد مبتلابه اختلال اعتیاد به اینترنت زمان زیادی از وقت خود را صرف فعالیتهای آنلاینی همچون بازی کردن، قمار کردن، خریدوفروش سهام، خرید کالاها، ایجاد روابط در سایتهای دوستیابی، رفتن به سایتهای هرزهنگاری و نیز رسانههای اجتماعی میکنند. اگر این فعالیتهای اینترنتی از حد خود بگذرند عواقب جدی مانند مشکلات ارتباطی یا عواقب مالی به بار خواهند آورد. اگر معتاد به اینترنت باشید، ممکن است این علائم را نشان دهید:
عملکرد تحصیلی و شغلیتان دچار اختلال شود.
در جمعهای خانوادگی و دوستانه کمتر حاضر شوید.
به سرگرمیها یا فعالیتهای دیگر علاقه نشان ندهید.
زمانی که از رایانه یا موبایل خود دور هستید احساس اضطراب و افسردگی میکنید.
وقتیکه جلوی رایانهتان نیستید، بیشتر فکر شما این است که دوباره به سراغ رایانه یا موبایل خود بروید.
در واکنش به کسی که در مورد رفتار شما نظر میدهد خشونت یا واکنش تدافعی نشان میدهید.
تشخیص اعتیاد به اینترنت
برای تشخیص اعتیاد به اینترنت پرسشنامههای زیادی ساخته شدهاند اما تاکنون یک سیستم نمرهگذاری جامع و کاملاً علمی برای تشخیص این اختلال ارائه نشده است. باوجوداین، سوالهای زیر میتوانند در تشخیص اختلال اعتیاد به اینترنت مفید باشند:
آیا استفاده از اینترنت یکی از دلمشغولیهای شماست؟
آیا قادر به مقاومت در مقابل تمایل خود به استفاده از اینترنت نیستید؟
آیا برای داشتن احساس رضایت از خود باید میزان معینی از وقتتان را صرف استفاده از اینترنت کنید؟
زمانی که قادر به استفاده از اینترنت نیستید، احساس اضطراب، کجخلقی و بیحوصلگی میکنید؟
زمانی که روحیه خوبی ندارید یا کجخلق هستید، برای حل کردن مشکلات خود سراغ اینترنت میروید؟
آیا بیشتر از آنکه خود میخواهید وقتتان را صرف استفاده از اینترنت میکنید؟
آیا برای کاهش استفاده از اینترنت همواره تلاش میکنید و متاسفانه ناموفق هستید؟
آیا به دلیل استفاده بیشازحد از اینترنت دچار مشکلات فیزیکی (مانند کمردرد یا خستگی چشم) هستید؟ آیا باوجوداین علائم همچنان از اینترنت استفاده میکنید؟
آیا به خاطر استفاده از اینترنت در عملکرد تحصیلی یا شغلی خود دچار مشکل هستید؟ آیا باوجود این مشکلات همچنان به استفاده از اینترنت ادامه میدهید؟
آیا به خاطر استفاده از اینترنت در روابط با خانواده و دوستان خود دچار مشکل شدهاید؟ آیا باوجوداین مشکلات همچنان به استفاده از اینترنت ادامه میدهید؟
درمان اعتیاد به اینترنت
در بعضی از موارد، اعتیاد به اینترنت زمانی شکل میگیرد که فرد از مشکلات دیگری همچون اضطراب و افسردگی به اینترنت پناه میبرد. داروهای مناسب این اختلالها مانند داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب میتوانند به درمان اختلال اعتیاد به اینترنت نیز کمک کنند. اگر برای درمان اعتیاد به اینترنت به دارو نیاز داشته باشید، باید به پزشک خود مراجعه کنید. علاوه بر این، برای بعضی از علائم این اختلال مانند افسردگی و اضطراب رفتاردرمانی شناختی سودمند است. درمانهای متمرکز بر تغییرات رفتاری نیز در بهبود این اختلال موثر هستند.
وقتیکه وارد مراحل درمانی این اختلال میشوید، حذف استفاده از اینترنت نباید هدفتان باشد، بلکه باید استفاده از اینترنت را تا سطوح طبیعی کاهش دهید، بهطوریکه به روابط شخصی شما لطمه نزند.