سلامت

پژوهش‌ها نشان داده است زمانی که بچه‌ها بین سنین شش تا ۹ سالگی مبتلا به چاقی می‌شوند، احتمال ابتلا به چاقی در بزرگسالی به شکل معناداری در آنها بیشتر خواهد بود. حتی دوران بارداری مادر نیز در تعیین سرنوشت و میزان اضافه‌وزن نوزاد موثر است.

محمد هاشمی، دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی نیز ضمن هشدار نسبت به افزایش چاقی در بین کودکان، خاطرنشان می‌کند: «تغییرات شیوه زندگی و نیز تحولات هرم جمعیتی موجب پیدایش رو به گسترش پدیده چاقی در میان کودکان و نوجوانان شده است. تغییر ساختار خانواده‌ها، تغییر نحوه تغذیه و تحولات اجتماعی که منجر به کاهش میزان فعالیت بدنی شده است، همگی از جمله عواملی هستند که موجبات این رخداد ناگوار را فراهم کرده‌اند.»

او یادآور می‌شود: «بر اساس پژوهش‌های انجام شده، ثابت شده است که متاسفانه کودکان چاق باید انتظار پیامدهای ناخوشایند نظیر دیابت یا مشکلات عروقی را در سالیان آتی عمر بیشتر از سایر همتایان خود داشته باشند. این مساله نه تنها سلامت افراد بلکه سلامت کل جامعه را به مخاطره می‌اندازد و تبعات آن تاوان سنگینی را به کشور تحمیل خواهد کرد. تبعات گسترده ناشی از چاقی کودکان، اهمیت این موضوع را تا حد یک مشکل راهبردی در نظام سلامت بالا برده است. بنابراین نیاز دارد تا رویکردی کلان در عالی‌ترین سطوح حاکمیتی و برنامه‌ریزی برای حل آن انجام پذیرد.»

چاقی، زمینه‌ساز بیماری‌های غیرواگیر

مطالعات پزشکی نشان داده است که چاقی برای بروز یکسری از بیماری‌ها عامل مستعدکننده به حساب می‌آید. عوامل متعددی در بروز چاقی دخالت دارند که مهم‌ترین آنها عوامل ژنتیکی و نیز عوامل محیطی در دوران زندگی جنینی و کودکی است که سبب بروز اختلال در بدن و چرخه معیوبی می‌شود که کنترل چاقی را دشوار می‌کند. به لحاظ اصول علمی برای درمان چاقی، راه اصلی اصلاح شیوه زندگی یعنی رعایت رژیم غذایی و انجام فعالیت بدنی است که باید به مرور زمان انجام پذیرد.

این تغییر در شیوه زندگی به ویژه رعایت آن در دراز مدت برای بسیاری از افراد امری دشوار است. همین اتفاق، زمینه را برای سوداگران فراهم می‌کند تا با عرضه روش‌های سریع‌الوصول به سودجویی پرداخته و افراد را جذب خود کنند. غافل از اینکه تمام این روش‌ها به بیراهه ختم می‌شود. این روش‌ها اگرچه ممکن است در کوتاه مدت کاهش وزن برای فرد ایجاد کند، اما در طی زمان عوارض و مشکلات ماندگاری را برای فرد به همراه دارد. ضمن اینکه اغلب این افراد، وزن از دست رفته را با مقادیری افزون‌تر شاهد خواهند بود.

هاشمی یادآور می‌شود: «مقابله با چاقی در هر جامعه‌ای باید به عنوان پیشگیری اولیه به کار رود. یعنی عوامل مهیا کننده و مستعد کننده چاقی حذف و از بروز اضافه وزن و چاقی جلوگیری شود. همچنین مقابله با چاقی مقوله‌ای چند تخصصی است و رویکرد یک جانبه برای رفع این مشکل، حتی در ابعاد فردی، محکوم به شکست است. با نگاهی به عوامل پدیدآورنده چاقی، واضح است که برنامه‌ریزی بنیادین برای نیل به هدف توقف روند صعودی چاقی، نیازمند مشارکت نهادهای مختلف جهت برنامه‌ریزی است.»

به گفته هاشمی «بیماری‌هایی نظیر دیابت، فشار خون، بیماری‌های قلبی عروقی مانند درگیری رگ‌ها و سکته‌های قلبی و مغزی، برخی از انواع سرطان‌ها، مشکلات، ریوی، کبدی، روانی، ارتوپدی و بسیاری دیگر، همه و همه در افراد چاق بیشتر از سایر گروه‌ها به چشم می‌خورد. این دسته از بیماری‌ها تحت عنوان بیماری‌های غیرواگیر شناخته می‌شوند. شاخص‌های مشترک این بیماری‌ها این است که اولا از فردی به فرد دیگر سرایت نمی‌کنند. دوم اینکه عامل اصلی به وجود آورنده آنها شیوه زندگی افراد است. سوم اینکه در اثر ابتلا به آن‌ها درمان قطعی وجود ندارد و فرد مبتلا باید تا پایان عمر تحت درمان و کنترل باشد. چهارم آنکه این بیماری‌ها با تغییر شیوه زندگی قابل پیشگیری هستند.»

او تاکید می‌کند: «هنوز این باور که چاقی یک بیماری است و سلامتی را تهدید می‌کند در ذهن جامعه نهادینه نشده است. هنوز می‌بینیم که اکثریت افراد، چاقی و اضافه وزن را به عنوان یکی از وجوه طبیعی بدن در نظر می‌گیرند. اغلب متقاضیان رفع چاقی نیز کسانی هستند که برای بهبود وضعیت ظاهری خود و یافتن اندامی مناسب مراجعه می‌کنند. وقتی در مورد آگاهی آنها از عوارض چاقی سوال می‌شود، درنهایت به دردهای مفاصل و کندی تحرک اشاره می‌کنند که این کم‌خطرترین عارضه چاقی است. به همین خاطر ممکن است در انتخاب روش درمانی به راهی خطا بروند که نه تنها مشکلاتشان را برطرف نمی‌کند، بلکه سلامتی خود را نیز به مخاطره می‌اندازند.»

با توجه به افزایش شدید موارد چاقی در جامعه، بسیاری از کارشناسان نظام سلامت و درمانگران چاقی تاکید دارند که باید به درمان چاقی به عنوان یک درمان ضروری و حیاتی نگاه شود. این نوع نگاه باعث می‌شود که روند افزایش بیماری‌های غیرواگیر در جامعه نیز کنترل شود.