سلامت

اگر بنا را بر خوش قولی مسئولان سازمان برنامه و بودجه بگذاریم، باید بگوییم حداقل از نظر پرداخت حقوق و مزایا، روزهای بهتری در انتظار کادر درمان خواهد بود. محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه، خبر داده است که از 19 شهریور، فرآیند پرداخت کارانه، مطالبات و معوقات کادر درمان آغاز شده است. در این بین، اولویت پرداخت با مراکز درمانی است که معوقات بیشتری دارند. قرار است همه مطالبات کادر درمان تا پایان هفته آینده پرداخت شود.

رئیس سازمان برنامه و بودجه درباره جزئیات این خبر خوش، توضیح می‌دهد: «برای پرداخت کارانه‌ها، منابع مالی لازم تامین شده است. البته پرداخت کارانه کارکنان وزارت بهداشت، وظیفه سازمان برنامه و بودجه نیست و دستگاه‌ها موظفند از منابع اختصاصی خود آن را تامین کنند، اما به دلیل شرایط خاص کرونا و از آنجا که امکان کسب درآمد اختصاصی محقق نشد، سازمان برنامه و بودجه مسئولیت تامین این مبالغ را بر عهده گرفت. مطالبات و کارانه‌های معوق مربوط به هفت ماه گذشته است، اما برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی حدود ۱۲ تا ۱۳ ماه کارانه عقب مانده دارند.»

نوبخت یادآور می‌شود: «از این رو در جلساتی با وزیر بهداشت و بنا بر تاکید رئیس جمهوری، کوشیدیم که منابع مالی پرداخت‌ها به کادر درمان را تامین کنیم که خوشبختانه محقق شد. در این مسیر، می‌کوشیم تا پایان هفته آینده همه این مطالبات را پرداخت کنیم. البته سازمان برنامه و بودجه، خود را موظف می‌داند که کاملا بر این امر نظارت داشته باشد. قطعا مراکزی که معوقات بیشتری دارند را در اولویت پرداخت قرار می‌دهیم. در این راستا از 19 شهریور، امکان پرداخت این معوقات وجود دارد و کارانه و مطالبات پرداخت خواهد شد.»

پرداخت فوق‌العاده ویژه به همه کارکنان وزارت بهداشت

یکی از عمده مطالبات کادر درمان در دوران بحران کرونا، پرداخت «فوق‌العاده ویژه» به جامعه پزشکی است. رییس سازمان برنامه و بودجه کشور نیز با اشاره به همین مطالبه فراگیر جامعه پزشکی، خاطرنشان می‌کند: «بخشی از کادر وزارت بهداشت، از «فوق‌العاده ویژه» استفاده و برخی استفاده نمی‎کنند. حق این است که عدالت در این زمینه رعایت شود. به همین دلیل، پس از جلسات مکرر و بررسی‌های متعدد درباره این موضوع، در مجموع به این جمع‌بندی رسیدیم که به همه اعضای وزارت بهداشت و درمان باید این کارانه پرداخت شود. البته با افزایش ۵۰ درصدی حقوق کارکنان دولت در اسفند ماه سال گذشته، چند میلیون تومان به رقم حقوق کادر درمان نیز اضافه شده است.»

نوبخت تاکید می‌کند: «با این سیاست که فوق‌العاده ویژه فقط به گروه خاصی در وزارت بهداشت پرداخت شود، مخالف هستم. وظیفه سازمان برنامه و بودجه، احقاق حق، در این زمینه است. البته باید توانایی وزارت بهداشت و درمان را هم در نظر گرفت.»

او توضیح می‌دهد: «در بند ۱۰۲ احکام متفرقه بودجه ۱۳۹۹ آمده است که هر بخشنامه، دستورالعمل، جداول، ضرایب و افزایش حقوق و ... باید در چارچوب قانون و با تایید رئیس سازمان برنامه و بودجه انجام شود. البته مسئولیت این کار با عالی‌ترین مقام وزارتخانه و دستگاه اجرایی است و سازمان برنامه وبودجه صرفا باید از آنها پشتیبانی مالی کند. سازمان برنامه و بودجه، می‌تواند نسبت به ۱۰ درصد تغییر در ردیف‌های بودجه ورود کند و به وزارت بهداشت و درمان اختیار لازم را بدهد. از این رو در بخشنامه‌ای به وزارت بهداشت در روزهای آینده، به آنها اجازه خواهیم داد که کسانی که از فوق‌العاده ویژه استفاده نکرده‌اند، استفاده کنند. زمان انجام این کار نیز وابسته به تصمیم وزارتخانه است که از چند ماه آینده بتواند آن را اجرا کند. وزارت بهداشت و درمان از مهر یا آبان ماه می‌تواند احکام پرسنلی کارکنان خود را متناسب با فوق‌العاده ویژه درمان اصلاح کند و از هر زمان که امکان تامین مالی را بیابد، می‌تواند این موارد را پرداخت کند.»

نوبخت یادآور می‌شود: «علاوه بر استفاده از ظرفیت قانونی موجود برای پرداخت فوق‌العاده ویژه کادر درمان می‌کوشیم که در لایحه بودجه ۱۴۰۰ که در دست بررسی در سازمان برنامه است، منابع مالی لازم برای اجرای کامل فوق‌العاده ویژه کادر درمان را پیش‌بینی کنیم. به هر حال، پرداخت کارانه‎های معوق از 19 شهریور آغاز شده است. بخشنامه پرداخت فوق‌العاده ویژه نیز هفته بعد خطاب به وزارت بهداشت و درمان صادر می‌شود. در نتیجه، این وزارتخانه می‌تواند احکام حقوقی کارکنان خود را متناسب با این فوق‌العاده ویژه اصلاح کند و هر زمان که توانست آن را پرداخت نماید.»

چند روز قبل نیز حسن روحانی، رئیس جمهوری دستور داد که مطالبات کادر درمان، هرچه سریع‌تر پرداخت شود. او تصریح کرد: «از محل تسهیلات کرونایی، مطالبات کادر درمان که ایثارگرانه در ماه‌های اخیر در خط مقدم مقابله با بیماری کرونا حضور داشته‌اند، تامین خواهد شد. در این خصوص با برنامه‌ریزی‌های انجام گرفته از سوی بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه، همه مطالبات باید به سرعت پرداخت شود.»

جذب نیروهای جدید در نظام سلامت؛ فقط به شرط آزمون

یکی از عمده‌ترین مشکلات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کمبود نیروی بهداشتی و درمانی است. این کمبود نیرو در دوران بحران کرونا، کاملا تبعات خود را نشان داد.

رئیس سازمان برنامه و بودجه با اشاره به تلاش‌ها برای حل مشکل کمبود کادر درمان، خاطرنشان می‌کند: «خوشبختانه امسال مجوز استخدام برای ۲۲ هزار پرسنل به وزارت بهداشت داده شده است که اولویت آن‌ها جذب نیروهای شرکتی و رسمی شدن آنها از طریق برگزاری آزمون است. حدود ۱۰ هزار تخت جدید بیمارستانی نیز قرار است در سال جدید به تخت‌های بیمارستانی اضافه شود. از این رو وزارت بهداشت و درمان همچنان خواستار استخدام جدید نیرو خواهد بود. پس از جذب ۲۲ هزار نیروهای فوق‌الذکر، سازمان برنامه و بودجه کشور، اجازه جذب جدید نیرو برای این وزارتخانه را مجددا صادر خواهد کرد.»

نوبخت با اشاره به اینکه برخی از اعضای کادر درمان خواستار تبدیل وضعیت استخدامی خود بدون گذراندن آزمون استخدامی هستند، یادآور می‌شود: «در حال حاضر بر اساس قانون تنها راه این امر، گذراندن آزمون استخدامی است. البته در لایحه بودجه ۱۴۰۰ می‌کوشیم در صورت توافق مجلس، بخشی از جذب نیرو در وزارت بهداشت را بدون برگزاری آزمون به سرانجام برسانیم. البته این امر در صورت موافقت مجلس و برای سال بعد محقق خواهد شد.»

تاکید وزارت بهداشت بر پرداخت زودهنگام مطالبات کادر درمان

سازمان برنامه و بودجه می‌گوید ضمن توافقی که با وزارت بهداشت داشته، درباره موضوع پرداخت مطالبات و معوقات کادر درمان به توافق نهایی رسیده است. به همین منظور، طبق صحبت‌های رئیس سازمان برنامه و بودجه، پرداخت این مطالبات از 19 شهریور امسال، آغاز شده است.

کامل تقوی نژاد، معاون توسعه مدیریت، منابع و برنامه ریزی وزارت بهداشت نیز با اشاره به جزئیات همین توافق برای ارتقای وضعیت منابع انسانی، یادآور می‌شود: «در پی نشست وزیر بهداشت و رئیس سازمان برنامه و بودجه، توافق حاصل شد. بر این اساس با تخصیص و تامین منابع لازم، شاهد ارتقای نظام پرداخت حقوق و مزایا، پرداخت مطالبات و معوقات پرسنلی، برقراری فوق‌العاده کارکنان نظام سلامت در رده‌های مختلف شغلی و جذب و تامین نیروی انسانی کافی بویژه برای مراکز جدید الافتتاح خواهیم بود.»

او عنوان می‌کند: «در همه ماه‌های گذشته و بویژه بعد از بسیج ملی مقابله با کرونا و تلاش و مجاهدت مدافعان سلامت، یکی از دغدغه‌های جدی وزارت بهداشت، پیگیری و رفع مشکلات مربوط به نیروی انسانی به عنوان سرمایه بی‌بدیل سازمانی بوده است. بخش عمده‌ای از این دغدغه‌ها در نشست اخیر وزیر بهداشت و رئیس سازمان برنامه و بودجه مورد مذاکره قرار گرفت. در این راستا با موافقت دکتر نوبخت و دستور ایشان شاهد رفع بسیاری از موانع و مشکلات حوزه منابع انسانی بویژه در پرداخت حقوق، برقراری مزایا و فوق‌العاده‌های شغلی و تامین نیروی انسانی مورد نیاز خواهیم بود.»

تقوی نژاد تاکید می‌کند: «منابع انسانی، سرمایه بی‌بدیل هر سازمان بلکه هر جامعه‌ای است. در همه ماه‌های اخیر، مدافعان سلامت این مهم را در تامین و ارتقای سلامت و حتی امنیت روانی و اجتماعی جامعه ایرانی به بهترین وجه ممکن به منصه ظهور رساندند. امیدواریم این اقدامات جبران بخش کوچکی از تلاش‌ها و مجاهدت‌های این عزیزان در ماه‌های اخیر باشد.»

استخدام شرکتی، بازتولید چرخه استثمار است

در دوران بحران کرونا، تولیت نظام سلامت به استخدام پرستاران شرکتی 89 روزه اقدام کرد تا بخشی از مشکلات کمبود شدید نیروی انسانی در مراکز درمان کرونا را برطرف کند. قرار بود نگاه ویژه‌ای به استخدام این پرستاران وجود داشته باشد و تسهیلات مناسبی در اختیار آنها قرار بگیرد، اما شواهد حاکی از آن است که بسیاری از این پرستاران با پایان زمان قراردادشان، اخراج شدند.
سمیه موحدی، پرستار فعال در مراکز درمان کرونا در تهران با گلایه از کم‌توجهی به جامعه پرستاری در دوران کرونا، به سپید می‌گوید: «استخدام شرکتی پرستاران، آن هم به شکل موقتی و 89 روزه، تضییع حقوق جامعه پرستاری است. اینکه وقتی به پرستار نیاز داشته باشیم، پرستاران جذب شده را در خطرناک‌ترین بخش‌های بیمارستان بکار بگیریم، اما در هنگام پرداخت مطالبات حاضر نباشیم حقوقی برابر با سایر کادر پرستاری به آنها پرداخت کنیم، نوعی بهره‌کشی و ظلم مضاعف است.»
او تاکید می‌کند: «باید بساط جذب نیروهای شرکتی در نظام سلامت، برچیده شود. طرف حساب کادر درمان باید وزارت بهداشت باشد، نه شرکتی که سود و منفعت خودش در اولویت مصالح پرستار قرار دارد.»

موحدی با انتقاد از محقق نشدن وعده‌ها به کادر درمان در دوران کرونا، خاطرنشان می‌کند: «حدود هفت ماه است که قول پرداخت کارانه و تشویقی به جامعه پرستاری مطرح می‌شود، اما تاکنون این وعده‌ها محقق نشده است. امیدواریم این بار، این وعده‌ها محقق شود. واقعیت این است که بیشترین بار درمان و مراقبت از بیماران مبتلا به کرونا بر دوش پرستاران است که خیلی از آنها به فرسودگی مطلق رسیده‌اند. خیلی از آنها به کرونا مبتلا شده‌اند و از چرخه خدمت نیز خارج شده‌اند. به همین دلیل نیز گاهی یک پرستار به جای چندین نیروی انسانی کار می‌کند. پرداخت حق و حقوق این پرستاران و جذب نیروهای جدید و تازه نفس می‌تواند بخشی از فشار کاری پرستاران را کم کند و آنها را به تداوم خدمت به بیماران مبتلا به کرونا، دلگرم سازد.»

در شرایطی که مراکز درمانی مختلف از توان حداکثری پرستاران بهره می‌برند تا نیازهای مراکز درمانی را برطرف کنند، اما خیلی از این مراکز حاضر نیستند که با عقد قراردادهای کاری شفاف و بلندمدت از توان نیروهای پرستاری بهره ببرند. بسیاری از فعالان جامعه پرستاری تاکید دارند که هرگونه استخدام شرکتی پرستاران، فقط به عمیق شدن اختلاف دستمزدها بین کادر رسمی و کادر شرکتی منجر می‌شود. آنها انتظار دارند که در استخدام‌های تازه وزارت بهداشت، شرایط قراردادها و دستمزد نیروهای جدید، فرق محسوسی با کادر رسمی مراکز درمانی نداشته باشد تا شاهد تبعیض در بین کادر درمان نباشیم.