سلامت

بیماری کرونا با شتابی بیشتر از روزهای آغازین سال 99، سلامت ایرانیان را نشانه گرفته است. بسیاری از فعالان جامعه پزشکی با تمام توان در حال خدمت به بیماران مبتلا به کرونا هستند. در این بین، برخی از پزشکان، پیراپزشکان، پرستاران و سایر کادر درمان که دوران خدمت سربازی خود را می‌گذرانند، مشغول ارائه خدمت به بیماران مبتلا به کرونا هستند.

این گروه از فعالان جامعه پزشکی که دوران خدمت وظیفه را می‌گذرانند، جان خود را به خطر انداخته‌اند و بدون آنکه چندان نامی از آنها در رسانه‌ها ذکر شود، فداکارانه برای درمان بیماران مبتلا به کرونا پیشقدم شده‌اند. خیلی از آنها با همان حداقل حقوق سربازی و بدون چشمداشت مالی، جانشان را کف دستشان گذاشته‌اند و در مراکز درمان کرونا خدمت می‌کنند.

گروهی از این سربازان وظیفه، حتی دوران سربازی‌شان هم تمام شده است، اما به دلیل شرایط اضطراری حاکم بر کشور، پست‌های خدمت خود را ترک نکردند و اضافه‌تر از زمان خدمت خود در مراکز درمانی فعالیت کردند.

پس از فروکش کردن موقت تب کرونا در فروردین و اردیبهشت امسال، برخی از این سربازان وظیفه که روزهای آخر خدمت خود را می‌گذراندند، ترخیص شدند، زیرا کشور از شرایط اضطراری خارج شده بود. حال با توجه به اوج‌گیری مجدد کرونا، دوباره نیاز به حضور اضطراری این گروه از کادر درمان، احساس می‌شود.

اگرچه همین الان نیز برخی از اعضای جامعه پزشکی که دوران خدمت سربازی را می‌گذرانند، مشغول ارائه خدمت به بیماران مبتلا به کرونا هستند، اما برخی از مسئولان و نمایندگان جامعه پزشکی می‌گویند باید شرایط جذب بیشتر این گروه از جامعه پزشکی در مراکز درمان کرونا فراهم شود.

آنها می‌گویند اگر شرایطی فراهم شود که گروه بیشتری از پزشکان، پیراپزشکان و پرستاران سرباز در مراکز درمان کرونا مشغول به کار شوند، این اتفاق موجب می‌شود که خستگی و فرسودگی کادر درمان، کمتر شود و با تزریق نیروی انسانی جدید، کمبود کادر درمانی مورد نیاز برای درمان کرونا نیز برطرف شود.

درخواست برای بکارگیری پزشکان و پرستاران سرباز وظیفه

در اواسط اردیبهشت امسال و همزمان با کاهش بار مراجعه بیماران مبتلا به کرونا به مراکز درمانی، گروه زیادی از پزشکان و پرستاران سرباز وظیفه ترخیص شدند.
غلام‌رضا رحیمی‌پور، رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح نیز از ترخیص گروه قابل توجهی از سربازان رشته‌های گروه پزشکی و پیراپزشکی دوره احتیاط خدمت سربازی خبر داده بود.

این مقام مسئول توضیح داده بود: «با شیوع ویروس کرونا و ایجاد شرایط بحرانی و نیاز جامعه به تخصص سربازان رشته‌های گروه پزشکی و پیراپزشکی، جمعی از این عزیزان پس از اتمام دوره ضرورت خدمت وظیفه عمومی برای کمک به کادر درمان در سراسر کشور همچنان تحت عنوان دوره احتیاط خدمت سربازی در مراکز بهداشتی مشغول به خدمت وجانفشانی به همنوعان خود بودند، اما با کنترل ویروس کرونا در سطح نیروهای مسلح، دوره احتیاط این دسته از سربازان در ۲۰ اردیبهشت ماه به اتمام رسید.»

رحیمی‌پور تاکید کرده بود: «همه کارکنان وظیفه که دوره احتیاط خدمت سربازی را سپری کردند، دیگر نیازی نبود که در اردیبهشت ماه، مدت سه ماه دوره احتیاط را در رده‌های نیروهای مسلح به طور کامل سپری کنند و در تاریخ مذکور از خدمت ترخیص شدند. حقوق و مزایای این دسته از سربازان در دوره احتیاط معادل حقوق کادر پایور و براساس درجه از میانگین بیست و پنج تا چهل و پنج میلیون ریال در نظر گرفته و به حساب آنان واریز شد. غربالگری سربازان در مراکز آموزش نیروهای مسلح نیز به طور کامل صورت می‌گیرد و در صورت مشاهده موارد مشکوک، مراحل تخصصی تشخیص انجام می‌شود.»

پیشتر نیز تقی مهری، رئیس سازمان وظیفه عمومی ناجا درباره وضعیت پزشکان، پیراپزشکان و پرستاران سرباز یادآور شده بود: «مشمولان فارغ‌التحصیل رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی و نیز سربازان پیام آور بهداشت که جزو امریه‌ وزارت بهداشت محسوب می‌شود، به دلیل شیوع ویروس کرونا در ششم فروردین ماه 99 فراخوان شدند. آنها بدون گذراندن دوره آموزش نظامی به طور مستقیم به مراکز درمانی نیروهای مسلح اعزام شدند.»

وی ادامه داد:‌ «این سربازان نیز دو دسته هستند. دسته نخست مشمولان رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی هستند که می‌بایست در طول سال ۹۹ و موعدهای مختلف به سربازی اعزام شوند که با توجه به شرایط فعلی کشور، تمامی این افراد برای اعزام در اردیبهشت ماه فراخوان شدند. این افراد نیز همچون مشمولان فراخوان شده فروردین ماه 99 بدون طی کردن دوره آموزشی به طور مستقیم به مراکز درمانی و درمانگاه‌های نیروهای مسلح اعزام شدند و دوره آموزش نظامی را پس از عادی شدن شرایط، سپری خواهند کرد.»

رئیس سازمان وظیفه عمومی ناجا ادامه داد:‌ «این دسته از مشمولان که قبلا تاریخ اعزام دیگری در سال ۹۹ دریافت کرده بودند، طبق فراخوان جدید باید در اردیبهشت ماه به سربازی می‌رفتند. با توجه به نیاز نیروهای مسلح و بنا بر نیاز کشور، این افراد برای اعزام به سربازی فراخوانده شدند. به طور کلی درخواست من از گروه کادر درمانی این است که برای اعزام به سربازی طی فراخوان‌های اعلام شده اقدام کنند تا مشمول غیبت نشوند.»

حال با اوج‌گیری بیماری کرونا در کشور، فرمانده عملیات مدیریت بیماری کرونا در کلانشهر تهران درخواست کرده است که از پزشکان و پرستاران سرباز وظیفه در مراکز درمان کرونا استفاده شود. چند روز قبل، علیرضا زالی تاکید کرد که به منظور جبران کمبود کادر بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی، خواستار انتقال سربازان وظیفه با مدرک پزشکی، پرستاری و پیراپزشکی به این مراکز شده است.

در نامه زالی خطاب به سعید نمکی، وزیر بهداشت آمده است: «به منظور تقویت و جبران بخشی از کمبودهای شدید کادر بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی استدعا دارد دستور فرمایید پیگیری و ترتیبی اتخاذ فرمایند تا نیروی محترم انتظامی، مشمولان وظیفه سربازی با دارا بودن مدارک تحصیلی در رشته‌های پزشکی، گروه پرستاری و پیراپزشکی را به صورت امریه در اختیار دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار دهند و ستاد محترم فرماندهی کل قوا نیز طی دستوری مجوز انتقال سربازان وظیفه که مشغول انجام وظیفه هستند و دارای مدرک تحصیلی ذکر شده هستند را به بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی، درمانی برای طی ادامه و یا بخشی از دوران سربازی صادر فرمایند.»

حال باید منتظر ماند و دید که تا چه حد به این درخواست رسمی توجه می‌شود و در نهایت چه تعداد از کادر درمان سرباز وظیفه در مراکز درمان کرونا جذب خواهند شد.

وضعیت سربازان رسته بهداشت و درمان در بحبوحه کرونا

بر اساس تبصره ۱ ماده ۳۳ قانون خدمت وظیفه عمومی، دانشجویان مقطع کاردانی حداکثر دو و نیم سال، کارشناسی ناپیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته سه سال، کارشناسی پیوسته پنج سال و کارشناسی ارشد پیوسته شش سال، دکترای پیوسته هشت سال و دکترای تخصصی شش سال به دلیل تحصیل از خدمت سربازی معاف هستند. پس از فراغت تحصیل در هر یک از این مقاطع، یک‌سال نیز مهلت دارند که خود را به سازمان وظیفه عمومی ناجا جهت گذراندن دوره آموزشی و طی کردن دوران خدمت سربازی معرفی کنند.

هم اکنون سه گروه از پزشکان، پیراپزشکان و پرستاران سرباز در خط مقدم نبرد با کرونا قرار دارند. گروه اول مشمولان سربازی، با وجود اینکه دوره ۲۱ ماهه خدمت خود را تمام کرده‌اند، اما به دلیل شیوع ویروس کرونا در کشور، موظف به ادامه خدمت خود، تحت عنوان دوره ضرورت هستند. آنها در صورت لزوم وظیفه دارند که 24 ماه خدمت کنند و سپس دوره احتیاط هشت ساله آنها آغاز می‌شود. البته احتمال ورود به دوره احتیاط هشت ساله بسیار ضعیف است.

گروه دوم، مشمولانی هستند که از اسفندماه برای جلوگیری از شیوع ویروس کووید 19 و مقابله با این بیماری، دوره آموزشی کوتاهی را طی کرده‌اند و سپس به مراکز درمانی اعزام شدند. گروه سوم از پزشکان و پرستاران سرباز وظیفه، از ششم اردیبهشت امسال و بدون گذراندن دوره آموزشی، دوره خدمت سربازی در مراکز درمانی را شروع کردند. امکان ورود گروه دوم و سوم به دوره احتیاط هشت ساله هم بسیار ضعیف است، زیرا هم پزشکان و پرستاران سرباز وظیفه به طور مداوم جذب می‌شوند و هم اینکه احتمال تولید واکسن کرونا در ماه‌های آینده نیز چندان دور از انتظار نیست.

تسهیلات اعطایی به سربازان رسته بهداشت و درمان

سربازان کادر درمان برای خدمت در شرایط سخت کرونایی، مشمول یک سری تسهیلات قانونی نیز هستند. البته همه تسهیلاتی که در ادامه از آنها نام می‌بریم، فقط در صورت تایید نهایی سازمان نظام وظیفه به این گروه از سربازان اعطا می‌شود.

بر این اساس، امکان اعطای کسری خدمت به پزشکان و پرستارانی که هنوز به سربازی اعزام نشده‌اند، وجود دارد. این کسری خدمت معادل یک و نیم برابر مدت زمان حضور در مراکز درمانی خواهد بود.

اعطای حقوق برابر با کادر نظام وظیفه عمومی به سربازان پزشک و پرستار هم از دیگر تسهیلات اعطایی به این گروه درمانی است. همچنین اعطای سابقه ایثارگری به پزشکان و پرستاران مستقر در مراکز درمانی کشور هم از دیگر تسهیلات اعطایی به پزشکان و پرستاران سرباز خواهد بود.

البته همانطور که اشاره شد، اعطای این تسهیلات به کادر درمانی سرباز، منوط به تصمیم نهایی و نظر مسئولان سازمان نظام وظیفه خواهد بود.

پای درد دل سربازان پزشک، پیراپزشک و پرستار

همه سربازان پزشک، پیراپزشک و پرستار در مراکز درمانی کرونا فعالیت ندارند. در عین حال حتی برخی از پزشکان، پیراپزشکان و پرستاران سرباز در مناطقی خدمت می‌کنند که ربطی به حوزه بهداشت و درمان ندارد. بنابراین هرگونه تصمیم برای ترخیص نکردن این گروه از سربازان که دوره خدمتشان تمام شده است و حضور یا عدم حضورشان نیز ربطی به فرآیند درمان کرونا ندارد، چندان منطقی به نظر نمی‌رسد.

این گروه از سربازان پزشک، پیراپزشک و پرستار گلایه دارند که گاهی به اسم شرایط اضطراری و دوران بحران، دوران خدمت آنها را افزایش می‌دهند، در حالی که عده‌ای از آنها اصلا در مراکز درمان کرونا فعالیت نمی‌کنند.

همچنین برخی از کادر درمانی سرباز گلایه دارند که در برخی پادگان‌ها و مراکز آموزش نظامی، پروتکل‌های بهداشتی به طور کامل رعایت نمی‌شود و احتمال ابتلا به کرونا در این مراکز وجود دارد.

یکی از سربازان نظام وظیفه که نمی‌خواهد نامش در گزارش ذکر شود، به سپید می‌گوید: «برخی از تخت‌های سربازان فقط یک متر با هم فاصله دارد که در نتیجه هرچقدر هم پروتکل‌های بهداشتی رعایت شود، امکان انتقال کرونا وجود دارد. در برخی پادگان‌ها نیز با کمبود تجهیزات محافظتی مثل ماسک و محلول‌های الکلی برای شستشو روبرو هستیم. در این شرایط انتظار داریم که برای جلوگیری از ازدحام پادگان‌ها با تعداد بیشتری از درخواست‌های مرخصی سربازان در این شرایط حساس موافقت شود تا پادگان‌ها کمی خلوت‌تر شود.»

برخی دیگر از سربازان رسته بهداشت و درمان هم گلایه دارند که حقوق و مزایای آنها در ایام کرونا، چندان فرقی با گذشته نکرده است. آنها می‌گویند باید تسهیلات بیشتری در اختیار پرسنل درمانی سرباز، قرار داده شود تا با انگیزه بیشتری به ارائه خدمات درمانی بپردازند.

پاسخ به دغدغه‌های بهداشتی در پادگان‌ها

در شرایطی که برخی سربازان رسته بهداشت و درمان از رعایت نشدن کامل پروتکل‌های بهداشتی در برخی پادگان‌ها گلایه دارند، اما سازمان نظام وظیفه بارها تاکید کرده که در دوران کرونا با تمام توان در حال تلاش برای ایجاد محیطی سالم و پاک در پادگان‌هاست.

حسن عراقی زاده، رئیس اداره بهداشت و درمان ستاد کل نیروهای مسلح تاکید می‌کند: «پادگان‌های نیروهای مسلح به عنوان محیطی امن، آماده پذیرش مشمولان وظیفه هستند و از خانواده‌ها می‌خواهیم نگران سلامت فرزندان خود نباشند.»

او توضیح می‌دهد: «از همان اولین روزهای شیوع کرونا، ستاد کل نیروهای مسلح تلاش کرد حداکثر اقدامات لازم را برای جلوگیری از ابتلای سربازان به کرونا انجام دهد. بر اساس ابلاغیه‌های صادرشده، همه یگان‌های خدمتی ملزم به گندزدایی آسایشگاه‌ها، سرویس‌های بهداشتی، حمام‌ها، آشپزخانه‌ها، انبار مواد غذایی و سطوح تماس مشترک مانند باجه‌های تلفن و دستگیره‌های در اماکن و تجهیزات ورزشی به صورت روزانه هستند. بعد از همه‌گیری کرونا، غربالگری کارکنان وظیفه از بدو ورود به یگان‌ها به وسیله دستگاه‌های حرارت سنج انجام می‌شود. همچنین واحدهای بهداشتی یگانها موظفند با بیماریابی، همه افرادی را که دارای علائم احتمالی بیماری هستند، به بهداری یگان اعزام کنند و سپس در صورت نیاز به بیمارستان‌های تعیین شده انتقال دهند.»

این مقام مسئول به جام جم یادآور می‌شود: «به یگان‌های مسلح و مراکز آموزشی ابلاغ شده است که از همه اقداماتی که باعث ازدحام و کاهش فاصله افراد به میزان کمتر از دو متر می‌شود، به شدت خودداری کنند. بر این اساس مراکز آموزشی باید تا حد امکان کلاس‌های آموزشی را در فضای باز و با رعایت فاصله اجتماعی برگزار کنند و همچنین باید فاصله تخت‌های آسایشگاه‌ها بین یک و نیم تا دو متر در نظر گرفته شود. همه کارکنان وظیفه مبتلا به این ویروس در بیمارستان‌های نیروهای مسلح تحت درمان قرار گرفته‌اند.»

با توجه به اینکه به احتمال زیاد، بیماری کرونا حداقل تا یک سال دیگر هم در کشور ما از بین نخواهد رفت، بنابراین منطقی است که اگر مسئولان می‌خواهند در مدت زمان بیشتری از خدمات پزشکان، پیراپزشکان و پرستاران سرباز در مراکز درمانی بهره ببرند، راه‌حل پایداتری انتخاب کنند. عقد قرارداد کاری پاره وقت با این نیروهای حرفه‌ای که دوران قانونی سربازی‌شان تمام شده است، گام مهمی در کنترل کرونا خواهد بود. این اتفاق باعث می‌شود تا سربازان کادر درمانی از اضافه شدن احتمالی مدت زمان دوران سربازی خود یا کار در مراکز درمان کرونا گلایه‌مند نباشند و با اشتیاق و انگیزه بیشتری در این مراکز درمانی خطرناک، خدمت کنند.