سلامت

مشروح گفت‌وگوی رسول دیناروند، معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو با روزنامه شرق:
آیا محصولات تراریخته تهدیدی برای سلامت مردم محسوب می شوند؟
در دنیا و ایران سه موضع در ارتباط با محصولات تراریخته وجود دارد، گروهی مخالفت قطعی و دائمی دارند، گروهی حمایت و دفاع قطعی و دائمی دارند و گروهی هم موضع احتیاط را انتخاب کرده اند.
از این سه، گروه اول می گویند مطلقا و تحت هیچ شرایطی استفاده از محصولات تراریخته ممنوع است، گروه دوم نیز معتقدند مطلقا بدون محصولات تراریخته در دنیای امروز نمی توان زندگی کرد اما سومین گروه می گویند در دنیای امروز با توجه به مشکلات جهانی، کم آبی و مشکلاتی در تولید مواد غذایی وجود دارد، باید در مواردی و با رعایت استانداردهای علمی و احتیاط های ایمنی از این محصولات استفاده کنیم.
موضع وزارت بهداشت درباره محصولات تراریخته همواره موضع وسط،‌ میانه و احتیاط آمیز بوده است. به همین علت با وجود تعدد محصولات تراریخته در بازارجهانی دو شرط اساسی را برای واردات این محصولات به کشور گذاشته‌ایم.
شرط اول این است که محصول تراریخته باید حتما در کشور مبدا و تولید کننده استفاده شود و دوم اینکه این محصول باید مجوز بین المللی ایمنی داشته باشد و رخداد تراریختگی و دستکاری ‍‍‍ژنتیک آن کاملا مشخص باشد.
به‌عنوان مثال اگر محصولی از ذرت وارد ایران می شود، اگر تراریخته نیست اما بیم تراریختگی آن وجود دارد باید گواهی معتبر عدم تراریختگی داشته باشد و اگر تراریخته است، باید گواهی معتبری ارائه کند که چه نوع تراریختگی دارد و حتما باید مجوز مصرف در کشور تولید کننده را داشته باشد. تراریختگی آن باید گواهی معتبر بین المللی داشته باشد و ما این گواهی ها را از مراجع صادر کننده آن چک می کنیم.
گواهی های بین المللی را چه مرجعی صادر می کند؟
در محصولات مرتبط با ایمنی زیستی، تاییدیه های بین المللی را مراجع معتبری مثل سازمان غذا و داروی آمریکا یا سازمان غذا و داروی اروپا صادر می کنند که در دنیا صلاحیت صدور چنین مجوزهایی را دارند یا اینکه محصولاتی هستند که سالهاست در دنیا مصرف می شوند و خیال همه از مصرف آنها راحت است.
شاید بپرسید آیا ارائه این مدارک برای صدور مجوز کافی نیست، نه کافی نیست، رخداد تراریختگی نیز باید مشخص و تایید شده باشد خود وزارت بهداشت نیز در آزمایشگاههای مورد تایید خود این محصولات را دوباره آزمایش می کند تا رخداد دستکاری ژنتیکی آن تایید شود و مشخص شود که چه نوع دستکاری ژنتیکی شده است و این کار برای مواردی که مجوز گرفته اند به صورت روتین انجام می شود.
تاکنون برای چه محصولات تراریخته ای در ایران مجوز صادر شده است؟
تاکنون فقط برای دو محصول مجوز صادر شده است، یکی سویا که شامل سویا، روغن سویا و کنجاله سویاست.
از چه کشوری وارد می شوند؟
از هر کشوری که بخواهد وارد شود، فرقی نمی‌کند. همین مسیر طی می شود ولی مهمترین تولید کنندگان این محصولات کشورهای آمریکای جنوبی هستند.80درصد این نوع روغن ها تراریخته هستند، اقدام دیگری نیز که در ایران انجام می شود، این است که روی این محصولات برچسب زده می شود تا مشتری نهایی بداند، محصولی که استفاده می کند، تراریخته و دستکاری ‍ژنتیکی شده است.
محصول دوم تراریخته که مجوز گرفته چیست؟
ذرت. به جز این دو محصول هیچ محصول تراریخته دیگری در کشور مجوز ندارد، نه برنج تراریخته و نه گندم تراریخته چه به شکل واردات و چه تولید داخل نداریم و درج برچسب تراریخته نیز بر روی محصولات سویا و ذرت اجباری است.
ولی برچسب ها آن قدر ریز هستند که مشتری متوجه نمی شود؟
باشد ولی وجود دارد، نکته اینجاست که محصولات تراریخته ای که در ایران مجوز گرفته اند، سالهاست در دنیا مصرف می شود و حتما توسط صدها و هزاران؛ میلیونها و میلیاردها نفر در دنیا آنها را مصرف کرده اند و امکان ندارد این محصولات فقط در ایران مصرف شود.
یعنی از نظر شما این مواردی که مجوز گرفته اند، تهدیدی برای سلامت نیستند؟
نه به هیچ وجه این چند موردی که در کشور مجوز گرفته اند، به هیچ وجه تهدیدی برای سلامت محسوب نمی شوند.
درمورد محصولات قاچاق چطور؟
در بازار قاچاق هر کالایی ممکن است وجود داشته باشد چون تحت کنترل و نظارت وزارت بهداشت نیست و وزارت بهداشت هم مسئول کالاهای قاچاق نیست و نمی توانیم نظارتی روی کالاهای قاچاق داشته باشیم.
اگر در مورد این محصولات بخواهید، توصیه و راهنمایی برای مردم داشته باشید، چه می گویید؟
درمورد محصولات تراریخته هیچ محصول تولید داخلی نداریم، واردات نیز فقط به همان دو محصولی که اعلام کردم، محدود شده است.
کنجد تراریخته نداریم؟
نه، وارداتی از سایر محصولات که به صورت تراریخته باشد، نداریم، محصولات تراریخته در دنیا زیاد است، خیلی از محصولات در دنیا تراریخته هستند ولی غیر از این دو مورد ما محصول تراریخته وارداتی نداشته ایم. حالا اگر کسی بپرسد که آیا می شود سویا و ذرت هم اساسا غیرتراریخته وارد کرد، پاسخ مثبت است اما گرانتر است، یعنی اگر بخواهیم جلوی واردات این محصول تراریخته را بگیریم باید هزینه آن را بپردازیم.
اگر در داخل تولید کنیم چطور؟
جالب است که عده ای از مخالفان، به دنبال ممنوع کردن کشت محصولات تراریخته در کشور هستند اما با واردات آن موافق هستند و معتقدند واردات این محصولات بلامانع است که به نظر من این برخورد نیز غیر منطقی است.ا اگر ما می خواهیم در مورد تراریخته سختگیری کنیم باید در واردات سختگیری کنیم، باید اجازه دهیم در زمینه تولید کار شود، چون هنر محققان داخلی خودمان است و با توجه به اقلیم ایران تولید می شود.
پس شما با تولید محصولات گیاهی تراریخته در کشور موافقید؟
به نظر من تولید محصولات تراریخته در کشور نباید ممنوعیت داشته باشد اما معتقدم باید با احتیاط اقدام کرد، هیچ وقت نمی گویم، تولید این محصولات در داخل باید ممنوع شود، علت اینکه تاکنون نتوانسته ایم این محصولات را در کشور تولید کنیم، این است که تکنولوژی آن را نداشته ایم، البته در سطح آزمایشگاهی کارهایی انجام شده است اما تکنولوژی تولید انبوه این محصولات را نداریم.
با این حال درمورد روغن‌های خوراکی تقریبا تمام بازار داخلی در اختیار محصولات تراریخته است و مردم حق انتخاب ندارند؟
نه، چون همه روغن‌های مصرفی که سویا نیست، آ‌فتابگردان و کنجد هم داریم.
اینها همه غیر تراریخته هستند؟
بله، درمورد روغن ذرت وارداتی هم، همه اش تراریخته نیست و غیر تراریخته هم وجود دارد. سویا عمدتا تراریخته است.