دکتر فاطمه عبدی
فوق‌تخصص شبکیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران
«شبکیه» در بخش خلفی کره چشم با ساختاری بسیار نازک، پیچیده و حیاتی واقع شده‌است که روند مهمی در روند بینایی دارد. بافت شبکیه شامل چند لایه است که بخشی از آن سلول‌های گیرنده نوری است. وظیفه این سلول‌ها دریافت نور و تبدیل آن به سیگنال‌های الکتریکی است. سپس این سیگنال‌ها از طریق عصب بینایی به مغز منتقل شده و در آنجا به‌عنوان اطلاعات بینایی تفسیر میشود.
شبکیه چشم انسان می‌تواند در بیماری‌های مختلف مانند دیابت، فشار خون، اختلالات خونی و... آسیب ببیند. یکی از مهمترین این بیماری‌ها، دیابت است که بیماران حتی بدون مشکل بینایی، باید تحت معاینات دوره‌ای منظم قرار گیرند زیرا آسیب بینایی ناشی از دیابت در مراحل اولیه تاثیری روی دید بیمار ندارد و زمانی که فرد با کاهش بینایی مراجعه کند، آسیب شدید جسمی ایجاد شده‌است.
با افزایش سن به‌خصوص پس از 60 سالگی، تغییرات سنی شبکیه در بعضی افراد ایجاد میشود و بافت شبکیه دچار استحاله میشود. در مراحل نخست بیماری استحاله‌ای شبکیه با مصرف مکمل‌های چشمی می‌توان تا حدی این روند را کند کرد.
اشاره‌گرهای لیزری آسیب جدی به شبکیه می‌رسانند
پرتوهای لیزری این ویژگی را دارند که روی بخش کوچکی از شبکیه متمرکز شده و انرژی بسیار زیادی را به این ناحیه منتقل کند. گاه این پرتوهای لیزری، مرئی نیستند و بدون اینکه فرد از قرارگرفتن در معرض پرتو آگاه باشد، ممکن است آسیب چشمی ایجاد شود. به همین دلیل استفاده از محافظ چشم در محیط‌هایی که لیزر استفاده میشود، ضروری است.
اشاره‌گرهای لیزری (pointer) می‌توانند آسیب شدید شبکیه ایجاد کنند و در مدت کوتاه زمینه‌ساز عوارض جدی مانند خونریزی و حتی سوراخ‌شدن مرکز بینایی شوند. بنابراین، اطلاع‌رسانی همگانی در مورد آسیب‌های چشمی ناشی از اشاره‌گرهای لیزری به‌خصوص برای کودکان و نوجوانان بسیار حائزاهمیت است.
مصرف برخی داروها نیز می‌توانند در طولانی‌مدت به شبکیه آسیب برساند که مهمترین آنها داروی هیدروکسی کلروکین است. این قرص در بسیاری از بیماری‌های روماتیسمی تجویز میشود و معاینات دوره‌ای شبکیه هنگام استفاده از این دارو الزامی است.
معاینه دوره‌ای چشم یک ضرورت همیشگی برای همه است
مصرف مواد مغذی مناسب که حاوی آنتی اکسیدان مانند ویتامین‌های C وE و بتاکاروتن است، برای شبکیه چشم مفید هستند. میوه‌ها و سبزیجات، ماهی، مغزهای خوراکی و موادغذایی حاوی امگا3 از جمله خوراکی‌هایی محسوب می‌‌شوند که حاوی مقادیر مناسب این ترکیبات هستند.
استفاده از عینک آفتابی با فیلتر UV برای محافظت از چشم‌ها در برابر اشعه مضر خورشید مهم است. البته مهمترین توصیه اینکه از معاینات دوره‌ای چشم‌ها نباید غافل شد.