ندا احمدلو
«اسکالپ اسکراب» یا لایه‌برداری از پوست کف سر، یکی از ترندهای جدید در قلمرو مراقبت از پوست و مو است که طرفداران بسیار زیادی در طول ۵-۶ سال گذشته پیدا کرده است. برطرف کردن ریزش موها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف لایه‌برداری از پوست کف سر شناخته می‌شود. از این‌رو در ادامه، گفت‌وگویی با دکتر سیدمسعود داوودی، متخصص پوست‌ و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌ا...(عج) داشته‌ایم تا ببینیم که آیا واقعا لایه‌برداری از پوست کف سر می‌تواند کاملا جلوی ریزش موها را بگیرد و به رشد بهتر موها کمک کند یا نه؟

: آقای دکتر! به‌عنوان اولین سوال، تکنیک اسکالپ اسکراب با چه هدفی به دنیای مراقبت از پوست و مو وارد شد؟
اسکالپ اسکراب که به آن پاکسازی پوست کف سر یا لایه‌برداری از پوست کف سر هم می‌گویند، با هدف رفع آلودگی‌های اضافی از پوست کف سر انجام می‌شود. تکنیک‌هایی که در فرایند اسکالپ اسکراب به‌کار می‌روند، پوست کف سر را از لایه‌های مرده پوستی، چربی‌ها، باقیمانده محصولات آرایشی‌ـ‌بهداشتی (مانند انواع نرم‌کننده، ماسک مو، اسپری مو یا انواع حالت‌دهنده) پاکسازی می‌کنند. از طرف دیگر، در طول فرایند لایه‌برداری از پوست کف سر، شوره‌های کف سر، پوسته‌های کف سر یا حتی در مواردی، انگل‌های دمودکس موجود در کف سر از بین می‌روند. در بعضی از موارد هم چربی اضافی پوست کف سر با روش اسکالپ اسکراب حذف می‌شود. گاهی بعضی از افرادی که پوست بسیار خشکی دارند، دچار پوسته‌ریزی در کف سر می‌شوند و این پوسته‌ریزی را با شوره سر اشتباه می‌گیرند. با کمک اسکالپ اسکراب اصولی و صحیح می‌توان این پوسته‌های اضافی را هم از بین برد.

: آیا روش انجام دادن اسکالپ اسکراب برای همه افراد یکسان است؟
به‌هیچ‌وجه! ترکیبات اسکراب یا لایه‌برداری که قرار است برای هر فرد استفاده شوند، باید براساس نوع پوست او انتخاب شده باشند. به عبارت ساده‌تر، نمی‌توان برای افرادی که پوست سرشان چرب است، از همان ترکیبات لایه‌برداری استفاده کرد که برای پوست خشک یا ملتهب به‌کار می‌رود. به‌طور کلی، ترکیبات لایه‌بردار بسیار متنوعی برای افرادی با انواع پوست‌های متفاوت وجود دارند. مثلا در طول سال‌های گذشته، لایه‌برداری پوست کف سر با ترکیباتی مانند عسل و شکر، آلوئه‌ورا، زغال فعال، نمک دریایی یا روغن درخت چای رایج شده است. افرادی که پوست خشک یا حساسی دارند، معمولا بهتر است که اسکراب‌های حاوی شکر و عسل را انتخاب کنند. افراد دارای پوست چرب هم می‌توانند از اسکراب‌های ساخته‌شده از نمک دریایی استفاده کنند، درحالی که افراد دارای پوست ملتهب و بسیار حساس هم باید اسکراب خود را از میان محصولات حاوی آلوئه‌ورا یا روغن درخت چای انتخاب کنند.

: فرایند انجام دادن اسکالپ اسکراب به چه صورت است؟
زمانی که فرد برای لایه‌برداری پوست کف سر مراجعه می‌کند، معمولا ابتدا پوست کف سر او با دستگاه‌های مخصوص آنالیز می‌شود تا سطح و نوع آلودگی کف سر مشخص شود. گاهی ممکن است که آلودگی خاصی در پوست کف سر وجود نداشته باشد و فقط لایه‌های مرده پوستی فراوان، شوره فراوان یا چربی زیاد در کف سر دیده شوند. براساس آنالیز پوست کف سر و جنس پوست فرد، ترکیبات اسکراب انتخاب می‌شوند. سپس این ترکیبات روی پوست کف سر ماساژ داده می‌شوند تا همه آلودگی‌ها، پوسته‌ریزی‌ها یا موارد اضافی روی پوست کف سر کاملا از بین بروند. ترکیبات اسکراب یا لایه‌بردار مانند سنباده عمل می‌کنند و بقایای چربی، پوست اضافی یا باقیمانده محصولات آرایشی و بهداشتی را از بین می‌برند. بعد از اسکراب حتما باید پوست کف سر با یک شامپوی ملایم شست‌وشو داده شود تا فرد اطمینان پیدا کند که علاوه بر آلودگی‌های پوست کفر سر، همه بقایای ترکیبات اسکراب هم از پوست کف سر او جدا شده و از بین رفته‌اند. به خاطر داشته باشید که شست‌وشوی صحیح پوست کف سر و موها در پایان فرایند اسکالپ اسکراب از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا باقی ماندن ترکیبات اسکراب برای چند روز روی پوست کف سر یا لابه‌لای موها می‌تواند زمینه‌ساز بروز مشکلات دیگر شود.

: بعد از اتمام فرایند اسکالپ اسکراب باید چه انتظاری از نتیجه نهایی داشته باشیم؟
حذف چربی‌های اضافی، آلودگی‌های مختلف، شوره سر، پوسته‌ریزی‌ها و به‌طور کلی حذف همه ذرات اضافی موجود در پوست کف سر می‌تواند احساس سبکی و راحتی خوشایندی را ایجاد کند. بعد از انجام این فرایند، فرد با حذف شوره‌ها، پوسته‌ریزی‌ها و چربی‌های اضافی پوست کف سر مواجه خواهد بود، درحالی که همین اتفاق می‌تواند احساس رضایت او را به همراه داشته باشد.

: بسیاری از افراد ادعا می‌کنند که بعد از اسکالپ اسکراب با رفع ریزش موها مواجه شده‌اند. آیا می‌توان درمان ریزش مو را به تکنیک لایه‌برداری از پوست کف سر ارتباط داد؟
همان‌طور که اشاره کردید، بعضی از منابع به این نکته اشاره می‌کنند که جریان خون در پوست کف سر بعد از اسکالپ اسکراب افزایش می‌یابد و این تکنیک به تغذیه بهتر پیاز مو و رشد بیشتر موها کمک می‌کند. با این‌حال، اگر کمی در منابع علمی روز دنیا دقیق‌تر شویم، نمی‌توانیم بگوییم که اسکالپ اسکراب می‌تواند به‌طور ۱۰۰ درصدی و برای طولانی‌مدت تاثیر قابل توجهی بر پیشگیری از ریزش موها یا تاثیر چشمگیری بر رشد موها داشته باشد. به عبارت ساده‌تر، هرچند که اسکالپ اسکراب روش قابل‌قبولی برای پاکسازی پوست کف سر است، اما واقعیت این است که نمی‌توان پیشگیری از ریزش موها یا رشد بهتر موها را کاملا به این روش ارتباط داد. با این‌حال، طبیعی است که بعد از انجام دادن چنین فرایندی، فرد برای مدتی با کاهش ریزش موها مواجه شود. توجه داشته باشید که ریزش مو می‌تواند دلایل بسیار زیادی داشته باشد و اگر ریزش مو به‌دلیل کمبودهای تغذیه‌ای یا مشکلات هورمونی اتفاق افتاده باشد، نمی‌توان انتظار داشت که با انجام دادن تکنیک‌هایی مانند اسکالپ اسکراب درنهایت این ریزش مو متوقف شود.

: آیا انجام دادن اسکالپ اسکراب می‌تواند عوارضی هم برای فرد به همراه داشته باشد؟
در دو حالت بله. حالت اول این است که ترکیبات لایه‌بردار انتخاب‌شده با پوست فرد مورد نظر تناسب نداشته باشند. مثلا اگر شما پوست بسیار خشک، حساس و ملتهبی داشته باشید و از نمک دریا برای لایه‌برداری پوست کف سرتان استفاده شود، در پایان فرایند اسکالپ اسکراب حتما با تشدید التهاب و خشکی پوست مواجه خواهید شد. همین اتفاق می‌تواند بسیار آزاردهنده و مشکل‌ساز باشد. حالت دوم این است که فردی فرایند اسکالپ اسکراب را بیش‌ازحد انجام دهد. مثلا بعضی افراد ترکیبات لایه‌بردار پوست کف سر را خودشان تهیه و در خانه استفاده می‌کنند. گاهی بعضی افراد هم ترکیبات لایه‌بردار پوست کف سر را شخصا به‌صورت خانگی درست می‌کنند. معمولا این افراد برای نتیجه‌گیری بهتر نیز هفته‌ای چند بار پوست کف سرشان را لایه‌برداری می‌کنند. همین لایه‌برداری بیش‌ازحد پوست کف سر می‌تواند عوارض مختلفی به همراه داشته باشد و حتی فعالیت غدد چربی‌ساز پوست کف سر را مختل کند. بنابراین انجام دادن بیش‌ازحد اسکالپ اسکراب یا انتخاب نادرست ترکیبات لایه‌بردار می‌تواند جزو مهم‌ترین عوارض انجام دادن این تکنیک پاکسازی پوست باشد.

: به‌طور کلی، چه کسانی باید در مورد اسکالپ اسکراب با احتیاط بیشتری تصمیم بگیرند؟
به کسانی که دارای پوست‌های خشک، بسیار حساس یا آلرژیک هستند، توصیه می‌شود که با احتیاط بیشتری درباره انجام دادن لایه‌برداری از پوست کف سر تصمیم بگیرند. گاهی ممکن است که ترکیبات لایه‌بردار باعث ایجاد تحریکات پوستی یا آلرژی‌های پوستی در این افراد شوند. اگر جزو این گروه از افراد هستید، بهتر است که ترکیبات اسکراب ایمن‌تر و کم‌عارضه‌تر مانند شکر و عسل را انتخاب کنید. انتخاب نادرست ترکیبات اسکراب می‌تواند خشکی بیشتر و شدیدتر پوست کف سر، خارش، قرمزی، التهاب و حتی پوسته‌پوسته شدن را به همراه داشته باشد. از طرف دیگر، افرادی که با ترکیبات آرایشی‌ـ‌بهداشتی مختلف دچار آلرژی‌های پوستی می‌شوند هم باید در انتخاب و انجام اسکراب پوست کف سر دقت بیشتری داشته باشند.

: توصیه نهایی شما به کسانی که می‌خواهند اسکالپ اسکراب انجام بدهند، چیست؟
به‌طور کلی، پاکسازی صحیح پوست کف سر می‌تواند یک تکنیک مناسب برای رفع آلودگی‌ها یا ضایعات اضافی جمع‌شده در پوست کف سر باشد. اما اگر همین کار به‌درستی انجام نشود، عوارض مختلفی را برای فرد به همراه خواهد داشت. بنابراین توصیه اول و اصلی ما به افرادی که تا کنون از تکنیک اسکالپ اسکراب استفاده نکرده‌اند یا افرادی که پوست‌های خشک، حساس و آلرژیک دارند، این است که قبل از انجام لایه‌برداری پوست کف سر با هر روشی، حتما ابتدا با یک متخصص پوست‌ومو مشورت کنند تا روش‌های صحیح لایه‌برداری پوست کف سر را بشناسند و با ترکیبات لایه‌بردار متناسب با پوست سر خودشان آشنا شوند. در چنین شرایطی، فرد با آگاهی بیشتری می‌تواند درباره لایه‌برداری پوست کف سر تصمیم بگیرد و دچار عارضه‌ها یا مشکلات ناشی از انجام دادن این کار نشود. درنهایت باید به این نکته هم توجه داشته باشید که اسکالپ اسکراب، نوعی روش پاکسازی عمیق برای پوست است که می‌تواند به حفظ سلامت پوست کف سر و موها کمک کند. اما شما نباید توقع داشته باشید که هر نوع ریزش مویی (با هر علت اولیه‌ای) با انجام دادن اسکالپ اسکراب کاملا درمان شود. علاوه بر اینها، باید بدانید که در کنار لایه‌بردارهای فیزیکی که به آنها اشاره کردیم، گاهی ممکن است که اسکالپ اسکراب با ترکیبات شیمیایی مانند اسید سالیسیلیک، اسید گلیکولیک یا اسید لاکتیک انجام شود. این ترکیبات شیمیایی هم به حذف لایه‌های مرده پوستی یا آلودگی‌های موجود در پوست کف سر کمک می‌کنند. نکته مهم اینجاست که استفاده از ترکیبات شیمیایی برای لایه‌برداری پوست کف سر حتما باید توسط فرد کارآزموده و حرفه‌ای انجام شود تا آسیبی به پوست کف سر وارد نشود.