دکتر رامین طاهری
متخصص پوست و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی سمنان
آیا شما هم وقتی که دوش می‌گیرید و از حمام بیرون می‌آیید، عادت دارید که از همان حوله بدن برای خشک کردن صورت استفاده کنید؟ تا جایی که ما در جریان هستیم، بسیاری از افراد به انجام دادن چنین کاری عادت دارند. درحالی که استفاده از حوله بدن برای خشک کردن صورت درواقع کار ما را راحت می‌کند و از نظر خیلی‌ها نیز مشکلی به‌وجود نمی‌آورد، اما بهتر است که در مورد این کار تجدید نظر کنید. زیرا استفاده از حوله بدن برای خشک کردن صورت می‌تواند باکتری‌ها و عناصری که باعث تحریکات پوستی می‌شوند را به پوست صورت منتقل کند و درنتیجه باعث شکل‌گیری جوش‌ها و دیگر مشکلات پوستی شود. در ادامه این مقاله، توضیح خواهیم داد که چرا باید از حوله‌های جداگانه برای بدن و صورت استفاده کرد، فواصل زمانی بین تعویض حوله‌ها باید چقدر باشد و اساسا از چه محصولاتی می‌توان به‌عنوان جایگزین برای حوله‌های معمولی استفاده کرد.
آیا ما واقعا به حوله‌های جداگانه برای بدن و صورت نیاز داریم؟
استفاده از حوله‌های جداگانه برای صورت و بدن قطعا تصمیم خوبی است و دلایل علمی موجهی هم از این تصمیم حمایت می‌کنند. اول این‌که پوست صورت اساسا ساختار حساس‌تری نسبت به پوست دیگر قسمت‌های بدن دارد بنابراین اگر کسی تصور کند که هیچ فرقی بین پوست صورت و بدن نیست، به‌وضوح اشتباه می‌کند.
دوم این‌که استفاده از یک حوله مشترک برای بدن و صورت به‌سادگی باکتری‌ها و دیگر عناصر تحریک‌کننده را از پوست بدن به پوست صورت انتقال می‌دهد. درواقع حوله بدن معمولا بستر مناسبی برای انباشت باکتری‌ها، ذرات چربی و سلول‌های پوستی مرده است، درحالی که این عناصر آسیب‌زا به‌سادگی می‌توانند به پوست صورت منتقل شوند و خطر بروز جوش‌های پوستی، تحریکات پوستی و حتی عفونت را افزایش بدهند.
اگر از حوله بدن برای خشک کردن صورت استفاده کنیم، چه اتفاقی می‌افتد؟
واکنش پوست همه قسمت‌های بدن و صورت نسبت به باکتری‌ها یکسان و مشابه نیست. این یعنی که پوست بعضی از قسمت‌های بدن می‌تواند انواع خاصی از باکتری‌ها را تحمل کند، درحالی که پوست بعضی دیگر از قسمت‌های بدن (مانند صورت) چنین قابلیتی را ندارد. پس عجیب نیست که بعضی از باکتری‌ها باعث بروز مشکلات پوستی در ناحیه کشاله ران یا پشت بدن نشوند، اما سریعا مشکلات مختلفی را برای پوست صورت به‌وجود بیاورند. یک نمونه خوب برای توضیح این تفاوت، پوست ناحیه کشاله ران و باکتری ای‌کولی (E. coli) است. اگر باکتری ای‌کولی به پوست منتقل شود و ضایعات پوستی شبیه به جوش‌ها را ایجاد کند، معمولا درمان این مشکل به کار دردسرساز و سختی تبدیل می‌شود، درحالی که هرچقدر وضعیت التهابی پوست در این شرایط بیشتر شود، احتمال شکل‌گیری جوشگاه پوستی هم بیشتر خواهد شد.
علاوه بر اینها، پوست ناحیه پشت بدن، قفسه سینه و پاها معمولا ذرات چربی و عرق بیشتری تولید می‌کند، درحالی که افراد بسیاری هم از لوسیون بدن یا روغن بدن برای پوست این قسمت‌های خاص از بدن استفاده می‌کنند. اینجاست که باید به یک نکته مهم توجه کنیم: استفاده از یک حوله مشترک برای بدن و صورت می‌تواند همین عناصر (ذرات چربی، عرق و باقیمانده محصولات مراقبتی) را به پوست حساس صورت منتقل کند. به همین دلیل هم استفاده از حوله‌های جداگانه و پاکیزه برای بدن و صورت، خطر انتقال عناصر آسیب‌زا از بدن به صورت را کاهش می‌دهد و پوست صورت را در وضعیت سالم‌تر و پاکیزه‌تری نگه می‌دارد.
حوله صورت هرچندوقت یک‌بار باید تعویض شود؟
اگر پوست شما بسیار حساس یا مستعد آکنه باشد، باید هر ۲۴ ساعت یک‌بار حوله صورت را تعویض کنید. اگر پوست شما چنین مشکلاتی ندارد، معمولا می‌توانید ۲ تا ۳ روز از یک حوله برای پوست صورت استفاده و سپس آن را تعویض کنید. جدی گرفتن این اصل بهداشتی به شما تضمین می‌دهد که همیشه از یک حوله پاکیزه استفاده می‌کنید و احتمال تجمع باکتری‌ها را به حداقل می‌رسانید، درحالی که همین روند درنهایت خطر ابتلا به مشکلات پوستی را به حداقل می‌رساند. باز هم تاکید می‌کنیم که اگر پوست حساس یا مستعد آکنه دارید، در پایان هر روز حتما حوله صورت را تعویض کنید و حوله قبلی را بشویید.
برای شستن حوله‌های صورت و بدن نیز باید از آب گرم و شوینده‌های حاوی ترکیبات ضدحساسیت استفاده کنید. پس به‌سراغ شوینده‌هایی که ادعا می‌کنند حاوی ترکیبات ارگانیک یا کاملا طبیعی هستند، نروید. این محصولات معمولا حاوی ترکیبات برگرفته از گیاهان هستند، درحالی که همین ترکیبات نیز می‌توانند مشکلات مختلفی را برای پوست بدن و مخصوصا صورت به‌وجود بیاورند.
آیا جایگزین بهتری برای حوله معمولی صورت وجود دارد؟
اگر به‌دنبال یک جایگزین بهتر برای حوله معمولی صورت می‌گردید، این گزینه در اختیار شما قرار دارد:
پد پنبه‌ای یکبارمصرف یا حوله میکروفایبر: این محصولات به‌طور خاص برای پاکسازی صورت طراحی شده‌اند. پد پنبه‌ای یکبارمصرف و حوله میکروفایبر معمولا ساختار ملایم‌تر، لطیف‌تر و بهداشتی‌تری برای پوست صورت دارند. پدهای پنبه‌ای یکبارمصرف که بعد از استفاده دور انداخته می‌شوند و حوله میکروفایبر هم به‌راحتی قابلیت شست‌وشو دارد، درحالی که از گسترش باکتری‌ها نیز جلوگیری می‌کند. حوله میکروفایبر نه‌تنها باکتری‌ها را به‌خوبی جذب می‌کند و بافت لطیفی دارد، بلکه ذرات محصولات آرایشی و باقیمانده آنها و سلول‌های پوستی مرده را هم به‌خوبی از بافت پوست جدا می‌کند. در ضمن، حوله میکروفایبر سطح pH پوست را مختل نمی‌کند و نقش مثبتی در پاکسازی روزنه‌های پوستی از آلودگی‌های مختلف دارد. کسانی که به هر دلیلی از محصولات آرایشی ضدآب یا دارای ماندگاری طولانی‌مدت استفاده می‌کنند، می‌توانند از حوله میکروفایبر برای پاکسازی صورت بدون فشار بیش‌ازحد به پوست کمک بگیرند. معمولا پوست کسانی که سریعا نسبت به پاک‌کننده‌های آرایشی یا شوینده‌های پوستی واکنش منفی نشان می‌دهد، با حوله میکروفایبر سازگاری خوبی پیدا می‌کند.
چطور یک حوله صورت مناسب برای پوست حساس انتخاب کنیم؟
حوصله صورت صرفا یک ابزار جانبی و فرعی برای خشک کردن صورت نیست، بلکه یکی از اجزای مهم در برنامه مراقبت از پوست صورت است. حوله‌های معمولی اساسا پوست‌های حساس را تحت فشار می‌گذارند و باعث بروز تحریکات پوستی یا قرمزی این پوست‌ها می‌شوند. به همین دلیل هم اگر پوست حساس دارید، باید در انتخاب یک حوله باکیفیت برای پوست صورت دقت داشته باشید.
جنس حوله - انتخاب پارچه مناسب: کیفیت و جنس پارچه هنگام انتخاب حوله برای پوست حساس بسیار مهم است. حوله‌های نخی، مخصوصا آنهایی که از نخ ارگانیک تهیه شده‌اند، به‌خاطر لطافت زیاد و تنفس‌پذیری مطلوبشان برای پوست حساس بهتر هستند. حوله‌های میکروفایبر باکیفیت هم گزینه مناسبی برای پوست حساس محسوب می‌شوند.
ضخامت و بافت - اهمیت نرمی و لطافت: بافت حوله برای پوست حساس بسیار مهم است. حوله‌های زبر و ضخیم می‌توانند اصطکاک بین حوله و پوست صورت را افزایش بدهند، درحالی که چنین اتفاقی به سد دفاعی پوست آسیب می‌رساند. پس دنبال حوله‌هایی باشید که ضخیم و زبر نیستند و بافت لطیف و نرمی دارند. اگر به روزاسه یا اگزما مبتلا هستید، استفاده از حوله‌های ملایم و لطیف برای شما از اهمیت بیشتری برخوردار است.
قابلیت جذب‌کنندگی - خشک کردن بدون فشار: قابلیت جذب‌کنندگی حوله‌ها نیز هنگام انتخاب حوله صورت از اهمیت زیادی برخوردار است. حوله‌هایی که قابلیت جذب‌کنندگی خیلی زیادی دارند، معمولا زبر و ضخیم به نظر می‌رسند، درحالی که حوله‌های ضعیف از نظر قابلیت جذب‌کنندگی باید روی پوست فشرده شوند و درنتیجه باعث تحریکات پوستی خواهند شد. حوله‌های باکیفیت نخی و لطیف یا حوله‌های میکروفایبر گزینه‌های از نظر قابلیت جذب‌کنندگی در رده خیلی خوبی قرار می‌گیرند و پوست را بدون فشار اضافی خشک می‌کنند.
ضدحساسیت - بدون ترکیبات شیمیایی: پوست حساس نسبت به ترکیبات شیمیایی به‌کاررفته در حوله‌ها مانند رنگ‌های مصنوعی و الیاف مصنوعی سریعا واکنش منفی نشان می‌دهد. بنابراین اگر پوست حساس دارید، حتما به‌دنبال حوله‌هایی باشید که ضدحساسیت و عاری از ترکیبات شیمیایی هستند. این حوله‌ها معمولا حاوی رنگ‌های مصنوعی تحریک‌کننده، ترکیبات سفیدکننده یا دیگر ذرات شیمیایی مرتبط با تحریکاتی پوستی نیستند.
اندازه و وزن- یافتن تناسب کامل: حوله‌های صورت در ابعاد و وزن‌های مختلفی تولید می‌شوند، اما ابعاد یک حوله صورت ایده‌آل باید ۳۰ سانتی‌متر در ۳۰ سانتی‌متر باشد. این ابعاد درنهایت وزن مناسبی را هم ایجاد می‌کند و به شما اجازه می‌دهد که در استفاده از حوله برای خشک کردن صورت خیلی سریع و راحت عمل کنید و به پوست صورت فشار نیاورید.
نکته مهم: خشک کردن کامل حوله و نم نداشتن آن باعث می‌شود که رشد بی‌رویه قارچ‌ها و باکتری‌ها در آن متوقف شود. پس در هر زمانی خشک نگه داشتن کامل حوله‌ها توصیه می‌شود.
حرف آخر
استفاده از حوله بدن برای صورت قطعا تصمیم خوبی نیست. کسانی که هرروز درحال تکرار چنین کاری هستند، خطر انتقال باکتری‌ها و عناصر آسیب‌زا از پوست بدن به پوست صورت را افزایش می‌دهند و سلامتی پوست صورت خودشان را به خطر می‌اندازند. اگر دارای پوست حساس یا بسیار حساس باشید، چنین کاری قطعا مشکلات پوستی زیادی را برای شما به‌وجود می‌آورد. به همین دلیل هم متخصصان پوست‌ومو بر این باورند که استفاده از حوله‌های جداگانه برای صورت و بدن ضرورت دارد. شما همچنین می‌توانید از حوله میکروفایبر برای پوست صورت استفاده کنید تا محافظت از پوست صورت را به حداکثر برسانید. اگر از حوله‌های جداگانه برای بدن و صورت استفاده می‌کنید و حوله میکروفایبر را هم امتحان کرده‌اید اما همچنان با مشکلات پوستی زیادی در ناحیه صورت مواجه هستید، ایده خوبی است که در اولین فرصت با یک متخصص پوست‌ومو مشورت کنید.