ترجمه:
زیبا کاوه‌ئی
اگر اهل دیدن کارتون باشید، حتما انیمیشن موش سرآشپز را دیده اید. معجزه ای که در آن خوردن یک خوراک ساده، با یادآوری و بازگشت آرامش دوران کودکی باعث می‌شود که تعصب و خلق بد منتقد آشپزی جایش را به احساس خوشایندی بدهد که همه ی انتقادها را فراموش کند و بهترین نمره و امتیاز را به آشپز بدهد. راتاتوی! یک غذای آرامش بخش!
غذاهای آرامش بخش (comfort foods) به غذاهایی گفته می‌شود که احساس آرامش، رضایت و خوشحالی را در فرد ایجاد می‌کنند. این غذاها معمولاً با خاطرات مثبت و تجربیات شخصی مرتبط هستند و می‌توانند شامل غذاهایی باشند که در دوران کودکی یا در زمان‌های خاصی از زندگی خورده شده‌اند. غذاهای آرامش بخش می‌تواند بسته به فرهنگ، منطقه جغرافیایی و تجربیات فردی متفاوت باشد. به عنوان مثال، در یک فرهنگ، پاستا یا پیتزا ممکن است به عنوان غذای آرامش بخش شناخته شود در حالی که در فرهنگ دیگر، خورشت‌های محلی یا نان‌های خاص ممکن است این نقش را ایفا کنند. همچنین، برخی افراد ممکن است غذاهای سالم‌تری را به عنوان غذاهای آرامش بخش خود در نظر بگیرند در حالی که دیگران ممکن است به سمت غذاهای چرب‌تر یا شیرین‌تر گرایش پیدا کنند. بنابراین، غذاهای آرامش بخش نه تنها بر اساس طعم و مزه بلکه بر اساس احساسات و تجربیات شخصی نیز تعریف می‌شوند و این امر باعث می‌شود که هر فرد تعریفی منحصر به فرد از آن داشته باشد.

ویژگی‌های غذای آرامش بخش
عوامل متعددی وجود دارند که می‌توانند باعث شوند یک غذا به عنوان «غذای آرامش بخش» شناخته شود. این عوامل شامل ویژگی‌های عاطفی، فرهنگی و حسی هستند. در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
خاطرات و تجربیات شخصی: غذاهای آرامش بخش معمولاً با خاطرات خوشایند و تجربیات مثبت مرتبط هستند. این مورد می‌تواند شامل غذاهایی باشد که در دوران کودکی خورده شده‌اند یا غذاهایی که در زمان‌های خاصی از زندگی تهیه شده‌اند.
طعم و مزه: طعم‌های غنی، دلپذیر و آشنا معمولاً باعث می‌شوند که یک غذا به عنوان غذای آرامش بخش شناخته شود. طعم‌های شیرین، چرب یا ادویه‌دار می‌توانند احساس رضایت و خوشحالی را ایجاد کنند.
سادگی در آماده سازی و دسترسی: تهیه غذاهای آرامش بخش معمولاً ساده و آسان است. تهیه این غذاها معمولاً نیاز به مهارت‌های آشپزی پیچیده ندارد و می‌توانند به سرعت آماده شوند.
احساس آرامش: غذاهای آرامش بخش معمولاً احساس آرامش و تسکین‌دهندگی را به همراه دارند. این غذاها می‌توانند به فرد کمک کنند تا استرسش را کاهش دهد و احساس راحتی بیشتری داشته باشد.
قوام و بافت: بافت غذا نیز می‌تواند نقش مهمی در تعیین اینکه آیا یک غذا به عنوان غذای راحتی شناخته می‌شود یا خیر، ایفا کند. بافت‌های نرم، کرمی یا ترد معمولاً جذاب‌تر هستند و احساس خوبی را منتقل می‌کنند.
فرهنگ و سنت: فرهنگ و سنت‌های محلی تاثیر زیادی بر روی تعریف غذاهای آرامش بخش دارند. هر فرهنگ ممکن است غذاهای خاص خود را به عنوان غذاهای آرامش بخش در نظر بگیرد که نشان‌دهنده هویت فرهنگی آن جامعه است.
مناسبت‌ها و رویدادها: برخی غذاها ممکن است به مناسبت‌های خاص مانند تعطیلات یا جشن‌ها مرتبط باشند و این ارتباط می‌تواند باعث شود که آن غذاها به عنوان غذای آرامش بخش شناخته شوند.
تاثیرات اجتماعی: تعاملات اجتماعی و دورهمی‌های خانوادگی نیز می‌توانند بر انتخاب غذاهای آرامش بخش تاثیر بگذارند. غذاهایی که در جمع خانواده یا دوستان تهیه می‌شوند، معمولاً احساس نزدیکی و محبت را منتقل می‌کنند.
در نهایت، ترکیبی از این عوامل باعث می‌شود که یک غذا به عنوان غذای آرامش بخش شناخته شود و این تعریف ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد.

یک انتخاب کاملا شخصی
احساسات و تجربیات شخصی نقش مهمی در انتخاب غذاهای آرامش بخش دارند و این تاثیرات می‌توانند به صورت فرهنگی و اجتماعی نیز بروز کنند.
خاطرات مثبت: غذاهایی که با خاطرات خوشایند مانند دورهمی‌های خانوادگی، جشن‌ها یا تعطیلات مرتبط هستند، معمولاً به عنوان غذاهای آرامش بخش انتخاب می‌شوند. این غذاها احساس امنیت و آرامش را به فرد منتقل می‌کنند.
تجربیات دوران کودکی: غذاهایی که در دوران کودکی مصرف شده‌اند، معمولاً به عنوان غذاهای آرامش بخش شناخته می‌شوند. این غذاها می‌توانند شامل خوراکی‌هایی باشند که توسط والدین یا بزرگترها تهیه می‌شدند و به یادآوری احساسات خوب از آن دوران کمک می‌کنند.
احساسات مرتبط با شرایط خاص: در زمان‌های استرس‌زا یا دشوار، افراد تمایل دارند به غذاهایی روی آورند که احساس راحتی و تسکین‌دهندگی را برایشان به ارمغان بیاورد. این غذاها ممکن است شامل خوراکی‌های پرکالری یا شیرین باشند که به نوعی به آرامش عاطفی کمک می‌کنند.
تاثیرات اجتماعی: تعاملات اجتماعی نیز بر انتخاب غذاهای آرامش بخش تاثیرگذار هستند. غذاهایی که در جمع دوستان یا خانواده تهیه و مصرف می‌شوند، معمولاً احساس نزدیکی و محبت را منتقل می‌کنند. این نوع غذاها می‌توانند شامل انواع آش، شیرینی، کباب و... باشند.
تجربیات مشترک: غذاهایی که به طور مشترک تجربه شده‌اند مانند رفتن به رستوران‌های خاص یا تهیه یک وعده غذایی خاص با دوستان، می‌توانند به عنوان غذاهای آرامش بخش شناخته شوند. این تجربیات مشترک باعث ایجاد پیوندهای عاطفی و اجتماعی قوی‌تری می‌شوند.
تاثیر رسانه‌ها: رسانه‌ها و فرهنگ اجتماعی نیز می‌توانند بر انتخاب غذاهای آرامش بخش تاثیر بگذارند. فیلم‌ها، برنامه‌های تلویزیونی و شبکه‌های اجتماعی ممکن است، باعث شوند افراد به سمت غذاهایی جذب شوند که در آن‌ها نمایش داده شده‌اند و این غذاها به عنوان غذاهای آرامش بخش شناخته شوند.
در نهایت، انتخاب غذاهای آرامش بخش یک فرآیند پیچیده است که تحت تاثیر ترکیبی از عوامل عاطفی، فرهنگی و اجتماعی قرار دارد. این انتخاب‌ها نه تنها بیانگر سلیقه فرد بلکه نشان‌دهنده هویت فرهنگی و اجتماعی او نیز هستند.

 علت تمایل به این غذاها
تاثیر ترشح برخی ترکیبات: از آنجایی که غذا برای بقای ما ضروری است، مغز ما برای خوردن هر چیزی با ترشح ترکیباتی مبتنی بر مواد افیونی که به ما احساس خوبی می‌دهد، پاداش می‌دهد. همانطور که هر کسی که تا به حال نان خامه ای خورده می‌داند، شیرینی‌ها می‌توانند احساس خوبی در ما ایجاد کنند. در کل، غذاهای آرامش بخش معمولاً حاوی قند، چربی و کربوهیدرات‌های ساده هستند. مصرف این مواد غذایی می‌تواند باعث افزایش سطح دوپامین و سروتونین در مغز شود که به احساس شادی و رضایت کمک می‌کند. این تاثیرات شیمیایی می‌توانند به عنوان یک نوع تسکین موقت برای استرس و اضطراب عمل کنند.
دسترسی آسان: غذاهای آرامش بخش معمولاً سریع و آسان تهیه می‌شوند. در زمان‌های فشار و استرس، افراد ممکن است تمایل داشته باشند که به گزینه‌های سریع و راحت روی آورند تا از اضطراب خود بکاهند.
عادت‌های رفتاری: بعضی افراد ممکن است عادت کنند که در زمان‌های استرس یا اضطراب به غذاهای آرامش بخش روی آورند. این رفتار می‌تواند به مرور زمان تبدیل به یک الگوی عاطفی شود که در پاسخ به احساسات منفی ایجاد می‌شود.
حس نوستالژی: طعم و مواد مغذی بر احساس ما تاثیر می‌گذارند اما بسیاری از شادی هایی که از غذاهای مورد علاقه مان به دست می‌آوریم از خاطراتی است که برای ما و افرادی که با آنها هستیم در حالی که از آنها لذت می‌بریم، جرقه می‌زنند. بسیاری از غذاهای آرامش بخش با خاطرات مثبت و تجربیات خوشایند در دوران کودکی یا زمان‌های خاص مرتبط هستند. غذاهای نوستالژیک غذاهایی هستند که یادآور خاطرات و لحظات خاص از گذشته هستند. این غذاها معمولاً با دوران کودکی، خانواده، یا فرهنگ خاصی مرتبط‌ بوده و می‌توانند احساساتی مانند شادی، آرامش و تعلق را به همراه داشته باشند. در این میان، بوی غذا می‌تواند خاطرات قدرتمندی را تداعی کند. بخشی از مغز که مسئول پردازش بویایی است مستقیماً به آمیگدال، ناحیه ای از مغز که احساسات را پردازش می‌کند و هیپوکامپ که حافظه را کنترل می‌کند، متصل است. حافظه ما برای بوها ماندگار و دقیق است، به خصوص وقتی صحبت از رایحه هایی است که برای اولین بار در دوران کودکی با آنها مواجه شده بودیم. به همین دلیل است که ممکن است کمی کلوچه را در فر بپزید و به یاد اولین باری که با مادربزرگتان آن را پختید، بیفتید.

تاثیر غذاهای آرامش بخش بر بدن
اگر چه غذاهای آرامش بخش می‌توانند در کاهش استرس یا ایجاد حس خوب موثر باشند اما باید توجه کرد که مصرف زیاد آنها ممکن است بر سلامت ما اثرات سویی بگذارد. بسیاری از غذاهای آرامش بخش دارای کالری بالا و چربی زیاد هستند. خوراکی‌های شیرین جزو محبوب‌ترین غذاهای آرامش بخش به حساب می‌آیند و احساس شادی و راحتی را القا می‌کنند. به همین دلایل مصرف مکرر غذاهای آرامش بخش می‌تواند عوارض جانبی و مشکلات سلامت متعددی ایجاد کنند، از جمله:
چاقی: غذاهای آرامش بخش معمولاً حاوی کالری بالا و مواد مغذی کم هستند که می‌تواند به افزایش وزن و چاقی منجر شود.
بیماری‌های قلبی: مصرف زیاد چربی‌های اشباع و ترانس، قند و نمک در غذاهای آرامش بخش می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.
دیابت نوع 2: رژیم غذایی پر از قند و کربوهیدرات‌های ساده می‌تواند به مقاومت به انسولین و در نهایت دیابت نوع 2 منجر شود.
مشکلات گوارشی: مصرف مکرر غذاهای فرآوری‌شده و کم‌فیبر می‌تواند باعث مشکلات گوارشی مانند یبوست شود.
افزایش اضطراب و افسردگی: مصرف مداوم غذاهای پرکالری، چرب و شیرین می‌تواند منجر به مشکلات جسمی مانند چاقی، دیابت و بیماری‌های قلبی شود که خود می‌توانند بر سلامت روانی تاثیر منفی بگذارند.
تغییرات خلقی: رژیم غذایی نامناسب ممکن است باعث نوسانات خلقی شود. برای مثال، مصرف زیاد قند ممکن است بعد از افزایش اولیه انرژی، به افت ناگهانی انرژی و خلق و خو منجر شود.

4 توصیه پیشگیرانه از عوارض
1. سعی کنید از انواع مختلف غذاها استفاده کنید و ترکیبی از منابع غذایی پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها، چربی‌های سالم، میوه‌ها و سبزیجات را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

2. به جای حذف کامل غذاهای آرامش بخش، سعی کنید آن‌ها را به صورت متعادل و در مقادیر محدود مصرف کنید.

3. با تهیه غذاهای خانگی، می‌توانید کنترل بیشتری بر مواد اولیه و روش‌های پخت داشته باشید و گزینه‌های سالم‌تری را انتخاب کنید.

4. در هنگام استرس و ناراحتی تنها به خوردن غذا فکر نکنید . ورزش و فعالیت بدنی عامل مهمی است که می‌تواند فارغ از خوردن به شما در رفع استرس و اضطراب کمک کند. عاملی که اثرات مثبت آن در سلامت روان به اثبات رسیده است.

غذاهای آرامش بخش و نوستالژیک در فرهنگ ما
آش رشته: این غذا معمولاً در مراسم‌ خاص یا جمع‌های خانوادگی تهیه می‌شود و یادآور دورهمی‌های شاد است.
کباب: کباب‌پزی در فضای باز و دورهمی‌های دوستانه و خانوادگی، یکی از خاطرات مشترک بسیاری از افراد است.
پلو با مرغ یا گوشت: این غذا به عنوان یک غذای اصلی در بسیاری از خانواده‌ها تهیه می‌شود و معمولاً با مراسم‌های خاص مانند عید نوروز یا جشن‌ها مرتبط است.
غذاهای محلی: غذاهایی که مخصوص یک منطقه خاص هستند مانند قیمه نثار، فسنجان یا دلمه، می‌توانند یادآور فرهنگ و سنت‌های آن منطقه باشند.
نان‌های خانگی: نان‌هایی که به صورت سنتی در خانه پخته می‌شوند مانند نان ساجی یا تافتون، می‌توانند حس نوستالژیک قوی‌ای ایجاد کنند.
سوپ جو یا سوپ سبزی: این سوپ‌ها معمولاً در روزهای سرد سال تهیه می‌شوند و یادآور محبت و مراقبت خانواده هستند.
دسرهای خانگی: کیک، باقلوا، یا شیرینی‌های خانگی که مادر یا مادربزرگ‌ها تهیه می‌کردند، می‌توانند یادآور لحظات شیرین کودکی باشند.
چای و شیرینی: نوشیدن چای به همراه شیرینی‌های مختلف، یکی از سنت‌های رایج در بسیاری از فرهنگ‌ها بوده و یادآور لحظات آرامش‌بخش با خانواده و دوستان است.
منبع: www.sciencedirect.com