نشست خبری روز ملی پیشگیری از سوختگی در وزارت بهداشت برگزار شد.
علی ابراهیمی
به گزارش خبرنگار سلامت، محمدجواد فاطمی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن حمایت از بیماران سوختگی با بیان اینکه در کشور آمار درستی از سوختگی نداریم، گفت: «تعداد زیادی از بیماران سوختگی به طب سنتی غیر معتبر مراجعه می‌کنند و تعدادی از بیماران، دچار سوختگی‌های کوچک و جزئی می‌شوند که در مراکز درمان سرپایی، درمانگاه‌ها و بیمارستان‌ها پذیرش می‌شوند و سوختگی در این مراکز گزارش نمی‌شود؛ بنابراین اطلاع ما از سوختگی بر اساس بخش‌ها و بیمارستان‌های سوختگی است.»
وی افزود: «بر اساس آمار وزارت بهداشت سالانه بین 22 تا 28 هزار نفر در بیمارستان‌ها و بخش‌های سوختگی سراسر کشور بستری می‌شوند و تقریباً سالانه 30 هزار بستری سوختگی را اعلام می‌کنیم، اما این آمار کامل و دقیق نیست و ممکن است کم یا زیاد باشد.»
بروز سوختگی در ایران 8 برابر متوسط جهانی است
این فوق تخصص جراحی پلاستیک و ترمیم ادامه داد: «افرادی در بخش‌ها و بیمارستان‌های سوختگی بستری می‌شوند که سوختگی شدید داشته باشند و حداقل 10 درصد سطح بدن و یا نقاط حساس بدن سوخته و یا بیماری‌های همراه داشته باشند. به ازای هر یک نفر بستری سوختگی 6 تا 8 نفر بیمار سوختگی به‌صورت سرپایی و به عبارتی سالانه بین 180 تا 240 هزار نفر در حوزه سوختگی به‌صورت سرپایی درمان می‌شوند.»
وی آمار فوتی‌های بیماران سوختگی در کشور را 3 هزار نفر در سال عنوان کرد و گفت: «میزان مرگ‌ومیر بیماران سوخته در کشور ما دو برابر متوسط جهانی است چون تجهیزات و امکانات بخش‌ها و بیمارستان‌های سوختگی برخلاف دانش فنی و نیروی انسانی مجرب کشورمان، ناچیز، فرسوده و غیراستاندارد هستند.»
فاطمی با اشاره به ترخیص سالانه 27 هزار بیمار دچار سوختگی از بیمارستان‌ها، تاکید کرد: «متاسفانه نیمی از این افراد معلول و شامل درجاتی از ناتوانی و ازکارافتادگی هستند و مشکلات روانی و اجتماعی این بیماران، عدیده است. متاسفانه از نظر بروز سوختگی، ایران در رتبه‌های بالاست و بروز سوختگی در ایران تقریباً 8 برابر متوسط جهانی است.»
مردان بیشتر از زنان دچار سوختگی می‌شوند
موسس انجمن ققنوس با بیان اینکه مردان بیشتر از زنان دچار سوختگی می‌شوند، گفت: «مردان بیشتر با شعله و در حوادث محل کار می‌سوزند. برق‌گرفتگی در محل کار هم سالانه حدود 2 هزار بیمار به‌جا می‌گذارد که اغلب این افراد، جوان هستند و در کارگاه‌های ساختمانی اشتغال دارند که به علت حمل اجسام فلزی و تماس آنها با خطوط انتقال برق دچار برق‌گرفتگی می‌شوند و بر اساس مطالعه‌ای که در این زمینه انجام شد، 65 درصد از افراد دچار برق‌گرفتگی، قطع عضو می‌شوند.»
وی بیشترین عامل سوختگی در زنان را مایعات داغ و شعله آتش عنوان و خاطرنشان کرد: «زنان بیشتر در محیط منزل دچار سوختگی می‌شوند. شایع‌ترین علت سوختگی کودکان نیز مایعات داغ است که شامل غذا و آب جوش می‌شود. آمار برق‌گرفتگی‌ها متفاوت و بین 4 تا 5 درصد است و سوختگی‌های شیمایی که می‌تواند ناشی از حوادث کار باشد و یا خشونت جامعه، درصد کمتری را به خود اختصاص داده است.»
ابعاد اجتماعی و روانی سوختگی
فاطمی یکی از مشکلات بزرگ افراد دچار سوختگی را اشکال در مشاهده تصویر اعضای سوخته بدنشان دانست و گفت: «این افراد وقتی خودشان را در آینه می‌بینند ناراحت نمی‌شوند، اما بیماران سوختگی دوست ندارند خودشان را در آینه ببینند و یا لازم می‌دانند که از دستکش یا ماسک استفاده کنند.»
وی افزود: «در برخی از بیماران سوختگی فرزند از مادر سوخته می‌ترسد یا کودک دیگر بغل مادر نمی‌رود یا فرزند به مادر می‌گوید دیگر به مدرسه من نیا و حتی مشکلات زناشویی و طلاق در بین زنان یا مردانی که می‌سوزند، بسیار شایع است خصوصاً اگر زن، سوخته باشد. زن‌ها بیشتر با مرد سوخته زندگی می‌کنند تا مردها با زن سوخته حتی مردهایی که مقصر سوختگی زنانشان بوده‌اند.»
رئیس هیئت‌مدیره انجمن ققنوس یادآور شد: «برخی افراد سوخته در ارتباطشان با دیگران دچار مشکل می‌شوند. خودکشی، افسردگی و ایزوله شدن اجتماعی در بین بیماران سوخته، شایع است و خیلی اوقات این بیماران از منزل خارج نمی‌شوند و یا ازدواج نمی‌کنند و تا پایان عمر، مجرد می‌مانند چون با سوختگی نمی‌توانند کنار بیایند.»
موسس انجمن ققنوس تاکید کرد: «باید به مردم یاد دهیم که با همدیگر چگونه رفتار کنیم. بیماران سوختگی در جامعه، حاشیه‌ای هستند که ما آنها را به حاشیه رانده‌ایم. کودکان کار، زنان بی‌سرپرست، معتادان را ما با رفتارهایمان به حاشیه رانده‌ایم و طردشدگان جامعه هستند؛ کمک کنیم صدای این به حاشیه رانده‌شدگان باشیم و دوباره آنها را به زندگی عادی برگردانیم.»
فاطمی با اشاره به توانمندی‌های بالای متخصصان و وجود دانش فنی در حوزه سوختگی، تاکید کرد: «یکی از خواسته‌های ما از وزارت بهداشت این است که سوختگی در ساختار وزارت بهداشت دیده شود که از دهه 90 چنین درخواستی داشته‌ایم و تاکنون اجرایی نشده است.»
وی یکی دیگر از مشکلات سوختگی را نداشتن متولی در وزارت بهداشت عنوان و بر ضرورت داشتن آمار دقیق از سوختگی، افزایش مراکز و تخت‌های سوختگی، استاندارد بودن این مراکز و تحت پوشش بیمه قرار گرفتن پانسمان‌های نوین سوختگی تاکید کرد.
وی افزود: «از سوی دیگر در تمام دنیا و اکثر کشورهای توسعه‌یافته که سوختگی، مشکل اصلی آنها نیست، یک روز یا هفته در سال برای آگاهی از سوختگی در تقویمشان وجود دارد اما در ایران که سوختگی از مشکلات اساسی و البته قابل‌پیشگیری است، در تقویم رسمی کشور ثبت نشده است. یک تومان سرمایه‌گذاری از سوختگی، 30 برابر سوددهی دارد.»
صداوسیما آموزش و پیشگیری از سوختگی را پخش کند
مصطفی ده‌مرده‌ای، رئیس بیمارستان سوانح سوختگی شهید مطهری تهران هم در این نشست گفت: «خیلی وقت‌ها مسئولان به‌ویژه نمایندگان مجلس که بیمار دچار سوختگی دارند به بیمارستان شهید مطهری می‌آیند و وعده‌هایی می‌دهند، اما وقتی بیماران آنها بهبود می‌یابد و ترخیص می‌شود حتی پاسخ تلفن ما را هم نمی‌دهند.»
وی با انتقاد از صداوسیما به دلیل پخش مطالب آموزشی و پیشگیرانه در ساعات و شبکه‌های کم مخاطب، گفت: «دیدگاه‌ها نسبت به سلامت باید تغییر کند و در اولویت دولت و صداوسیما قرار گیرد. وقتی یک کلیپ آموزشی و پیشگیری از سوختگی از پزشکان و متخصصان تهیه می‌شود، باید در زمان‌های مناسب و پرمخاطب مانند قبل از بخش‌های خبری یا بین مسابقات ورزشی به‌جای تبلیغ چیپس و پفک پخش شود.»
وی افزود: «وقتی یک کودک دچار سوختگی می‌شود تا آخر عمر خود و خانواده‌اش درگیر هستند، اما چیپس و پفک تبلیغ و مصرف نشود هم اتفاقی نمی‌افتد. قبول دارم که هزینه‌های صداوسیما باید تامین شود اما اگر اولویت‌ها را رعایت کنیم و بدانیم که سلامت هم اولویت است، وضعیت ما بهتر می‌شود.»
رئیس بیمارستان سوانح سوختگی شهید مطهری تهران از رضایت گیرندگان، ارائه‌دهندگان و کارفرما یا حاکمیت به عنوان عوامل موثر در ارزیابی سیستم‌ها یاد کرد و گفت: «در مورد درمان سوختگی مردم به عنوان گیرندگان خدمات، نیروهای درمانی به عنوان ارائه‌دهندگان خدمات و دولت، رضایت ندارند.»
ده‌مرده‌ای خاطرنشان کرد: «وقتی بیماران به بخش‌ها و بیمارستان‌های سوانح سوختگی مراجعه می‌کنند نیاز به حمایت مددکار دارند و خانواده آنها نیز باید مورد حمایت واقع شوند، اما چنین چیزی نداریم. بر اساس قانون نباید از بیماران هزینه‌ای دریافت کنیم، اما ما از بیماران و همراهان آنها هزینه می‌گیریم و بسیاری از بیماران حتی توان پرداخت 10 درصد فرانشیز که حدود 5 میلیون تومان است را هم ندارند. البته وزارت بهداشت اعلام کرده که از بیماران ضعیف هزینه‌ای دریافت نکنیم، اما فشار به رئیس بیمارستان وارد می‌شود که نقدینگی ندارد.»
وی ادامه داد: «شرکت‌های دارویی به ما داروی نسیه نمی‌دهند و اول طلب پول می‌کنند و تجهیزات پزشکی سوختگی، خیلی گران است و بیمارستان‌ها و دستگاه‌های مراکز سوختگی مانند درماتومی، قدیمی و فرسوده هستند.»
ده‌مرده‌ای با بیان اینکه هر روز بیمارستان سوختگی از سوی سازمان آتش‌نشانی، اخطار می‌گیرد با وجود اینکه خود، مرکز سوختگی است، گفت: «آتش‌نشانی به ما مجوز نداده و اگر اتفاقی در بیمارستان رخ دهد، بنده به عنوان رئیس بیمارستان مقصر هستم اما بیمارستانی که سن آن از بنده بیشتر و 60 سال پیش افتتاح شده، زیرساخت آتش‌نشانی و آی‌تی ندارد.»
رئیس بیمارستان سوانح سوختگی شهید مطهری تهران گفت: «برخی اقلام مانند لباس، پانسمان‌های نوین و پمادهای سوختگی اگر تحت پوشش بیمه باشد، بیمه نباید برای عمل جراحی بعدی هزینه کند اما بیمه‌ها در حال حاضر 10 برابر بیشتر از هزینه لباس و پمادهای مورد نیاز بیماران سوختگی هزینه می‌کنند اما این اقلام را تحت پوشش قرار نمی‌دهند.»
وی با انتقاد از طولانی شدن روند احداث پروژه بیمارستان سوختگی باب‌الحوائج در منطقه کن تهران، تاکید کرد: «5 سال است می‌گویند 20 درصد این بیمارستان باقی‌مانده تا تحویل شود که اگر راه‌اندازی شود کمک شایانی به بیماران سوختگی خواهد کرد.»
ده‌مرده‌ای با بیان اینکه از نظر دانش فنی و تنوع در اعمال جراحی در سوختگی، ایران وضعیت بسیار خوبی در دنیا دارد، گفت: «جراحان سوختگی ایران در دنیا بی‌نظیر هستند، اما به نسبت سایر کشورها امکانات کمتری در درمان سوختگی داریم و توان خرید دستگاه‌های جدید با یورو را نداریم. یک نوع پانسمان برای بیماران سوختگی ضروری است که قیمت آن حدود 50 میلیون تومان است که وزارت بهداشت، بیمار و حتی خیر توان تهیه آن را ندارند.»
این فوق تخصص جراحی پلاستیک، ترمیمی و سوختگی، بیشترین دلیل سوختگی کودکان را مایعات داغ دانست و گفت: «کارکنان آزمایشگاه‌ها بیشتر با اسید دچار سوختگی می‌شوند. کارکنان برخی شرکت‌ها مانند شیشه‌گرها و ذوب‌آهن، بیشتر با مواد مذاب دچار سوختگی می‌شوند و کارگران ساختمانی نیز به دلیل عدم رعایت حریم ساخت‌وساز در شبکه‌های برق فشارقوی دچار برق‌گرفتگی می‌شوند که گاهی به قطع دست‌وپا هم منجر می‌شود.»
ده‌مرده‌ای از کاهش سوختگی‌های اسیدی عمدی در کشور خبر داد و گفت: «سوختگی‌های سهوی با اسید بسیار زیاد است چون در هیچ کجای دنیا مثل ایران اسید به‌راحتی در دسترس همه نیست بلکه در بسیاری از کشورها، اسید به افراد خاص و با مهارت، فروخته می‌شود اما در حال حاضر به‌راحتی حتی در سوپرمارکت نیز می‌توان اسید تهیه کرد.»
بیشترین گروه سنی دچار سوختگی کدم‌اند؟
رئیس بیمارستان شهید مطهری تهران بیشترین گروه سنی دچار سوختگی را مربوط به سنین کار و بین 15 تا 50 سال عنوان کرد و افزود: «بیشتر سوختگی در سنین کار مربوط به حوادث شغلی است، اما در افراد کمتر از 15 سال سوختگی با مایعات داغ و آتش به‌کرات مشاهده می‌شود. البته ژل‌های آتش‌زنه هم استاندارد نیستند و گاهی منفجر و باعث سوختگی می‌شوند.»