دکتر محمد جهانگیری
مدیرعامل موسسه نیکوکاری کنترل سرطان ایرانیان
بامداد جمعه، بیست و سوم خرداد ماه وقتی متوجه شدیم رژیم اسرائیل به کشور عزیزتر از جانمان ایران تجاوز کرده است بسیار بهت‌‌زده شدیم. شهادت سرداران، دانشمندان و مردم‌‌مان در مظلوم‌‌ترین شکل ممکن، نیمه‌‌شب، در خواب دل‌‌مان را آزرد و به‌‌رسم وطن‌‌پرستی بسیار متأثر شدیم اما از همان لحظه به این فکر افتادیم که چه کاری از دست‌‌مان برمی‌‌آید.

جنگ ناخواسته به ما تحمیل شده بود و بیمارانی که از جامعه پزشکی خدمت می‌‌گیرند نیاز به رسیدگی داشتند و باید به شکل مطلوب به آن‌‌ها خدمت‌‌رسانی می‌‌شد.
با توجه به اینکه در دوران نوجوانی درجنگ تحمیلی حضور داشتم به خاطر آوردم که در آن جنگ رزمندگان در صف می‌‌جنگیدند اما این جنگ شکل دیگری داشت و حیثیت و آرامش ما را هدف قرار داده بود. بنابراین در حوزه تخصص و فعالیت‌‌مان باید تلاش می‌‌کردیم آرامش بیماران و افرادی که از ما خدمت می‌‌گیرند را حفظ کنیم.

ما در موسسه مردم نهاد نیکوکاری و خیریه «مکسا» در ۸ استان کشور به بیماران مبتلا به سرطان بدون دریافت وجه خدمات درمانی و حمایتی ارائه می‌‌دهیم. با توجه به این که به صورت حضوری، در منزل و مجازی به بیماران خدمت‌‌رسانی می‌‌کنیم در همان لحظات ابتدایی برای مدیریت شرایط و رفع مشکلات ستاد بحران تشکیل دادیم. گروه روانشناسی تشکیل جلسه داد و توصیه‌‌هایی برای حفظ آرامش بیماران و پرسنل ارائه شد. بخش خدمات در منزل را تقویت کردیم. باعث افتخار است که در شرایط بحرانی بیش از ۹۰ درصد پزشکان، پرستاران و روانشناسان ما در تهران، اصفهان، اهواز و تبریز پای کار بودند و نه تنها مشاغل‌‌شان را ترک نکردند بلکه با تمام وجود برای حفظ سلامت بیماران تلاش می‌‌کردند. به عنوان یک موسسه مردم نهاد فعال در زمینه بهداشت و درمان بیماران مبتلا به سرطان، به دانشگاه‌‌های علوم پزشکی اعلام آمادگی کردیم که پرسنل ما در کنارشان هستند، آن‌‌ها نیز به ما روحیه دادند و در کنار هم اقدامات لازم انجام شد.

حضور غیرتمندانه جوانان متخصص
طی این مدت کادر درمان با تمام وجود در حال خدمت بودند. یکی از پزشکان جوان، باذوق و باعلم گروه که در ۴۸ ساعت ابتدایی تنها ۲ ساعت خوابیده بود ناراحت بود که چرا نتواسته است کاری انجام دهد و در تلاش بود در زمینه‌‌های دیگر و خارج از بیمارستان هم هر کاری از دستش بر می‌‌آید برای کمک به حفظ آرامش و امنیت ایران انجام دهد. در این روزها شاهد بودیم جوانان متخصص دهه ۷۰ و ۸۰ ما نیز باغیرت از مام میهن دفاع کردند و نشان دادند اعتقاد به خدا و میهن‌‌دوستی در همه نسل‌‌های ایران وجود دارد. این همبستگی، همدلی و مهربانی بسیار زیبا و ستودنی است.

موشکی که عمل نکرد
یک موشک به یک منزل مسکونی در مجاورت بیمارستان حضرت فاطمه (س) سقوط کرد اما به دعای خیر مردم این موشک عمل نکرد؛ کارکنان بیمارستان و بیماران به بیرون از بیمارستان منتقل شدند، موشک خنثی شد و پس از خنثی شدن موشک کارکنان و بیماران به بیمارستان بازگشتند و روز بعد کادر درمان با روحیه خوب و طبق روال عادی به خدمت‌‌رسانی به بیماران مشغول بودند. اقتدار، انسانیت و مهربانی کادر درمان که در دوران بحران همه‌‌گیری ویروس کرونا به نمایش گذاشته شده بود این بار نیز صحنه‌‌هایی زیبا آفرید.

برادر یکی از بیماران که چند روزی در بیمارستان همراه بیمار حضور داشت از این همه احساس مسئولیت و همبستگی تحت‌‌تاثیر قرار گرفته بود و می‌‌گفت: « در آن شرایط کارکنان، بیماران که بیشترشان بدحال بودند را مسافت یک کیلومتر به دوش کشیدند و آن‌ها را به جای امن منتقل کردند، با همکاری کارکنان «مکسا» آب، پتو و تخت برایشان فراهم شد و پرستاران و پزشکان مانند فرشته‌‌ها بربالین تک تک بیماران رفتند و به آن‌‌ها رسیدگی کردند. واقعاً حال و هوای قشنگی جریان داشت و همه چیز به خوبی مدیریت شد.»

ایستادگی با همدلی و انسان‌‌دوستی
دکتر فاطمه سادات حمیدی، فوق تخصص خون و آنکولوژی، از پزشکان «مکسا» که این روزها در بیمارستان حضرت فاطمه (س) مشغول خدمت‌‌رسانی به بیماران بودند می‌‌گفت: «بسیار خوشحالم که در جمع شما هستم و تا عمر دارم در خدمت تمام بیماران هستم. تنها چیزی که این روزها به من انرژی می‌‌دهد که ادامه بدهم شنیدن اخباریست که توانسته‌‌ایم به پیروزی نزدیک شویم. همین که می‌‌بینیم موشک‌‌هایی داریم که می‌‌توانیم در مقابل اسرائیل قلدر بایستیم، حس خوبی به من می‌‌دهد که بتوانم با قدرت ادامه دهم.»

یکی از بیماران در مرحله پیشرفته سرطان که به دلیل محدودیت‌‌های بیماری تنها در خانه مانده بود و همه افراد خانواده‌‌اش منزل را ترک کرده بودند، توسط پرستاران به دوش کشیده و از منزل خارج شدند. بیمار از کادر درمان می‌خواست که خانه را ترک کنند اما آن‌ها می‌گفتند تا شما را به محل امن منتقل نکنیم محل را ترک نمی‌کنیم. تنها زیبایی این انسان‌‌مداریست که سبب می‌‌شود تلخی بحران را تاب بیاوریم. با وجود این که متاسفانه چندین موشک در مجاورت بیمارستان‌‌ها اصابت کرد و چند بیمارستان آسیب دید اما در این چند روز مشاهده کردیم که همه در کنار هم ایستادند، برای ایجاد آرامش تلاش کردند و سعی کردند بهترین خدمات را ارئه دهند. همه پزشکان و پرستاران گروه ما هم بدون این که وظیفه مصوب داشته باشند با تمام وجود و با شهامت در مقابل تهدیدات به کیان وطن و سلامت مردم ایستادند.

ایثارگری همیشگی کادر درمان
ایثارگری جامعه پزشکی پیش‌‌تر در دوران جنگ تحمیلی و همه‌‌گیری ویروس کرونا نیز بی‌‌نظیر بود و این بار هم شاهد تلاش این قشر فداکار و فرهیخته بودیم. این خدمت‌‌رسانی باعث افتخار جامعه پزشکی است و قطعاً مردم ما لایق این ایثار هستند. بنده از این روحیه بسیار خوشحالم و از فساد در سطح بین‌‌المللی و بی‌‌اعتباری قوانین انسانی و محکوم نکردن حمله متجاوزانه و کشته شدن کودکان بسیار ناراحتم. مردم در شرایط سخت با همدلی نشان دادند که بهترین هستند و ما تلاش می‌‌کنیم خدماتی در خور منزلت مردم ارائه دهیم. خدا را شکر همانطور که نیروهای مسلح اقتدارشان را نشان دادند، پزشکی ما نیز در لبه علم حرکت می‌‌کند و با علم بومی‌‌مان می‌‌توانیم با اقتدار نیازهای درمانی مردم را برطرف کنیم.

معرفی کوتاه موسسه نیکوکاری «مکسا»
«مکسا» یک موسسه نیکوکاری و خیریه مردم نهاد است که به بیماران مبتلا به سرطان در ایران خدمات رایگان ارائه می‌‌کند.
این موسسه با ۷۰ پزشک و پرستار و ۵۰ روانشناس در ۱۱ دانشگاه علوم پزشکی در شهرهای بزرگ ۸ استان درسراسر کشور از جمله تهران، اصفهان، مشهد، قم، کاشان، کرمان، تبریز، اهواز و یزد خدمات حمایتی و تسکینی ارائه می‌‌دهد. این خدمات در آینده نزدیک در استان‌‌های محروم و شهرهای استان محترم سیستان و بلوچستان مانند زاهدان و ایرانشهر هم گسترش خواهد یافت.

این موسسه به صورت حضوری، مجازی و مراقبت در منزل به بیماران مبتلا به سرطان کمک‌‌رسانی می‌‌کند و تخت، ولیچر، دستگاه اکسیژن‌‌ساز در اختیارشان قرار می‌‌دهد. همچنین آموزش‌‌های لازم را به بیماران ارائه می‌‌دهد و بسته به شرایط درصورت لزوم به شکل حضوری و مجازی خدمات ارائه می‌‌دهد. مرکز تماس شبانه‌‌روزی این موسسه با ۷۰ پزشک و پرستار و ۵۰روانشناس به بیماران خدمت‌‌رسانی می‌‌کند. این خدمات بدون ارتباط مالی و مردم نهاد است و هدف این است که بستری برای خیر برای همه ایجاد شود.


کادر درمان با تمام وجود از بیماران مراقبت کردند
 نیلوفر جعفری
سرپرستار بخش یاس بیمارستان حضرت فاطمه (س)
روزهایی که گذشت، روزهای بسیار سخت و پراسترسی بود. خیلی‌ها شهر را ترک کرده بودند. من به عنوان سرپرستار نگران این بودم که چطور بخش را فعال نگه دارم و چه کار کنم که کارکنان، بیمارستان را ترک نکنند. به همین خاطر سعی می‌کردم خودم در محل کار حاضر باشم و در ساعات اولیه جنگ، شیفت‌های ۴۸ ساعته کنار پرسنل بودم. بیمارستان در حال آماده‌باش برای شرایط بحران بود. در بخش ما در شرایط عادی ۲۰ بیمار بستری هستند اما در آن روزها برخی بیماران با رضایت شخصی خود یا همراهانشان ترخیص شده بودند.

ساعت یک بامداد جمعه، سی‌ام خرداد ماه، یک موشک در نزدیکی بیمارستان فرود آمد و به دیوار بخش اورژانس اصابت کرد. آن شب، من شب‌کار بودم و به جز من یک پرستار، یک نیروی کمکی و یک نیروی خدمات در بخش حضور داشتند. موشک به خانه‌ای در مجاورت بیمارستان پرتاب شده بود و متاسفانه یک نفر در اثر برخورد با آن فوت شده بود، پس از آن موشک وارد ساختمان نیمه‌کاره مجاور شده و از یک طبقه آن خارج شد و به دیوار اورژانس برخورد کرد اما خوشبختانه منفجر نشد. در آن لحظات همه خیلی ترسیده بودند. هر لحظه ممکن بود موشک منفجر شود. دستور تخلیه بیمارستان اعلام شد. آن شب ۱۰ بیمار در بخش ما بستری بودند، ۸ نفرشان به قدری بدحال بودند که قطع درمان شده و دچار کاهش هوشیاری بودند. بچه‌ها به جای اینکه فرار کنند و جان خودشان را نجات دهند، اول بیماران را جا به جا کردند و آن‌ها را با ویلچر و برانکارد از بیمارستان خارج کردند و به پارک نزدیک بیمارستان منتقل کردند. تا ساعت یک و نیم بیمارستان تخلیه شد، همه به پارک منتقل شده بودند و در فضای باز پتو انداخته بودیم. در آن شرایط پرسنل با جان و دل به تک تک بیماران رسیدگی کردند و تا ۵ صبح که موشک خنثی شد همه ایستادگی کردند. روز بعد بیماران دوباره به بیمارستان منتقل شدند و شرایط به روال قبل برگشت.

حقیقتاً شرایط بسیار سخت، بد و ترسناکی بود. آدم بین دو راهی قرار داشت که چه کار کند.  هر لحظه ممکن بود انفجار رخ دهد و همه گیج و به‌هم‌ریخته بودیم. برایم بسیار دل‌نشین بود که در آن شرایط سخت پرسنل بیماران را به خودشان ترجیح دادند و تا آخرین بیمار از بیمارستان خارج کردند.

در آن لحظات دیدن این که پرسنل برای نجات بیماران بدحال و نیمه هوشیار تلاش می‌کردند صحنه‌ای بسیار زیبا و باشکوه بود.

از پرسنلی که آن شب و در آن ساعات سخت در کنار بیماران بودند، خانم‌ها محدثه محمدی، مریم دالوندی و مریم زحمتکش به پاس انسانیت ومهرورزی‌شان قدردانی می‌کنم و از صمیم قلب از این عزیزان تشکر ویژه دارم. من به عنوان مسئول بخش، مسئولیت داشتم اما آن‌ها مسئولیتی نداشتند و می‌توانستند ترک کار کنند اما در آن لحظات سخت پا به پای ما بودند. این تلاش و مهرورزی به بیماران هم روحیه می‌داد و باعث آرامش آن‌ها می‌شد.



به شدت احساس وظیفه می‌کردم
 دکتر میلاد قلی‌زاده مسگرها
پزشک طب حمایتی-تسکینی سرطان، فعال در بیمارستان‌های شریعتی، فیروزگر و حضرت فاطمه(س)
در شرایط بحران و وقایع حاد مانند جنگ، زلزله و سیل بیمارستان‌ها در حالت آماده‌باش قرار می‌گیرند. ویزیت‌ها و بیماران سرپایی را کنسل می‌کنند، بیماران مزمن که شرایط اورژانسی ندارد ترخیص می‌کنند و تخت‌ها برای خدمت‌رسانی به افرادی که دچار حادثه می‌شوند، تیر می‌خورند یا زیرآوار می‌مانند، خالی می‌شوند. در این شرایط افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن و در رأس آن‌ها بیماران مبتلا به سرطان درمان‌شان به تعویق می‌افتد و دچار مشکل می‌شوند.

نمونه بارز این مشکل را در دوره همه‌گیری ویروس کرونا شاهد بودیم که به عنوان مثال به بیمار مبتلا به سرطان روده بزرگ گفته می‌شد به دلیل پایین بودن سیستم ایمنی در بیمارستان بستری نشود و شیمی‌درمانی را به تعویق بیندازد. بنابراین یکی از اقشاری که در شرایط بحران مظلوم واقع می‌شوند بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن و در رأس آن‌ها بیماران مبتلا به سرطان هستند. زیرا بیماران مبتلا به سرطان باید به صورت پیوسته تحت درمان و مراقبت قرار بگیرند. ما در «مکسا» به مراقبت تسکینی این بیماران می‌پردازیم و در شرایطی که امکان بستری شدن در بیمارستان را ندارند حتی در منزل آن‌ها را ویزیت می‌کنیم و به وضعیت آن‌ها رسیدگی می‌کنیم و حتی برای بیمارانی که از تهران خارج شده باشند نیز به صورت آنلاین خدمت‌رسانی می‌کنیم. با شروع وضعیت اخیر، تعداد پزشکان بخش مراقبت در منزل را بیشتر کردیم تا بیماران برای درمان سردرگم نمانند.

من خودم از پزشکانی بودم که در این روزها همراه تیم درمان به منزل بیماران مراجعه می‌کردم. یک مورد خانم ۵۱ ساله مبتلا به سرطان تخمدان پیشرفته و متاستاز داده به مغز و ریه بودند که منزل‌شان در خیابان دولت بود. درست زمانی که ما برای ویزیت ایشان رفته بودیم در همان منطقه انفجار بزرگی رخ داد. گروه ما با آرامش به مدت یک ساعت بیمار را که دچار درد استخوانی، بی‌اشتهایی، یبوست، گزگز و بی‌حسی دست و پا بود ویزیت کرد، طوری که بیمار که از صدای انفجار ترسیده بود با دیدن آرامش کادر درمان، اضطرابش کم شد.

در پزشکی علت و علامت درمانی انجام می‌شود. بخش علت توسط متخصصان خون و آنکولوژی و بخش علامت‌درمانی توسط مراقبت‌هایی حمایتی-تسکینی صورت می‌پذیرد. در این حوزه اگرچه احتمال بهبود بیمار کم است، نباید بیمار زجر بکشد و کیفیت زندگی او باید حفظ شود. در شرایط جنگ که بیمارستان‌ها، این بیماران را ویزیت نمی‌کنند این کار توسط خیریه «مکسا» به صورت ویزیت در منزل و تماس تلفنی انجام شد. مراجعان منحصراً پزشک نیستند، بلکه تیمی متشکل از پزشک، پرستار، روانشناس، مددکار، فیزیوتراپ و متخصص تغذیه هم به بیماران خدمت‌رسانی می‌کنند.

مهم‌ترین اثر کار ما مراقبت‌های حمایتی و تسکینی است. طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت هر بیماری که مبتلا به یک بیماری تهدیدکننده حیات است لازم است کیفیت زندگی‌اش تأمین شود و در ۴بعد جسمانی، روانی، اجتماعی و معنوی تحت مراقبت قرار گیرد. تلاش ما در «مکسا» این است که به این هدف دست پیدا کنیم.
تجربه و احساس شخصی‌ام در این روزها این بود که بیشتر احساس مسئولیت می‌کردم. خیلی‌ها می‌گفتند شما هم از تهران بروید، به این فکر کردم که خانواده‌ام را بفرستم اما خودم تصمیم داشتم بمانم. با خودم گفتم حتی اگر خانه‌ام را بزنند در بیمارستان می‌خوابم. رفتن و خالی کردن صحنه را جایز ندانستم زیرا همان‌موقع که حمله هوایی انجام می‌شد یک نفر برای دفاع از میهن پشت پدافند نشسته است و شاید عزیزان او دچار بیماری باشند و من باید به آن‌ها رسیدگی کنم.

همانطور که کارکنان آب و فاضلاب برای تعمیر لوله آبی که در منطقه یک آسیب دید نیز کارشان را ترک نکردند، من هم باید در کنار آن‌ها می‌ماندم و به عزیزان‌شان خدمت‌رسانی می‌کردم. اخیراً من از همان خیابان رد شدم و دیدم که مشکل رفع شده و شرایط به حالت قبل برگشته است. یک سری مشاغل در شرایط سخت وظایف‌شان پررنگ‌تر می‌شود و کارکنان سلامت و پزشکان یکی از آن‌ها هستند. من هم به شدت احساس وظیفه می‌کردم و از اینکه نمی‌توانستم کار بیشتری انجام دهم ناراحت بودم. وقتی می‌دیدم سایر پزشکان و جراحان آماده‌باش هستند با خودم می‌گفتم من که کارم اورژانسی نیست چه کاری می‌توانم انجام دهم. به همین خاطر یک روز بعد از شروع جنگ در «مکسا» ستاد بحران تشکیل شد و خدمات خارج از بیمارستان و ویزیت در منزل و مرکز تماس تقویت شد تا بیماران مبتلا به سرطان در این شرایط دچار مشکل نشوند. دغدغه‌ همه بیمارانی که به آن‌ها رسیدگی می‌کردیم این بود که در این شرایط دسترسی به پزشک و پرستار برایشان ممکن نباشد اما توانستند از این خدمات استفاده کنند. خدا را شکر که آن شرایط پایان یافت. به‌طور معمول هم بیماران مبتلا به سرطان می‌توانند به صورت رایگان از خدمات «مکسا» مانند مراقبت در منزل، دریافت مشاوره و راهنمایی تلفنی از مرکز تماس، بخش بستری و درمانگاه سرپایی استفاده کنند.