مریم منصوری
اندویورولوژی که ترکیبی از اندوسکوپی و اورولوژی است، امکان دسترسی به کلیه، حالب و مثانه را از طریق مجرای ادرار فراهم کرده است. از این طریق بسیاری از مشکلات از جمله سنگ‌های کلیه، تومورهای پروستات و تنگی‌های مجاری ادراری بدون نیاز به برش‌های بزرگ درمان می‌شوند. به گفته رئیس این کنگره، هرچند تحریم‌ها دسترسی به روبات‌های جراحی را در ایران محدود کرده است، اما این فناوری‌ها با کاهش عوارض و دوران نقاهت، انقلابی در جراحی‌های بدون برش ایجاد کرده‌اند.
در حاشیه این کنگره، متخصصان به مهم‌ترین مشکلات دستگاه ادراری و چالش‌های حوزه خود پرداختند.

عدم تخلیه کامل و باقی ماندن ادرار
در مثانه زمینه‌ساز عفونت ادراری است
 دکتر سیدحبیب‌اله موسوی‌‌بهار
 متخصص اورولوژی، فوق‌تخصص اندویورولوژی و رییس پانزدهمین کنگره سالانه انجمن اندویورولوژی و یورولاپاراسکوپی ایران
بیماری‌های رایج در حوزه اورولوژی در ایران مانند سایر کشورهای دنیا شامل سنگ کلیه و مجاری ادراری، بزرگی خوش‌خیم پروستات، سرطان پروستات، عفونت‌های ادراری و ناهنجاری‌های مادرزادی مانند تنگی‌های حالب و مجاری ادراری و برگشت ادرار است.
سبک زندگی نقش مهمی در بروز این بیماری‌ها به‌خصوص در مورد عفونت‌های ادراری و تشکیل سنگ دارد. یکی از مشکلات جوامعی مانند ما بحث چاقی و بی‌تحرکی است. وزن بالا در سنگ‌سازی کلیه و مجاری ادرار تاثیر زیادی دارد. مسائلی مانند گرفتاری‌های شغلی، ترافیک‌های سنگین، نبود توالت‌های عمومی بهداشتی در سطح شهرها، بین‌راه‌ها و... که سبب می‌شوند افراد به اجبار ادرار خود را نگه دارند نیز سبب ایجاد زمینه برای ایجاد عفونت‌های ادراری به‌خصوص در بین خانم‌ها می‌شود.
همچنین عدم تخلیه کامل ادرار و باقی ماندن ادرار در مثانه، زمینه را برای ایجاد عفونت فراهم می‌کند. از این‌رو بسیاری از بیماران می‌گویند ما مشکلی نداشتیم اما بعد از مثلا مسافرت دچار سوزش ادرار شدیم. این مساله عمدتا به‌دلیل نبود سرویس‌های بهداشتی مناسب اتفاق می‌افتد که فرد به ناچار به سرویس‌های غیربهداشتی مراجعه می‌کند و با استرس و حس بد، تخلیه ادرار را انجام می‌دهد، در نتیجه قبل از آنکه ادرار به‌طور کامل تخلیه شود، برمی‌خیزد. برگشت ادرار از مجرای ادرار به داخل مثانه موجب عفونت و در نتیجه سوزش ادرار می‌شود. بنابراین بهبود امکانات بهداشتی و فرهنگ‌سازی در این زمینه می‌تواند نقش مهمی در کاهش این مشکلات داشته باشد.
البته عوامل متعددی در بروز عفونت‌های ادراری به‌خصوص در خانم‌ها نقش دارند. مثل آلودگی‌های واژینال به دلیل ترشحات و تماس جنسی و حتی ابتلا به یبوست. از این‌رو احتمال ابتلا به عفونت‌های ادراری در دختربچه‌هایی که یبوست دارند، بیشتر است. اما مهمترین علت ابتلا به عفونت‌های ادراری در خانم‌ها کوتاه بودن مجرای ادرار است که حدود دو تا دو و نیم سانتی‌متر است.

  مراقبت‌های ضروری پس از ختنه نوزادان
 دکترفریدون خیام‌فر
متخصص ارولوژی، فوق‌تخصص اندویورولوژی و لاپاراسکوپی و عضو هیات علمی دانشگاه شاهد
ختنه نوزادی کار بسیار مفیدی است، به‌شرطی که در دوران پوشک شدن نوزاد، سر عضو تناسلی او با روغن، چرب و از خشکی جلوگیری شود. اما بسیاری از مادرها این کار را انجام نمی‌دهند و گاهی والدین حتی از ضرورت آن آگاهی ندارند. به مادرانی که این کار را انجام نداده‌اند توصیه می‌کنم حتماً عصو تناسلی فرزندشان را معاینه کنند. برای این معاینه، کافی است با دو دست، نوک مجرای ادرار را کمی فشار دهند. انتظار می‌رود نوک مجرا مانند دهان ماهی باز شود. اگر نوک مجرا بسته یا شبیه به یک نقطه کوچک باشد، نشان‌دهنده تنگی مجرا است. در این شرایط، بهتر است کودک را نزد اورولوژیست یا پزشک اطفال ببرند تا تنگی مجرا برطرف شود. این مشکل علائم خاصی ندارد که به‌طور مستقیم باعث ناراحتی کودک شود و به همین دلیل ممکن است والدین دیر متوجه آن شوند. اما تنگی مجرا از بدو تولد به‌تدریج پیشرفت می‌کند. وقتی کودک ختنه نشده باشد، هنگام پوشک شدن، پوست اضافی از سر عضو تناسلی محافظت می‌کند. اما در کودکی که ختنه شده، این پوست برداشته می‌شود و پوست جدید که تکامل‌یافته نیست، در تماس با ادرار و پوشک دچار التهاب می‌شود. به این وضعیت «کانتکت درماتیت» گفته می‌شود. این التهاب می‌تواند باعث کوچک‌تر شدن سر عضو تناسلی و تنگی مجرا شود.
در حالت عادی انتظار داریم مجرای ادرار یک‌چهارم یا یک‌پنجم اندازه طبیعی خود باشد. اما با این مشکل، مجرا به‌تدریج کوچک‌تر و شبیه به یک نقطه می‌شود. این اتفاق به‌آرامی رخ می‌دهد و ممکن است کودک یا خانواده‌اش متوجه آن نشوند. از آنجا که بسیاری از مادران تنها یک فرزند دارند، نمی‌توانند وضعیت کودک خود را با کودکان دیگر مقایسه کنند. حتی برخی از مادران شاید تجربه دیدن ادرار کردن یک پسر بچه را نداشته باشند.
تنگی مجرا می‌تواند با علائمی مانند خون‌ریزی ادراری، شب‌ادراری، جریان ضعیف ادرار، عفونت ادراری یا سوزش ادرار همراه باشد. گاهی نیز علائم غیرمنتظره‌ای ظاهر می‌شود که خانواده‌ها را به مراجعه به پزشک وادار می‌کند. با این‌حال، بسیاری از کودکان هیچ علامتی ندارند. همچنین تنگی مجرای ادرار یکی از علل ناباروری در آینده است که می‌توان از امروز جلوی آن را گرفت. براساس تجربیات من، بیش از نیمی از کودکانی که آنها را معاینه کرده‌ام، دچار تنگی محسوس مجرای ادراری بوده‌اند. ختنه فواید بسیاری برای فرد دارد، بهداشت فردی را ارتقا و احتمال ابتلا به عفونت ادراری و ابتلا به سرطان عضو تناسلی را کاهش می‌دهد. اما بهتر است ختنه کودکان را به بعد از سن پوشک به تعویق انداخت. وقتی کودک دیگر پوشک نمی‌شود، می‌توان با مراجعه به بیمارستان و تحت بی‌هوشی عمومی ختنه را انجام داد. خوشبختانه درمان این عارضه بسیار ساده و سرپایی است. فقط مراقبت‌هایی بعد از عمل نیاز دارد که باید در منزل انجام شود.

نگاهی به مشکلات پروستات
و سنگ کلیه در ایران
 دکتر علی طبیبی
متخصص ارولوژی، فوق‌تخصص اندویورولوژی و رئیس انجمن اندویورولوژی و یورولاپاراسکوپی ایران
پروستات، غده‌ای در مردان که وظیفه تولید مایعات منی را بر عهده دارد، به‌طور طبیعی پس از سنین میان‌سالگی دچار تغییرات متعددی می‌شود. این تغییرات اغلب با افزایش سایز پروستات همراه است و از جمله مشکلاتی که این افزایش اندازه ایجاد می‌کند، ایجاد فشار در مجرای ادراری است که به نوبه خود منجر به اختلال در دفع ادرار می‌شود.
بیماری «بزرگی خوش‌خیم پروستات» معمولاً از ۳۰ سالگی آغاز و با بالا رفتن سن شدیدتر می‌شود. طبق آمار، این بیماری در ۸ درصد افراد ۴۰ ساله و درصد قابل‌توجهی از افراد ۸۰ ساله مشاهده می‌شود و می‌تواند باعث اختلال در دفع ادرار شود.
علائم این بیماری به صورت‌های مختلفی از خفیف تا شدید بروز می‌کند. تکرر ادرار، سوزش هنگام دفع ادرار، احساس نیاز فوری به دفع ادرار و مشکلات در تخلیه کامل ادرار از جمله نشانه‌های بارز بزرگی خوش‌خیم پروستات هستند. توصیه می‌شود بیماران مصرف چای و قهوه را محدود کرده و داروهای کاهش‌دهنده اندازه پروستات را استفاده کنند.

درمان‌های جراحی پروستات از روش‌های سنتی تا نوین
در صورتی که داروها به اندازه کافی موثر نباشند، پزشکان معمولاً به روش‌های جراحی روی می‌آورند. در این زمینه، جراحی‌های باز و اندوسکوپیک از رایج‌ترین گزینه‌ها هستند، اما این روش‌ها با عوارضی همراهند که از جمله آن‌ها می‌توان به بستری طولانی‌مدت، نیاز به تزریق خون، تداوم سوزش ادرار و استفاده طولانی‌مدت از سوند اشاره کرد. این عوارض باعث شده تا پزشکان به‌دنبال روش‌های جدیدتری برای درمان بیماری باشند. یکی از این روش‌ها استفاده از لیزر است که در آن بافت پروستات تبخیر می‌شود یا قسمتی از پروستات برداشته شده و با ایجاد یک حفره، مسیر عبور ادرار باز می‌شود. این عمل‌ها هزینه بالایی دارند و وقت زیادی برای یادگیری آن‌ها برای پزشک نیاز است. به همین علت بسیاری از پزشکان به دنبال راه‌های ساده‌تری برای انجام این عمل‌ها هستند تا نتایج بهتری برای بیمار به همراه داشته باشد.
در حال حاضر روش‌های نوینی برای درمان این بیماری به کار گرفته می‌شود که با فشار آب یا بخار آب به تخریب بافت پروستات می‌پردازند. این جراحی‌ها نه‌تنها کم‌هزینه‌تر و سریع‌تر هستند، بلکه به دلیل انجام آن‌ها به صورت سرپایی و بدون نیاز به بستری، دوران نقاهت بیمار کوتاه‌تر و عوارض آن به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است. با توجه به افزایش شیوع بیماری‌های مرتبط با پروستات در مردان مسن، درک و پیشرفت در روش‌های درمانی این بیماری می‌تواند نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بسیاری از بیماران ایفا کند.

سنگ کلیه و عوامل موثر بر آن
ایران به‌دلیل موقعیت جغرافیایی و عادات غذایی روی کمربند سنگ کلیه قرار دارد. عواملی مانند ژنتیک، تغذیه نامناسب و مصرف زیاد نمک و پروتئین حیوانی، کم‌تحرکی و نشستن‌های طولانی به‌خصوص پشت میزنشینی، مصرف کم مایعات و و آب‌وهوای گرم و خشک ایران از مهم‌ترین دلایل شیوع این بیماری هستند.
بسیاری از مردم درباره کیفیت آب و رابطه آن با سنگ‌های کلیه می‌پرسند. پاسخ این است که برخلاف باور عمومی، مطالعات نشان نداده‌اند که آب سخت باعث سنگ کلیه شود. مهم‌ترین عامل ایجاد سنگ کلیه، کم مصرف کردن آب است، بنابراین هر چیزی که مردم را محدود کند که آب کمتری مصرف کنند مشکل‌زاست‌. چه این باور درباره آب‌های سخت باشد، چه درباره آب‌ جوشیده سرد شده که گفته می‌شود چون آب جوشیده، املاح آن بیشتر شده است.
بنابراین توصیه ما به همه مردم همچنان نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در شبانه‌روز است. البته به شرط آنکه افراد به‌دلایل دیگر، محدودیت مصرف آب و مایعات نداشته باشند. مثل بیمارانی که نارسایی قلبی متوسط تا پیشرفته یا نارسایی کلیوی پیشرفته و... دارند. اگر فردی سابقه سنگ کلیه دارد و می‌خواهد از بروز سنگ پیشگیری کند باید مصرف مایعات بیشتری نسبت به عموم مردم داشته باشد.
سنگ کلیه در بین مردان بیشتر از زنان و عمدتا در سنین میانسالی دیده می‌شود مگر آنکه عامل ایجاد سنگ زمینه ژنتیکی باشد که در این‌صورت سنگ کلیه در سنین پایینتر و حتی در کودکان نیز دیده می‌شود.

ابتلا به سنگ کلیه در بارداری
یکی دیگر از مشکلات ما در زمینه سنگ‌های ادراری، بروز آن در خانم‌های باردار است. بارداری خودش زمینه‌‌ساز ایجاد سنگ نیست و خانم‌هایی که در بارداری دچار سنگ کلیه می‌شوند، زمینه و استعداد آن را از قبل داشته‌اند اما به‌دلیل تغییرات هورمونی، به‌خصوص در چند ماه اول بارداری و کاهش تحمل مصرف مایعات یا کم شدن فعالیت‌های بدنی، احتمال ایجاد سنگ در آنها افزایش می‌یابد. درمان این سنگ‌ها با توجه به اندازه سنگ، محل آن و علائمی که در فرد ایجاد می‌کند، متفاوت است. اگر سنگ کوچک باشد و عارضه‌ای مانند تب ندهد یا خطری برای مادر و جنین ایجاد نکند، به آن فرصت می‌دهیم تا دفع شود، اما اگر سنگ بزرگ باشد یا خطری برای مادر یا جنین ایجاد کند با رو‌ش‌های درمانی خاصی می‌توان آن را برطرف یا با برخی روش‌ها آن را کنترل کرد تا بعد از پایان بارداری بتوان عمل جراحی و روش درمانی مناسب را انجام داد.
در حال حاضر ۸۵ تا ۹۰درصد جراحی سنگ‌های دستگاه ادراری با روش‌های کم‌تهاجمی انجام می‌شود.

بیماری‌های دستگاه ادراری در کودکان
 دکتر بهنام شکیبا/ متخصص ارولوژی، فوق‌تخصص اندویورولوژی و لاپاراسکوپی، دبیر پانزدهمین کنگره سالانه انجمن اندیورولوژی و یورولاپاراسکوپی ایران و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران
در کودکان، عفونت‌های ادراری، برگشت یا ریفلاکس ادراری، تنگی مجاری حالب و مشکلات دفع ادرار از شایع‌ترین مشکلات هستند. اگرچه سنگ کلیه در کودکان نیز دیده می‌شود، اما این بیماری در میان آنها شایع نیست و معمولاً می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات متابولیک باشد. علائم سنگ کلیه در کودکان مشابه بزرگسالان است، اما بسته به سن کودک، ممکن است بیان علائم برای او دشوار باشد. برخی علائم عبارتند از درد شدید در پشت، پهلو یا کشاله ران، تکرر ادرار، ادرار دردناک، حالت تهوع و استفراغ، ادرار کدر و عفونت مجاری ادراری
عوامل متعددی در بروز بیماری‌های دستگاه ادراری در کودکان نقش دارند که بخشی از آنها مادرزادی است و به اختلالات آناتومیک یا ساختاری بدن مربوط می‌شود که اغلب ناشی از مشکلات دوران بارداری هستند.
مثل مصرف داروهای خاص توسط مادر باردار در دوران بارداری، قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس و سبک زندگی نادرست مادر باردار که باعث ایجاد نقص در دستگاه ادراری جنین می‌شود.
بعد از تولد کودک نیز عواملی مانند سبک زندگی، از جمله تغذیه نامناسب، مصرف زیاد نمک، مصرف کم مایعات و سزیجات، خوردن زیاد فست‌فودها، انجام ندادن واکسیناسیون و ابتلا به برخی بیماری‌ها از جمله بیماری‌های عفونی و عدم درمان مناسب آنها می‌توانند روی سیستم ادراری کودک تاثیر گذاشته و مشکلاتی را به وجود بیاورند.
مساله‌ای که بسیاری از والدین از آن شکایت دارند، نگه داشتن ادرار و مدفوع در کودکان و تخلیه دیر به دیر آن است که مشکل شایعی در بین کودکان است. این مساله می‌تواند باعث بروز برخی اختلالات در دفع ادرار و مدفوع شود اما آنچه برای ما خیلی مهم است و باید بررسی کنیم وجود مشکل در سیستم عصبی کودک است که منجر به یبوست و مشکلات ادراری می‌شود که والدین آن را به تنبلی کودک در رفتن به توالت ارتباط می‌دهند. تشخیص این دو مساله از هم بسیار مهم است زیرا درمان‌های متفاوتی دارند. بنابراین والدین باید والدین باید به برخی علائم توجه کنند که شامل موارد زیر است:
 اگر کودک دچار یبوست طولانی‌مدت شده باشد،
 اگر کودک از سن آموزش توالت رفتن گذشته و آموزش گرفته باشد اما باز هم خودش را خیس کند،
 اگر سن کودک از ۶-۵ سالگی گذشته اما همچنان شب‌ادراری دارد،
 اگر لباس زیر کودک همیشه لک ادرار دارد و بوی ادرار می‌دهد،
 اگر کودک سوزش ادرار دارد یا مکرر توالت می‌رود، به‌خصوص شب‌ها برای توالت رفتن مکرر از خواب بیدار می‌شود.
از چه سنی می‌توان کودکان را از پوشک گرفت؟
این پرسش، پاسخ مشخصی ندارد. آنچه برخی از متخصصان توصیه می‌کنند این است که هرگاه کودک توانست یک جمله کامل را بیان کند، یعنی مغزش آنقدر رشد کرده که بتوان او را از پوشک گرفت اما آنچه در این مرحله مهمتر است، طرز گرفتن پوشک است.
برخی والدین هنگام از پوشک گرفتن، به‌دلیل اینکه کودک به‌موقع خبر نمی‌دهد و خودش را خیس می‌کند، او را کتک می‌زنند یا تهدید کرده و استرس زیادی به او وارد می‌کنند. این کودکان شاید زودتر از پوشک گرفته شوند، اما در بزرگسالی دچار مشکلات ادراری از جمله تکرر ادرار و توالت رفتن با فاصله نزدیک به هم، می‌شوند. چون از کودکی به‌خاطر ترسی که از تنبیه والدین داشته‌اند مثانه‌شان را عادت داده‌اند که زود به زود ادرار را در توالت تخلیه نمایند تا مبادا شلوارشان را خیس کنند.

 تاثیر مصرف بی‌رویه داروها بر سلامت کلیه‌ها
 دکتر سیدمحسن ضیایی
فوق‌تخصص اندویورولوژی، رئیس انجمن اندویورولوژی و یورولاپاراسکوپی ایران و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
کلیه‌ها و مجاری ادراری از مهم‌ترین اندام‌های بدن هستند که نقش حیاتی در دفع مواد زائد و سموم ایفا می‌کنند. این سیستم نه‌تنها در تنظیم تعادل الکترولیت‌ها و آب بدن نقش دارد، بلکه بار سنگین دفع متابولیت‌های دارویی را نیز به دوش می‌کشد. افزایش مصرف داروها می‌تواند بار کاری کلیه‌ها را افزایش دهد و در برخی موارد موجب اختلال در عملکرد آنها شود.
داروهای آنتی‌بیوتیک و مسکن‌ها از جمله داروهایی هستند که بیشترین تاثیر را بر عملکرد کلیه‌ها دارند. مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند به آسیب کلیوی منجر شود. به‌طور خاص، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها به‌دلیل تجمع در کلیه‌ها ممکن است سبب بروز نارسایی کلیوی شوند. بنابراین توصیه می‌شود با کوچکترین علائم تنفسی به سراغ مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها نروید زیرا در بیشتر مواقع مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها نه‌تنها ضرورتی ندارد بلکه می‌تواند مشکل ایجاد کند.
همچنین مصرف مداوم و بیش از حد مسکن‌های غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و دیکلوفناک نیز می‌تواند جریان خون در کلیه‌ها را کاهش داده و زمینه‌ساز آسیب‌های حاد کلیوی شود.
براساس تحقیقات، بیمارانی که برای مدت طولانی داروهای فوق را مصرف می‌کنند، در معرض خطر بالای بروز بیماری‌های مزمن کلیوی هستند. این خطر به‌ویژه در افرادی با بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشارخون بالا و سنین بالاتر شدیدتر است.
مصرف داروها تحت‌نظر پزشک، کنترل دوز و دوره درمان و انجام آزمایش‌های منظم برای بررسی عملکرد کلیه‌ها می‌تواند از آسیب‌های جدی پیشگیری کند. همچنین جایگزین کردن درمان‌های غیردارویی برای کاهش درد و التهاب، مانند فیزیوتراپی یا طب مکمل، می‌تواند به کاهش فشار وارد بر کلیه‌ها کمک کند. رژیم غذایی کم‌نمک و سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها نیز می‌تواند در حفظ سلامت کلیه‌ها و کاهش اثرات منفی داروها موثر باشد.