دکتر شاهین صالحی
متخصص پزشکی ورزشی و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشی
در طول ماه‌ها و سال‌های اخیر، استفاده از تجهیزات ورزشی مختلف در باشگاه‌های ورزشی بسیار رایج شده است. یکی از دستگاه‌ها یا تجهیزات ورزشی که به‌تازگی طرفداران زیادی پیدا کرده، دستگاه تحریک الکتریکی عضله یا EMS است.

این دستگاه با عنوان دستگاه تحریک الکتریکی عصبی‌ـ‌عضلانی یا NMES هم شناخته می‌شود. دستگاهEMS با استفاده از تکانه‌های الکتریکی، انقباض‌های عضلانی ایجاد می‌کند و کاربردهای فراوانی در ورزش، پزشکی ورزشی یا فیزیوتراپی دارد.

به‌طور کلی، استفاده از دستگاه‌ها و تجهیزات EMSبه‌عنوان یک ابزار تمرین قدرتی برای افراد سالم و ورزشکاران مطرح است. اگر شما هم به‌تازگی در باشگاه‌های ورزشی با دستگاه‌ها یا تجهیزات EMS برخورد داشته‌اید، بهتر است که نکات تکمیلی زیر را درباره آن بدانید.

1. موارد منع استفاده از دستگاه‌های EMS کدامند؟
همان‌طور که گفته شد، دستگاه‌های EMSبرای تمرینات قدرتی توسط افراد سالم کاربرد دارند. اما این دستگاه‌ها هم مانند سایر دستگاه‌ها و تجهیزات ورزشی دارای موارد منع مصرف برای گروهی از افراد هستند. به‌طور کلی، رایج‌ترین موارد منع استفاده از تجهیزات  EMS شامل افراد زیر می‌شوند:
 افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی‌ـ‌عروقی
 بیماران مبتلا به صرع
 خانم‌های باردار
 ترومبوفلبیت (وجود لخته‌های خون در یک سیاهرگ سطحی (معمولاً اندام‌های تحتانی) که به ‌طور اولیه ناشی از عفونت یا آسیب است).
 افرادی که تجهیزات الکترونیکی مانند پیس‌میکر در بدن دارند.
 بیماران دارای آسیب‌های پوستی
 افراد مبتلا به انواع سرطان
 افرادی که پروتزهای مختلف در نقاط مختلف بدن دارند
 افرادی که آسیب‌های عضلانی حاد دیده‌اند
 افراد مبتلا به ضایعات پوستی
 همه افرادی که به‌دلیل بیماری یا سایر مشکلات نباید ورزش کنند
 بیماران مبتلا به هموفیلی یا بیماری‌های خونریزی‌دهنده
 افراد مبتلا به تب و عفونت‌های فعال
 افراد مبتلا به فشار خون بالا
 افراد مبتلا به بیماری‌های عصبی و عضلانی پیشرفته

2. دستگاه‌های EMS جایگزین ورزش می‌شوند؟
یکی از رایج‌ترین سوالاتی که درباره دستگاه‌ها و تجهیزات EMS پرسیده می‌شود، این است که آیا می‌توان در باشگاه‌های ورزشی فقط از دستگاه‌های EMS استفاده کرد و ورزش دیگری انجام نداد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که دستگاه‌ها و تجهیزات EMS به‌عنوان مکمل ورزش مطرح هستند یعنی اگر شما برای ورزش روتین به باشگاه می‌روید و از تردمیل، دوچرخه یا سایر تجهیزات ورزشی استفاده می‌کنید، می‌توانید در کنار ورزش چند ست هم از تجهیزات EMS کمک بگیرید. با این‌حال، دستگاه‌های EMS به‌هیچ‌وجه جایگزین ورزش نمی‌شوند و نمی‌توان به‌تنهایی به‌عنوان یک وسیله ورزشی از آنها استفاده کرد.

3. مزایای استفاده از دستگاه‌های EMS کدام است؟
اگر می‌خواهید که از دستگاه‌ها یا تجهیزات EMS در باشگاه‌های ورزشی استفاده کنید، بهتر است بدانید که استفاده از این تجهیزات، مزایای مختلفی برای شما دارد. برای مثال، دستگاه‌های EMSبه‌عنوان یک مکمل ورزشی می‌توانند به قوی‌تر شدن عضلات و فرم‌دهی بهتر به بدن کمک کنند. استفاده از این تجهیزات در کنار ورزش به کاهش بافت چربی در بدن کمک می‌کند و انقباض‌های عضلانی بیشتری را در حین ورزش به‌وجود می‌آورد. ضمن این‌که تجهیزات EMS می‌توانند تنوع ورزشی را افزایش بدهند. البته بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که استفاده از تجهیزات EMS به‌تنهایی چندان کارآمد نیست و اثرات بسیار محدودی دارد. بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از دستگاه EMS می‌تواند تا ساعت‌ها بعد از تمرین باعث افزایش متابولیسم بدن شود.

4. معایب استفاده از دستگاه‌های EMS چیست؟
اگر منع ورزشی خاصی نداشته باشید یا ممنوعیت‌های استفاده از دستگاه‌های EMS که در بالا به آنها اشاره کردیم، برای شما مطرح نباشد، این دستگاه‌ها معایب چندان زیادی برای شما نخواهند داشت. شاید بتوان گفت که یکی از بزرگ‌ترین معایب استفاده از دستگاه‌های EMS این است که بعضی افراد می‌خواهند این دستگاه‌ها را جایگزین ورزش کنند و از طریق تمرین کردن با این دستگاه‌ها درنهایت ورزش اصلی را کنار بگذارند. اما واقعیت این است که ورزش جزء اصلی فعالیت‌های بدنی محسوب می‌شود و همان‌طور که گفته شد، دستگاه‌های EMS فقط می‌توانند به‌عنوان مکمل ورزشی مطرح باشند.

5. مدت‌زمان استفاده از دستگاه‌های EMS چقدر است؟
سوال بسیار رایج دیگری که درباره استفاده از تجهیزات EMS پرسیده می‌شود، این است که آیا می‌توان برای دقایق یا ساعات طولانی از این تجهیزات استفاده کرد یا این‌که آیا می‌توان هرروز هفته از دستگاه‌های EMS استفاده کرد؟ در پاسخ باید بدانید که مدت‌زمان استفاده از تجهیزات EMSمعمولا حدود ۲۰ دقیقه و ۲ بار در هفته است. اگر شما ۲ بار در هفته و هر بار حدود ۲۰ دقیقه از تجهیزات EMS استفاده کنید، تاثیر ورزش بر بدن را بهبود می‌بخشید و باعث می‌شوید که ورزش درنهایت فواید بیشتری برای سلامت و تناسب اندام شما داشته باشد.

6. آیا استفاده از دستگاه‌های EMS باعث افزایش کالری‌سوزی می‌شود؟
یکی از مواردی که باعث شده است، توجه افراد زیادی به سمت استفاده از تجهیزات EMS جلب شود، رابطه افزایش کالری‌سوزی با استفاده از این دستگاه‌ها بوده است. به‌طور کلی، مطالعات مختلفی درباره این موضوع انجام شده و نتایج متفاوتی هم به‌دست ‌آمده‌اند. براساس نتایج حاصل از این مطالعات مشخص شده است که استفاده صحیح از تجهیزات EMS در کنار ورزش می‌تواند میزان کالری‌سوزی در یک جلسه ورزشی را بین ۱۰ تا ۴۰ درصد افزایش بدهد. این ۱۰ تا ۴۰ درصد به نوع تجهیزات، نوع ورزش و عوامل مختلف دیگری بستگی دارد. به‌طور کلی، زمانی که دستگاه‌های ورزشی EMS در کنار حرکات ورزشی استاندارد و منظم استفاده می‌شوند، هم تاثیر بیشتری بر کالری‌سوزی و هم اثربخشی بیشتری خواهند داشت. نتیجه یکی از مطالعات در همین زمینه نشان داده است که  NMES می‌تواند مصرف انرژی را افزایش دهد و میزان این افزایش به شدت تحریک بستگی دارد.  علاوه براین، حتی اگر مداخله NMES خاتمه یافته باشد، هزینه انرژی همچنان بالاست. NMES می‌تواند به‌عنوان یک مداخله اضافی برای برنامه‌های کاهش وزن کاربرد داشته باشد.

خلاصه اینکه...
اگر می‌خواهید که از دستگاه‌ها و تجهیزات EMS استفاده کنید و تا امروز از این تجهیزات ورزشی کمک نگرفته‌اید، به شما توصیه می‌شود که حتما قبل از استفاده از چنین تجهیزاتی، یک جلسه مشاوره پزشکی داشته باشید. بعد از مشاوره پزشکی باید جلسات اول استفاده از تجهیزات ورزشی EMS را زیر نظر یک مربی ورزشی آگاه نسبت به این تجهیزات شروع کنید تا دچار مشکلات و آسیب‌های ورزشی نشوید. اگر می‌خواهید که حداکثر بهره‌گیری را از اجرای روتین ورزشی خود داشته باشید، به شما پیشنهاد می‌شود که همزمان با استفاده از تجهیزات ورزشی EMS، ورزش‌های مناسب با آن را هم انجام بدهید. به‌طور کلی، استفاده از این تجهیزات ورزشی هم مانند هر نوع تجهیزات ورزشی دیگری به داشتن اطلاعات و آگاهی کافی نیاز دارد.

5  نکته طلایی درباره EMS
 ترجمه:
ندا احمدلو
ورزش با تجهیزات EMS معمولادر یک جلسه ۲۰ دقیقه‌ای انجام می‌شود و می‌تواند فواید زیادی را در کنار ورزش برای بدن به همراه داشته باشد.
جالب است بدانید که مطالعات نشان داده‌اند که کار با تجهیزات EMSبرای افرادی که معلولیت‌های خاص دارند یا دچار معلولیت‌های ناشی از سکته مغزی شده‌اند، بسیار مفید است و می‌تواند دامنه حرکتی آنها را افزایش بدهد. بنابراین در بعضی موارد، کار با دستگاه‌ها یا تجهیزات EMSتوسط پزشک یا فیزیوتراپیست به بعضی از بیماران دارای مشکلات حرکتی تجویز می‌شود. در ادامه با سایر نکات طلایی درباره EMS آشنا خواهیم شد.

 کار با تجهیزات EMS به توان‌بخشی یا بازیابی عضلات کمک می‌کند. تحقیقات نشان داده‌اند که فعالیت با تجهیزات EMS گردش خون را بهتر می‌کند، تورم و درد را کاهش می‌دهد، انقباضات عضلانی را بیشتر می‌کند و در نهایت هم روند بازیابی یا ترمیم عضلات آسیب‌دیده را بهتر می‌سازد. از این‌رو، معمولا به گروهی از افرادی که آسیب‌های عضلانی جدی دیده‌اند، توصیه می‌شود که فعالیت با تجهیزات EMS را تحت نظر فیزیوتراپیست یا یک مربی ورزشی حرفه‌ای در برنامه هفتگی خود داشته باشد.

 پژوهش‌های فراوانی ثابت کرده‌اند تماس لباس‌های EMS با عضلات همواره با تماس الکترودها با عضلات همراه است و همین اتفاق می‌تواند باعث افزایش قدرت و استقامت عضلات شود. این فرایند بیشتر برای کسانی اتفاق می‌افتد که همزمان با استفاده از تجهیزات EMS، ورزش‌های روتین و منظم را هم انجام می‌دهند.
 تحقیقات مختلف در زمینه رابطه بین مدیریت درد و استفاده از تجهیزات EMS نشان داده‌اند که پالس‌های الکتریکی یا سیگنال‌هایی که در طول کار با تجهیزات EMS به عضلات وارد می‌شوند، به کاهش دردهای موضعی کمک می‌کنند. از این‌رو بعضی از پزشکان، استفاده از تجهیزات EMS را تحت نظر متخصص پزشکی ورزشی به افراد مبتلا به کمردرد یا کسانی که از دردهای مفصلی رنج می‌برند، توصیه می‌کنند.

 یکی از مطالعات اخیر درباره فواید کار با تجهیزات EMS نشان داده است که استفاده صحیح از این تجهیزات در کنار ورزش می‌تواند علاوه بر تقویت عضلات، به بهبود شرایط سلولیت هم کمک کند.

 استفاده صحیح از تجهیزات EMS در کنار ورزش به بهبود جریان خون در سراسر بدن کمک می‌کند و در نهایت باعث افزایش سلامت سیستم قلبی‌ـ‌عروقی می‌شود.
منابع: MNT و justfitart