دکتر ناهید نفیسی
فلوشیپ جراحی آنکوپلاستیک پستان و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران
افتادگی سینه یکی از مشکلات رایج است که خانم‌ها برای جراحی زیبایی مراجعه می‌کنند. اگر افتادگی سینه به حالت طبیعی پس از اتمام دوره شیردهی باشد، معمولا با ورزش به‌خصوص تمریناتی که عضلات قفسه سینه را سفت می‌کند، بهبود می‌یابد. اما اگر افتادگی به‌دلیل لاغری شدید و کاهش وزن بیش از 20 تا 25 کیلوگرم باشد، با انجام تمرینات ورزشی اصلاح نمی‌شود. البته افرادی که قصد دارند وزن خود را کاهش دهند یا جراحی چاقی داشته‌باشند توصیه میشود طی روند کاهش وزن به‌طور جدی ورزش را در برنامه خود بگنجانند تا افتاگی سینه‌ها اتفاق نیفتد. اما اگر این حالت ایجاد و بافت پستان کاملا شل شد، راهکار مؤثری غیر از جراحی وجود ندارد.
گاه توصیه‌هایی مبنی بر اصلاح با نخ دیده میشود اما این روش دردناک است و تاثیر موقت دارد و نتیجه مطلوب نهایی به‌دست نمی‌آید؛ مگر اینکه در حد خیلی خفیف باشد. در واقع، افتادگی سینه‌ها درجه‌بندی متفاوت از یک تا سه تقسیم‌بندی میشود و اگر به درجات بالا رسیده‌باشد، بدون روش جراحی قابل‌اصلاح نیست.
پروتز بدون جراحی افتادگی پستان نتیجه مطلوبی ندارد
یکی از سؤالاتی که در این زمینه مطرح است اینکه آیا با پروتز سینه می‌توان افتادگی را بهبود داد؟ در درجات پایین افتادگی سینه؛ درجه یک و گاهی درجه دو، می‌توان افتادگی سینه را هنگام قراردادن پروتز رفع کرد و به‌جزء برش مربوط به قراردادن پروتز، برش دیگری روی پستان ایجاد نمی‌شود. اما اگر افتادگی شدید باشد، با پروتز نه‌تنها افتادگی سینه اصلاح نمی‌شود بلکه حالتی شبیه آبشار شکل می‌گیرد؛ به این شکل که پروتز در قسمت بالای پستان قرار می‌گیرد و بافت پستان آویزان می‌ماند و در واقع، وزن اضافه و سنگینی پروتز تحت‌تاثیر جاذبه افتادگی بیشتری پیدا می‌کند.
بنابراین اگر سینه درجه سه افتادگی داشته‌باشد، حتما نیاز به جراحی لیفت پستان یا ماستوپکسی خواهدبود. البته اگر سینه کوچک باشد و تمایل به پروتز باشد، همزمان این کار نیز انجام میشود اما اگر پستان اندازه متعادل با بدن داشته‌باشد، نباید تصور کرد که با پروتز می‌توان افتادگی را اصلاح کرد. در جراحی ماستوپکسی یک برش در قسمت هاله پستان و یک برش طولی در پایین پستان داده میشود تا افتادگی اصلاح گردد.
در جراحی ماموپلاستی کاهنده همزمان لیفت پستان نیز انجام میشود
عمل جراحی ماموپلاستی کاهنده که کاهش حجم پستان است یکی دیگر از اقدامات زیبایی پستان است که شامل چند بخش میشود. در این جراحی بخشی از پوست از ناحیه نوک پستان اولیه تا قسمتی که قرار است نوک پستان جدید باشد، برداشته میشود. بخش دوم جراحی، کاهش حجم پستان است. در بخش سوم، عمل لیفت یا بهبود افتادگی پستان انجام میشود. در واقع نمی‌توان جراحی ماموپلاستی بدون لیفت پستان انجام داد زیرا در زمان تغییر محل نوک پستان، لیفت پستان نیز همزمان لازم است. ضمن اینکه همزمان، بازسازی محل قرارگیری نوک پستان نیز انجام میشود. در مجموع این اقدامات که در یک جراحی است، پستان کوچکتر و در عین‌حال با حالت بهتر خواهدبود.
فلپ پوستی‌عضلانی برای بازسازی پستان کاربرد دارد
اگر خانمی قبلا تحت جراحی ماستکتومی قرار گرفته و بافت پستان به‌طور کامل برداشته شده، معمولا اگر قرار است بازسازی در یک مرحله انجام شود، باید از فلپ‌های (پیوند) پوستی‌عضلانی استفاده کرد. یکی از فلپ‌ها، پوست پایین ناف و چربی‌های زیرپوستی و عضله زیر آن است که برای بافت پستان قرار داده میشود. همچنین گاه از عضله پشت بیمار در قسمت پستان گذاشته میشود. در استفاده از این فلپ، پروتز نیز گذاشته میشود زیرا عضله پشت چربی کمتری از شکم دارد و همه پستان را پوشش نمی‌دهد. اگر پوست پس از جراحی ماستکتومی حجم خوبی داشته‌باشد می‌توان از پروتزها استفاده کرد و با پروتز و احیانا تزریق چربی یا پروتزهایی که به‌‌تدریج با تزریق مایع حجم آن افزایش می‌یابد، بافت پستان را بازسازی کرد.
یکی از پرسش‌های رایج اینکه پس از بازسازی پستان، برای زیباسازی پستان نیاز است نیپل و آرئول (ناحیه هاله پستان) نیز بازسازی شود. در صورت تمایل بیمار می‌توان به‌کمک فلپ و با جراحی این قسمت را بازسازی کرد و یا فلپ پوستی از ناحیه کشاله ران برای هاله قهوه‌ای استفاده میشود و یا این قسمت تتو میشود.
برداشتن پوست از قسمت دیگر بدن نیاز به جراحی دیگر دارد و تا زمان بهبود زمان‌بر است. تتو نیاز به چندین بار تکرار دارد تا رنگ ثابت شود و نیاز به مراقبت‌های خاصی تا زمان تثبیت دارد. اما برای افرادی که تمایل به جراحی مجدد ندارند، در حال‌حاضر قسمت هاله پستان به‌طور مصنوعی در انواع رنگ‌ها و اندازه‌های مختلف به‌منظور قرینه‌شدن با پستان مقابل در دسترس است و همانند برچسب روی پستان قرار می‌گیرد. این برچسب‌ها طراحی بسیار مناسبی دارد و به‌سختی می‌توان مصنوعی‌بودن آن را تشخیص داد. ضمن اینکه ضرورتی برای برداشتن و شستشو روزانه نیست بلکه هر چند روز یکبار برداشته و پس از شستشو و خشک‌کردن پوست، دوباره قرار می‌گیرد. از آنجا که این برچسب‌ها برای نژادهای مختلف طراحی شده، انواع و رنگ‌های متناسب وجود دارد.
تزریق چربی به‌تنهایی برای افزایش اندازه پستان توصیه نمی‌شود
تزریق چربی در پستان‌ها به نحوه برداشتن چربی از بافت اولیه و تزریق آن به پستان ارتباط دارد. گاه چربی به‌دلیل روش نادرست یا انجام توسط فرد فاقد صلاحیت تخصصی به پستان تزریق شده که پس از مدتی با ایجاد آبسه تخلیه شده و اثر آن باقی مانده‌‌است. همچنین گاه چربی به توده تبدیل شده که با درد همراه بوده و بافت پستان تخریب شده‌است. از آنجا که خونرسانی به بافت چربی مختل بوده، سفت شده و به‌شکل نکروز و شبیه توده‌های سفت لمس میشود. از همین‌رو پروتز روش مطمئن‌تر و با عوارض کمتری برای بیماران است؛ البته مشروط بر اینکه سایز پروتز با بافت پستان همخوانی داشته‌باشد.
تزریق چربی بیشتر برای بیمارانی توصیه میشود که قبلا به‌دلیل جراحی‌های پستان دچار نقص در بخشی از پستان شده‌اند که حجم کمتری از چربی برای پرکردن این ناحیه نیاز است. اما صرفا برای افزایش اندازه پستان به‌دلیل اینکه نیاز به حجم زیادی چربی است، توصیه نمی‌شود زیرا معمولا بیمار در معرض نکروز چربی خواهدبود و می‌تواند شبیه به بافت سرطانی شود. البته توده‌های چربی سرطان نیست و سرطانی نیز نمی‌شود اما به‌دلیل تجمع چربی و رسوبات کلسیم در بافت می‌تواند در ماموگرافی اشتباه ایجاد کند.
گاهی‌‌اوقات برای افرادی که خیلی لاغر هستند، ابتدا لازم است یک لایه تزریق چربی در پستان انجام داد تا قطر بافت برای پروتز، افزایش یابد و سپس پروتز جای گیرد. در مواردی که بیمار قبلا تزریق چربی داشته و به علت لاغری در بعضی قسمت‌ها، پروتز لمس میشود، تزریق چربی کمک‌کننده است زیرا یک لایه بافت را روی پروتز شکل می‌دهد.
بنابراین موارد تزریق چربی محدود به افزایش لایه روی پروتز، اصلاح نقص در اندازه سینه به‌دلیل جراحی و... یا نقص مادرزادی در اندازه پستان‌ها و غیرقرینگی مختصر در پستان‌ها میشود. ترجیح این است که برای بزرگ‌کردن پستان‌ها به‌خصوص چند سایز، حجم بالای چربی به‌دلیل عوارض کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت استفاده نشود. در مجموع با اینکه پروتزها ممکن است درصدی از عوارض را داشته‌باشند اما قطعا می‌توانند از تزریق چربی مطمئن‌تر باشند. ضمن اینکه تزریق چربی نیاز به رعایت تکنیک‌های خاصی دارد که اگر رعایت شود معمولا هیچ عارضه‌ای متوجه بیمار نخواهدبود و نتیجه مطلوبی در بر دارد.