سپید

اول شهریورماه را روز پزشک نامگذاری کرده‌اند؛ روزی برای پاسداشت خدمات منجیانی که از جان و دل مایه گذاشته‌اند تا مرهمی بر آلام مردم باشند. امسال روز پزشک، حال و هوای دیگری دارد.

در جبهه مقابله با بیماری مهلک کرونا، چندین هزار پزشک به این بیماری مبتلا شده‌اند و جمع قابل توجهی از پزشکان هم در مسیر ارائه خدمت به بیماران مبتلا به کرونا به شهادت رسیدند.

شاید بتوان گفت پس از دوران جنگ تحمیلی، این دومین بار در طول تاریخ معاصر است که پزشکان ایرانی در جبهه‌ای قرار گرفته‌اند که احتمال جان باختن در مسیر خدمت از هر لحظه به آنها نزدیک‌تر است.

از سوی دیگر، این روزها پزشکان با فشار کاری شدیدی نیز مواجه هستند و خیلی از آنها در مراکز درمان کرونا، شبانه روز در حال فعالیت هستند.

کارشناسان نظام سلامت بارها هشدار داده‌اند که بسیاری از پزشکان به مرز فرسودگی و خستگی مفرط رسیده‌اند و پس از شش ماه تلاش بی‌وقفه برای مهار کرونا به تجدید قوا نیاز دارند. تداوم شرایط فعلی باعث افزایش ابتلای پزشکان به بیماری کرونا و افزایش آمار شهدای مدافع سلامت خواهد شد.

مرثیه‌ای در سوگ پزشکان شهید

بسیاری از نمایندگان جامعه پزشکی نیز به مناسبت روز پزشک به تجلیل از خدمات پزشکان در نبرد با کرونا پرداختند.
محمدرضا ظفرقندی، رییس کل سازمان نظام پزشکی در نکوداشت روز پزشک، خاطرنشان می‌کند: «امسال همه ما در سوگ بیش از 160 نفر از همکارانی هستیم که جان بر کف و شجاعانه برای نجات مردم ایران به صحنه خطیر مقابله با بیماری همه‌گیر کرونا قدم نهادند و صادقانه به عهدشان با خدای بزرگ و مردم شریف، وفا کردند. حکایت روز پزشک امسال، حدیث هزاران مبتلا به بیماری و شهیدان جامعه پزشکی است که مهر شرافت و مرام و میثاق طبابت را بر صفحات تاریخ حرفه پزشکی ثبت کردند.»

رییس کل سازمان نظام پزشکی تصریح می‌کند: «روز پزشک امسال، روزی است که باید از عمق جان فریاد برآوریم که بدون عزمی ملی، بدون پذیرش مسئولیت اجتماعی از سوی همه مسئولان و اقشار مردم و بدون حمایتی فراتر از حرف از فداکاران صفوف مقدم این نبرد، این ره به سر منزل مقصود نخواهد رسید.»

همچنین مصطفی معین، رئیس شورای عالی نظام پزشکی هم ضمن پاسداشت روز پزشک یادآور می‌شود: «امروز می‌توانیم از خودگذشتگی و شهادت صدها تن از همکاران ما در دفاع از سلامت بیماران و آحاد مردم در بحران همه‌گیری کرونا را نمونه‌ای از ایفای این مسئولیت اخلاقی و اجتماعی در جامعه پزشکی ایران دانست. پایبندی پزشک نسبت به ارزش‌های معنوی و اصول علمی و اخلاقی مطرح شده در سوگندنامه بقراط یا پندنامه اهوازی و اعلامیه ژنو، در این زمان به مسئولیت پزشک در برابر سلامت عمومی جامعه و بلکه حقوق بشر گسترش و ارتقا یافته است.»

از سوی دیگر، بهنام عباسیان، عضو شورای عالی نظام پزشکی هم با اشاره به روز پزشک، یادآور می‌شود: «روز پزشک امسال، متفاوت‌تر از سال‌های قبل است. امسال با قلبی پر از اندوه به استقبال روز پزشک می‌رویم. در حالی به استقبال روز پزشک می‌رویم که در سوگ همکاران خود هستیم. همکارانی که با فدای جان خود از سلامتی آحاد جامعه دفاع کردند. مدافعان عرصه سلامت که با قامتی راسخ، شربت شهادت نوشیدند.»

عباسیان خاطرنشان می‌کند: «امیدوارم که در این ایام کرونایی، تمام نهادهای دولتی اعم از مسئولان و مدیران و موسسات مالی و بانک‌ها به قول‌هایی که به جامعه پزشکی داده بودند عمل کنند. امیدوارم مسئولان امور مالیاتی، خط‌کش خود را بر روی تاریخ نصب کارتخوان بردارند و این را دقیقا حس کنند که عزیزان درمانگر از هفته آخر بهمن ماه با شیوع کرونا موضوعاتی مثل اقتصاد و سلامتی خود را فراموش کرده و صرفا به مبارزه با کرونا پرداختند. این مسئولیت اجتماعی و انسانی اداره دارایی است که ثبت کارتخوان را به عنوان اهرم فشار نسبت به استفاده از ماده 100 بردارند. یادمان باشد که جامعه پزشکی همواره و همیشه مالیات خود را با عشق پرداخت کرده است.»

همچنین غلامرضا زمانی، مسئول کمیته اخلاق و روابط عمومی انجمن جراحان عمومی ایران نیز با اشاره به روز پزشک و تجلیل از پزشکان پیشکسوت، یادآور می‌شود: «این روزها جامعه پزشکی سیاهپوش است و علاوه بر تعداد زیادی از جوانان فعال خود، تعداد کثیری از ذخایر مهم و پیشکسوت‌های خود را نیز از دست داده است.
تقریبا می‌توان گفت پزشکان هیچگاه بازنشسته نمی‌شوند. پزشکان پس از طی دوران تحصیل طولانی و طرح خارج از مرکز معمولا در میانسالی شروع به کار طبابت می‌کنند. زمانی که افراد در مشاغل دیگر بیش از دو سوم خدمت خود مخصوصا در مشاغل دولتی را طی کرده و خود را برای بازنشستگی آماده می‌کنند، تازه خدمت پزشکان شروع می‌شود. از آنجا که در طبابت، تجربه از جایگاه خاص و ارزشمندی برخوردار است، در شرایط معمول هر چه پزشکان، سابقه کار بیشتری داشته باشند، در تشخیص و درمان موفق‌تر و بیشتر مورد اعتماد واقع می‌شوند.»

او یادآور می‌شود: «استفاده هوشمندانه نظام پزشکی با همکاری قوه قضائیه از شوراهای حل اختلاف متشکل‌ از پزشکان باتجربه و پیشکسوت می‌تواند تعداد پرونده‌های شکایت را به شدت کاهش دهد. باید در شوراهای حل اختلاف متشکل از پزشکان معتمد، دارای مقبولیت و خوشنام و ریش سفید جهت کاهش پرونده‌های قضایی استفاده شود. به بیانی دیگر، استفاده از ظرفیت بزرگان و معتمدان در شوراهای حل اختلاف جهت رفع بسیاری از اختلافات در حوزه پزشکی، بسیار مهم است.»

زمانی، خاطرنشان می‌کند: «سخن گفتن از ارزش سالیان طولانی فعالیت سازنده پیشکسوتان، آسان نیست. به طور قطع تلاش این عزیزان، پشتوانه‌ای ارزنده برای استحکام پایه‌های علمی، توانمندی‌های عملی و انسجام نظام سلامت کشور خواهد بود. سازمان نظام پزشکی باید به عنوان یک نهاد مدنی متشکل از فرهیختگان در این زمینه پیشگام و الگوی جامعه قرار گیرد. یکی از موارد مهم درج در کارنامه مدیران باید خدمات انجام شده به پیشکسوتهای جامعه پزشکی باشد و در این راه باید تمام ظرفیتهای خود را بکار گیرند.»

تشدید مشکلات مالی پزشکان در سال 99

بر اساس آمارهای رسمی، حدود 80 درصد بیماران مبتلا به کرونا به مطب‌ها مراجعه می‌کنند. این اتفاق باعث شده است که اغلب پزشکان در معرض مستقیم ابتلا به کرونا باشند. جدای از این خطر بالای جانی، مشکل دیگر اینجاست که این روزها بسیاری از پزشکان با مشکلات مالی شدیدی نیز دست و پنجه نرم می‌کنند. بسیاری از پزشکان که در مطب‌ها فعالیت دارند، در شرایط مالی ناگواری هستند و خطر تعطیلی و ورشکستگی مطب‌ها و مراکز درمانی نیز جامعه پزشکی را تهدید می‌کند. درواقع، وقتی از روز پزشک و چالش‌های این شغل سخن می‌گوییم، باید در نظر داشته باشیم که علاوه بر پذیرش خطرات جانی در حرفه پزشکی، مشکلات مالی نیز جامعه پزشکی را آزار می‌دهد.

انوش برزیگر، رئیس سازمان نظام پزشکی رشت و عضو شورای عالی نظام پزشکی کشور نیز در گفتگو با سپید به مشکل تعطیلی مطب‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «وضع فعلی تعرفه‌های پزشکی عادلانه نیست. نرخ ویزیت مطب‌ها در مقایسه با حتی کشورهای همسایه نیز رقم بسیار پایینی است. افزایش نرخ ویزیت مطب‌ها در سال 99 با نرخ تورم واقعی کشور همخوانی ندارد. مجموع این دلایل موجب شده است که مطب داری به‌صرفه نباشد. افزون بر این، بیماری کرونا هم موجب کاهش آمار مراجعه کنندگان به مطب‌ها شده که این مساله هم در تعطیلی مطب‌ها تاثیر گذاشته است. بسیاری از بیماران که به مطب‌ها مراجعه می‌کنند، فاقد ماسک و وسایل حفاظتی هستند که در نتیجه این وسایل را پزشک در اختیار بیمار می‌گذارد. این موارد نیز به هزینه‌های مطب‌داری، اضافه کرده است.»

رییس شورای هماهنگی نظام پزشکی‌های استان گیلان تاکید می‌کند: «بسیاری از پزشکان برای راه‌اندازی مطب خود، وام گرفته‌اند و با وجود تعرفه‌های فعلی نمی‌توانند اقتصاد مطب را مدیریت کنند. متاسفانه در برخی رسانه‌ها طوری وانمود می‌شود که جامعه پزشکی، ثروتمند است و همه به کار ساخت و ساز روی آورده‌اند. در حالی که این تصورات غلط است و نباید آن را به همه پزشکان تعمیم داد. شاید آمار پزشکان متمکن به دو درصد کل جامعه پزشکی هم نرسد. بسیاری از پزشکان از مشکلات مالی رنج می‌برند و دخل و خرج مطب‌های آنها با یکدیگر همخوانی ندارد.»

همچنین بسیاری از پزشکان هم نسبت به وضع تعرفه‌های فعلی، انتقاد جدی دارند. احمدرضا جمشیدی، رئیس مرکز تحقیقات روماتولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران هم در گفتگو با سپید، گلایه می‌کند: «سال گذشته با وجود تورم حدود 40 درصدی، فقط حدود پنج درصد به حق ویزیت‌ها اضافه شد. امسال هم که حق ویزیت ها حدود 15 درصد رشد داشته است که به هیچ وجه کفاف هزینه‌ها را نمی‌دهد. مثلا در نظر بگیرید که اجاره مطب‌ها چند برابر شده است و سایر هزینه‌های جانبی نیز به شدت بالا رفته است که افزایش تعرفه امسال نمی‌تواند عقب ماندگی‌های تعرفه‌ای در سال‌های قبل را جبران کند.»

او یادآور می‌شود: «هر ساله نرخ افزایش تعرفه خدمات پاراکلینیکی بیشتر از تعرفه ویزیت پزشکان است. این اتفاق به این معنی است که برای خدمات پاراکلینیکی، ارزش بیشتری قائل می‌شوند. همین اتفاق باعث دلسردی پزشکان می‌شود. در این شرایط برخی پزشکان داخلی وقتی می‌ببینند که ارزش کار آنها کمتر از خدمات پاراکلینیکی دیده می‌شود، احتمال دارد زمان کمتری را صرف ویزیت بیمار کنند و بجای صرف وقت بیشتر برای معاینه بالینی، خدمات پاراکلینیکی را تجویز کنند. ارجاع بیمار به خدمات پاراکلینیکی نیز به نسبت معاینه بالینی دقیق بیمار، کار راحت‌تری برای پزشک است. این اتفاق در نهایت به ضرر نظام سلامت تمام می‌شود و هزینه‌ها را افزایش خواهد داد. اگر اعتبار بیشتری به بحث ویزیت پزشک بدهیم، در آن صورت آزمایش و تصویربرداری پزشکی کمتری تجویز خواهد شد.»

همچنین مصطفی مرادی، پزشک عمومی نیز در گفتگو با سپید به جایگاه متزلزل پزشکان عمومی در کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «وقتی از روز پزشک سخن می گوییم، نباید از خاطر ببریم که بیشتر طبیبان کشور، پزشکان عمومی هستند که در جایگاه واقعی خودشان در نظام سلامت قرار نگرفته اند. به دلیل اجرا نشدن کامل نظام ارجاع و پزشگ خانواده، نقش پزشک عمومی در حال کمرنگ شدن است. مطب داری برای خیلی از پزشکان عمومی، توجیه اقتصادی ندارد و برخی از همکاران ما کلا از کار درمانی فاصله گرفته اند و در مشاغل دیگری فعالیت می کنند.» او گلایه می‌کند: «اجاره مطب ها نیز به شدت بالا رفته است و برای بسیاری از پزشکان جوان، مطب داری به یک رویا تبدیل شده است. تعطیلی چند ماهه مطب ها به دلیل کرونا نیز موجب ورشکستگی بسیاری از مطب ها شده و وعده حمایت از پزشکان در دوران کرونا نیز تاکنون عملی نشده است. مجموع این شرایط موجب شده است که مشکلات مالی پزشکان در سال 99 فراتر از تاب و توان جامعه پزشکی باشد.»

امسال روز پزشک، یادآور جانفشانی جامعه پزشکی در نبرد با بیماری کرونا است. این روزها جامعه پزشکی، خطر ابتلا به کرونا را به جان خریده است و در عین حال با چالش‌های مالی متعددی نیز دست و پنجه نرم می‌کند. حمایت عملی از پزشکان و تحقق وعده‌های حمایتی دولت در دوران کرونا می‌تواند بخشی از آلام جامعه پزشکی را در دوران سخت کرونا کاهش دهد.