مریم منصوری
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ضمن تقدیر از تلاش‌های روابط عمومی‌ها، بر نقش مهم آن‌ها در حوزه سلامت تاکید کرد و گفت: روابط عمومی‌ها اعضای موثر تیم ملی سلامت هستند و نقش کلیدی آن‌ها این است که بتوانند در جهت ارتقای سلامت مردم به‌صورت کامل ایفای نقش کنند.» وی با بیان اینکه روابط عمومی‌ها سهم بزرگی در ارتقای سلامت جامعه بر عهده دارند، گفت: «روابط عمومی‌ها اعضای موثر تیم ملی سلامت هستند و نقش کلیدی آن‌ها این است که بتوانند در جهت ارتقای سلامت مردم به‌صورت کامل ایفای نقش کنند. تمامی اعضای تیم سلامت اعم از پزشک، پرستار و بهورز در این مسیر همراه‌اند.»
دیپلماسی سلامت؛ راهی برای تقویت روابط داخلی و بین‌المللی
دکتر ظفرقندی، بر لزوم توجه به دیپلماسی سلامت تاکید کرد و گفت: «ما به یک چیزی نیاز داریم به‌نام دیپلماسی سلامت. دیپلماسی سلامت یعنی اینکه ما بتوانیم چه در داخل کشور و چه در روابط بین‌المللی، حوزه سلامت را مطرح و پرچم سلامت را بلند کنیم.» او ادامه داد: «در شرایط خطیری که به‌دلیل مشکلات، محدودیت‌ها و تحریم‌ها داریم، یکی از مسیرهایی که می‌تواند راهگشا باشد و حتی مشکلات ما را در مسائل سیاسی و اجتماعی مرتفع یا مسیر را باز کند، همین دیپلماسی سلامت است.»
وزیر بهداشت دیپلماسی سلامت را یک دیپلماسی سالم، انسان‌دوستانه، بشردوستانه و در جهت خیر عمومی و منافع ملی توصیف کرد و افزود: «ما می‌توانیم با گسترش روابط علمی، بین‌المللی، با توریسم سلامت و با ارتباطات رشته‌ای و نظیر به نظیر با کشورهای مختلف دنیا، حوزه سلامت را تقویت کنیم. این مسیر خیرش به مردم می‌رسد و راهی برای گسترش روابط در همه عرصه‌ها است.»
نمونه‌هایی از موفقیت دیپلماسی سلامت
ظفرقندی برای روشن‌تر شدن موضوع به چند نمونه عملی اشاره کرد و گفت: «بسیاری از رشته‌هایی که در کشور، مورد نیاز بوده، از طریق دیپلماسی سلامت راه‌اندازی شده است. در حال حاضر کارهای بزرگی انجام می‌شود. درست است که ما به دلایل مختلف محدودیت‌هایی داریم، ولی مسیر سلامت باز است؛ کما اینکه مسیر ورزش باز است.» وی تاکید کرد: «برخی عرصه‌ها مثل سلامت و ورزش می‌توانند میدان‌های محدود را باز و شرایط را برای حضور کشور در سطح بین‌المللی فراهم کنند.»
وزیر بهداشت درباره یک تجربه موفق افزود: «برای مثال، در حوزه پیوند کبد یا جراحی سرطان زنان، از طریق دیپلماسی سلامت با رئیس دانشگاه پیتسبورگ قرارداد امضا کردیم. پزشکان زیادی از کشورمان در قالب آن قرارداد اعزام شدند و آموزش دیدند. نتیجه این همکاری این بود که تا امروز نزدیک ۲۰۰۰ پیوند کبد در بیمارستان امام خمینی انجام شده است؛ این دستاورد متعلق به مردم و در راستای منافع ملی کشور است.»
رکود در روابط بین‌الملل و لزوم بازسازی جایگاه علمی ایران
دکتر ظفرقندی با اشاره به کاهش حضور ایران در عرصه‌های بین‌المللی در سال‌های اخیر گفت: «حضور و روابط بین‌المللی ما مدتی دچار رکود شده و این باعث شده که مقالات‌مان کاهش یابد، مجلات علمی را نتوانیم کسب کنیم و نتوانیم آمار دقیق‌مان را در شاخص‌های برجسته کشور ارائه دهیم.» وی به یکی از شاخص‌های مهم سلامت اشاره کرد و افزود: «شاخص مرگ‌ومیر مادران باردار یا در دوره زایمان، یک شاخص برجسته است. در کشور ما این عدد ۲۲ است که بسیار ارزشمند است، اما به‌دلیل محدودیت‌هایی که اعمال شده، نتوانستیم آن را ارائه دهیم؛ یعنی امتیازهایی را که می‌توانستیم با آن‌ها پرچم سلامت کشور را بالا ببریم، از دست دادیم.»
روابط عمومی، بازوی دیپلماسی سلامت در عرصه بین‌الملل
وزیر بهداشت در ادامه با تاکید بر نقش مهم روابط عمومی‌ها در این مسیر خاطرنشان کرد: «به نظر من، همه این موارد در حوزه روابط عمومی کاربرد گسترده‌ای دارد. سال گذشته در کنگره‌ای مربوط به جراحی عروق در ترکیه، همکاران ما شرکت کردند و تعداد مقالاتی که ارائه دادند، از دو سوم کشورهای شرکت‌کننده بیشتر بود؛ این یعنی پرچم علمی کشور. آمار مقالات ما بالاست و این نشانه‌ای از ظرفیت علمی کشور است. می‌خواهم بگویم حوزه روابط عمومی باید در بحث دیپلماسی سلامت فعال‌تر عمل کند. در عرصه دیپلماسی، آنچه اهمیت دارد، این است که فعالیتی انجام شود که خیرش به مردم برسد و پرچم ایران را بالا ببرد. این کاری است که روابط عمومی‌ها باید برای آن زمینه‌ساز و حمایت کنند. اگر این اتفاق بیفتد، می‌توانیم کارهای بزرگی را در این مسیر پیش ببریم.»
نقش روابط عمومی در پیش‌نیازهای حوزه سلامت
دکتر ظفرقندی در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به نقش روابط عمومی‌ها در پیش‌نیازهای نظام سلامت گفت: «ما در بخش بهداشت و درمان تنها ۲۵ درصد فعالیت‌ها را در حوزه وزارت بهداشت داریم؛ در حالی‌که ۷۵ درصد فعالیت‌ها در خارج از این حوزه اتفاق می‌افتد. اتصال این دو بخش با روابط عمومی است.»
وی با طرح مثالی ملموس ادامه داد: «کم‌تحرکی و بی‌فعالیتی امروز به یک آفت برای مردم و بچه‌های ما تبدیل شده؛ چاقی، فشارخون، دیابت و بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر و بیماری‌های قلبی‌عروقی نتیجه این وضعیت است. این موضوع با کمک روابط عمومی و رسانه‌ها باید اصلاح شود.» وی به ارزیابی میدانی دانشگاه علوم پزشکی تهران در حوزه طب ورزشی اشاره کرد و گفت: «در کل کشور، حدود ۵۰ درصد مردم در سن بزرگسالی دچار بی‌تحرکی هستند. عواقب این موضوع، بعدها بر سیستم سلامت تحمیل می‌شود؛ هم از نظر درمان و هم از نظر هزینه.»
دتر ظفرقندی به موضوع تصادفات نیز پرداخت و گفت: «در پویش نه به تصادف، مسوولیت ما هنوز به پایان نرسیده؛ ما فقط هشدارهایی داده‌ایم، حالا باید وارد فاز عملیاتی و پیگیری شویم. این مطالبه‌گری وظیفه همه ماست. مسائل جاده‌ای، خودرویی و دیگر مسائل مرتبط، باید حل شوند.» وزیر بهداشت ادامه داد: «این مباحث در حوزه سلامت، تحت عنوان«عوامل اجتماعی موثر بر سلامت» شناخته می‌شوند. این‌ها پیش‌نیازهایی هستند که اجرایشان بیرون از حوزه سلامت است، اما به ما مربوط می‌شوند. این وظیفه‌ای است که روابط عمومی‌ها می‌توانند و باید انجام دهند.» او در بخش دیگری از سخنانش به موضوع سواد سلامت اشاره کرد و افزود: «اگر سواد سلامت را بالا نبریم، گرفتار می‌شویم. ۵۰ درصد افراد جامعه که دیابت دارند، از بیماری خود بی‌اطلاع‌اند. اگر سواد سلامت ارتقاء یابد، بیماری‌ها زودتر تشخیص داده شده و قابل‌درمان می‌شوند.»
اعتماد عمومی؛ زیربنای موفقیت نظام سلامت
دکتر ظفرقندی با تاکید بر نقش سرمایه اجتماعی در حوزه سلامت گفت: «برای موفقیت، سلامت و بهداشت نیاز به اعتماد و سرمایه اجتماعی داریم. جامعه پزشکی شامل پزشکان، پرستاران، مراقبان سلامت، بهورزان و سایر اعضای تیم سلامت، در بحران‌ها بارها وفاداری و تعهد خود را نشان داده‌اند.» او در تشریح نمونه‌ای عینی افزود: «در حادثه اخیر بندرعباس، در یک لحظه ۱۵۰۰ مجروح مراجعه کردند. تریاژ، آماده‌سازی، سازماندهی به‌درستی انجام شد و اورژانس فردای آن روز آماده پذیرش مصدومان جدید بود. طی آن مدت، ۲۰۲ عمل جراحی انجام شد و مردم ۸۰۰ واحد خون اهدا کردند. این موفقیت است.» وی همچنین به دوران کرونا و جنگ تحمیلی اشاره کرد و گفت: «در آن مقاطع نیز تیم سلامت در کنار مردم ایستاد. این اعتماد و سرمایه اجتماعی باید حفظ شود. اما متاسفانه برخی با انتشار موارد معدود تخلف، تمام زحمات را زیر سوال می‌برند و به این سرمایه عظیم آسیب می‌زنند.»