زهرا کبیری
کارشناس و مربی هلال احمر جمهوری اسلامی ایران
«کمک‌های اولیه» در تصادفات به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که بلافاصله پس از بروز حادثه تصادف برای مصدومین با هدف کاهش آسیب‌ها و مرگ‌و‌میرها قبل از رساندن فرد به مراکز درمانی و بیمارستانی مناسب انجام می‌گیرد. در تصادفات جاده‌ای به هیچ‌عنوان نباید فرد مصدوم را تا رسیدن نیروهای کمکی (اورژانس و نجاتگران جمعیت هلال احمر) جابجا کرد زیرا احتمال آسیب بیشتر برای فرد وجود دارد؛ مگر در شرایطی که عدم‌جابجایی آسیب بیشتر و مرگ فرد مصدوم و کمک‌رسان را به‌دنبال داشته‌باشد. به‌طور مثال، به‌دلیل نشت بنزین از خودرو تصادفی احتمال وقوع آتش‌سوزی باشد و یا خودرو در لبه پرتگاه قرار دارد.
بررسی تنفس مصدوم؛ اولین اقدام کمک‌های اولیه
به‌منظور بررسی تنفس به حرکات قفسه سینه ( بالا و پایین رفتن قفسه سینه ) به مدت زمان کمتراز ۱۰ ثانیه بنگرید. اگرفرد مصدوم یا بیمار درحال تنفس است از وی تا زمان رسیدن نیروی کمکی مراقبت کنید. اما اگر فرد مصدوم تنفس نمی کشد یا فقط درحال نفس‌نفس‌زدن است، این تنفس عادی و طبیعی نبوده و یک علامت ایست قلبی است.
برای بررسی نبض دریک فرد بزرگسال نبض کاروتید در سمت راست یا چپ گلو را لمس کنید. اگر به‌طورقطع نبض کاروتید را درمدت زمان ۱۰ ثانیه احساس نمی‌کنید، عملیات CPR را با فشردن قفسه سینه شروع کنید. سیستم پاسخ‌دهی اورژانس باید فعال شود و یک فرد باید برای آوردن تجهیزات AED اقدام نماید.
نفس‌زدن‌های گسپینگ عادی نیستند و این نفس ممکن است در دقایق اولیه بعد از ایست قلبی ناگهانی وجود داشته‌باشند. فردی که گسپینگ دارد اینگونه به‌نظر می‌رسد که هوا خیلی سریع به داخل می‌کشد، دهان ممکن است بازباشد و فک، سروگردن ممکن است با این نفس‌زدن‌ها حرکت کند. این تنفس ممکن است قوی یا ضعیف به‌نظر برسد. ممکن است زمانی بین نفس‌نفس‌زدن‌ها بگذرد زیرا معمولآ خیلی آهسته اتفاق می‌افتند. صدای نفس‌نفس‌زدن ممکن است خرناس ، خروپف یا ناله باشد. تنفس گسپینگ، تنفس عادی نیست و علامت ایست قلبی است.
ضربه به سر و لزوم بررسی تنفس یا احیای قلبی-ریوی
اگر فرد مصدوم سطح پاسخ‌دهی (هوشیاری) نداشت، بلافاصله با نیروهای کمکی اورژانس تماس بگیرید. تا رسیدن نیروهای کمکی تنفس طبیعی و مؤثر فرد را بررسی کنید و درصورت عدم‌برقراری تتفس طبیعی، احیای قلبی-ریوی فرد مصدوم را انجام دهید.
درموارد ضربه به سر با توجه به احتمال ضربه مغزی و ضایعه نخاعی، درصورت مناسب‌بودن شرایط محیط صحنه تصادف، از جابجایی فرد مصدوم تا رسیدن نیروهای کمکی حتما خودداری کنید. درصورت برقراری سطح پاسخ‌دهی فرد مصدوم و بازبودن راه هوایی و تنفس طبیعی و مؤثر، با احتمال آسیب نخاعی باید از کلارگردنی استفاده نمود.
انتقال به مرکز درمانی؛ بهترین اقدام در تصادفات جاده‌ای
در ارائه اقدامات و کمک‌های اولیه جهت گروه‌های حساس به خصوص خانم‌های باردار و کودکان باید حساسیت بیشتری درنظر گرفت.
در تمام تصادفات جاده‌ای حتی با وجود اینکه فرد مصدوم سطح پاسخ‌دهی داشته باشد و از بازبودن راه هوایی و برقراری تنفس اطمینان داشته‌باشید باید فرد جهت اقدامات پزشکی به مراکز درمانی انتقال یابد و مورد معاینات لازم قرار گیرد زیرا احتمال آسیب گردنی و ضایعه نخاعی و خونریزی‌های داخلی ( آسیب به احشای داخلی شکم و قفسه سینه) وجود دارد.
تحت هیچ شرایطی نباید به فرد مصدوم خوراکی یا نوشیدنی داد زیرا ممکن است مصدوم طبق نظر پزشک نیاز به جراحی و دریافت بیهوشی داشته‌باشد.
در شرایط آب‌و‌هوایی سرد و به‌طور کلی در تصادفات جاده‌ای، در صورت وجود هرگونه زخم و خونریزی‌های داخلی و خارجی به جهت کاهش دمای بدن باید جهت گرم‌کردن بدن از پتو استفاده کرد.
در تصادفات جاده‌ای بهترین اقدام انتقال فرد مصدوم در کمترین زمان ممکن به مراکز درمانی مناسب است.
نکات مهم و کلیدی پیشگیری از حوادث ترافیکی
• استفاده از وسایل محافظت‌کننده ازجمله کمربند ایمنی، کلاه ایمنی و صندلی مخصوص کودکان، تلفات حوادث ترافیکی را کاهش می دهد.
• حین رانندگی در مسیرهای طولانی به‌محض احساس خستگی و خواب آلودگی در محل مناسبی توقف نموده و استراحت کنید.
• در محل‌های پرجمعیت مانند مراکز خرید، مدارس وکنارپارک ها و.... به عابران پیاده توجه کنید.
• به تابلوها و علائم رانندگی و ایمنی جاده‌ها دقت داشته‌باشید.
• هرگز در حالی که عصبانی هستید، رانندگی نکنید.
• درحال رانندگی با سرنشینان خودرو حرف نزنید.
• حین رانندگی از خوردن و آشامیدن و استفاده از تلفن همراه خودداری کنید.
• آهسته و بااحتیاط برانید تاسلامت به مقصد برسید.
• اگر شاهد وقوع حوادث ترافیکی بودید، درصورت لزوم با شماره های ۱۱۲ جمعیت هلال‌احمر، اورژانس ۱۱۵ و پلیس ۱۱۰ تماس بگیرید