دکتر سید علی کشاورز
متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
مطالعات در مورد «میکروبیوم روده» نشان میدهد اختلال در عملکرد این باکتری‌های مفید می‌تواند با بروز بسیاری از بیماری‌ها از جمله چاقی و حتی سرطان‌ها مرتبط باشد. میکروبیوم روده در حالت طبیعی به هضم و جذب غذا کمک می‌کند اما تحت‌تاثیر عادت های اشتباه غذایی مانند مصرف فست‌فودها، آلودگی‌‌های محیطی، ترکیبات شیمیایی نظیر نیترات‌ها، نیتریت‌ها، نیتروزآمین‌ها، مصرف خودسرانه و مداوم داروهای آنتی‌بیوتیک و...، جمعیت میکروبی مفید و ضروری برای بدن جهش پیدا می‌کند و به میکروب‌هایی تبدیل میشود که ماحصل فعالیت آنها، ایجاد ترکیبات زمینه‌ساز چاقی و ابتلا به بیماری‌های مختلف و سرطان‌هاست.
در حال‌حاضر، شناخت ارتباط چاقی و میکروبیوم روده نیاز به بررسی‌های تکمیلی دارد اما آنچه مسلم است اینکه فیبرها قابل‌هضم نیستند و زمانی که مصرف آنها در رژیم غذایی افزایش پیدا می کند، در روده بزرگ تخمیر می‌شوند و اسیدهای چرب کوتاه‌زنجیر تولید می‌کنند و شرایطی فراهم می‌آید که از بروز سرطان کولون و بعضی دیگر از انواع سرطان‌ها جلوگیری می‌کند.
سبک زندگی و الگوی تغذیه ناسالم ارتباط مستقیم با چاقی دارند و بنابراین فرد باید تا حد امکان فعالیت بدنی را افزایش دهد، الگوی تغذیه را اصلاح کند و مقدار شیرینی‌جات و چربی‌ها را محدود کند. افرادی که دچار اضافه‌وزن و چاقی هستند حتما باید روش‌های آب‌پز، بخارپز، هواپز و فِرپز را در آشپزی انتخاب کنند چراکه با کاهش چربی و شکر می‌توان مقدار کالری دریافتی را کم کرد. همچنین، توجه به این نکته ضروری است که مصرف زیاد چربی‌ها و غذاهای سرخ‌شده نیز فلور روده‌ای را تغییر میدهد. از طرفی، ترکیباتی مانند فیبرها در رژیم غذایی گنجاند ه‌‌‌شود که نقش مؤثری در متابولیسم دارند. میوه‌ها، سبزیجات، غلات سبوس‌دار و حبوبات منابع غذایی فیبرها هستند اما در بعضی موارد نیاز به مصرف فیبرها به‌شکل مکمل است. به‌عنوان مثال، مکمل اسلیم لَست حاوی 40 درصد فیبر و 35 درصد پروتئین است. با مصرف این مکمل، فیبرها بخش زیادی از حجم معده را پر می‌کنند و از آنجا که پروتئین محرک گلوکاگون است، برخی آنزیم‌ها را در کبد فعال و گلیکوژن کبد را تجزیه می‌کند که در این شرایط قند خون افت نمی‌کند و گرسنگی تحریک نمی‌شود. در واقع، با تجویز یک مکمل تحت‌تاثیر دو مکانیسم فیزیولوژیک، اشتها کنترل میشود. ضمن اینکه فیبر با تخمیر در روده بزرگ، ترکیبات ضدسرطان تولید می‌کند.
با اصلاح عادت های غذایی، عملکرد فلور روده‌ای نیز بهبود می‌یابد. ضمن اینکه برای تسهیل این فرایند می‌توان از پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها نیز استفاده کرد. پروبیوتیک‌ها به میکروارگانیسم‌هایی اطلاق میشود که مصرف آنها موجب بهبود و بازسازی فلور میکروبی می‌شوند اما پری‌بیوتیک‌ها مورداستفاده پروبیوتیک‌ها قرار می‌گیرند. پروبیوتیک‌ها از طریق مصرف لبنیات پروبیوتیک یا قرص‌های حاوی این میکروارگانیسم‌های مفید تامین می‌شوند. پری‌بیوتیک‌ها در بسیاری از خوراکی‌ها مانند موز، گوجه‌فرنگی، سیر، پیاز، انواع توت و تره وجود دارند و می‌توان به‌راحتی با گنجاندن در رژیم غذایی از فواید آنها بهره برد. اینولین نیز نوعی فیبر در سبزیجاتی مانند کاسنی است که پری‌بیوتیک محسوب میشود.