در ماههای اخیر و بعد از توافق هستهای وین، حضور هیئتهای اقتصادی خارجی از کشورهای مختلف بهخصوص اروپاییها در ایران افزایش چشمگیری یافته است و بسیاری از این هیئتها، مذاکراتی نیز با مسئولین وزارت نفت داشتهاند. مذاکراتی که محورهای گوناگونی از همکاریها را در حوزههای گوناگون نفت، گاز و پتروشیمی در برمیگیرد که ازجمله مهمترین این محورها میتوان به مذاکره برای افزایش صادرات نفت و همچنین همکاریها در زمینههایی چون کشف، استخراج و فراوری اشاره کرد. نکته قابلتوجه این است که اکثر کشورهای مذاکرهکننده با ایران پیش از تحریمها جزو خریداران نفت و گاز کشورمان بودهاند که به دلیل تحریمها واردات نفت و گاز خود را از ایران بهکلی قطع کردهاند یا بهطور چشمگیری کاهش دادهاند. همچنین در حوزه همکاریهای فیمابین در پروژههای کشورمان نیز شاهد مشارکت آنها بودیم که آن نیز با اعمال تحریمها بهخصوص از جانب اروپاییها، مشمول تحریم و قطع همکاری شد.با نگاهی دقیقتر به این مذاکرات میبینیم که افزایش صادرات گاز ایران از طریق LNG یکی از مهمترین محورهای اصلی مذاکره وزارت نفت با کشورهایی مانند آلمان، اسپانیا و برخی دیگر از کشورهای اروپایی است. بررسی اخبار مربوط به جزئیات مذاکرات مسئولین وزارت نفت با هیئتهای اروپایی، بعد از توافق هستهای وین نیز نشان میدهد که درخواستهای این کشورها برای واردات گاز در کنار نفت از ایران، عموماً با استقبال مسئولین این وزارتخانه مواجه شده است.
آخرین خبرها از تکاپوی اروپاییها
ازجمله آخرین مذاکرات در حال انجام و پیگیری میان ایران و اروپاییها میتوان به گفتوگوها میان ایران و فرانسه در ارتباط با ازسرگیری دور جدید همکاریهای نفتی دو کشور در حوزه آموزش مدیریت پروژههای نفت و گاز در تهران اشاره داشت. بر طبق جمعبندیهای این دور از مذاکرات، دو طرف دور جدید همکاریهای نفتی بین شرکت ملی نفت ایران و دانشگاه گرنوبل فرانسه در حوزه آموزش مدیریت پروژههای نفت و گاز در آینده نزدیک آغاز خواهد شد. از سوی دیگر، شرکت انجی فرانسه هم در حال بررسی فرصتهای سرمایهگذاری در صنایع نفت و گاز ایران، پس از لغو تحریمهای بینالمللی است. انجی یکی از بزرگترین شرکتها در عرصه گاز طبیعی در اروپا و جهان است و در زمینههای مهندسی قطعات، تولید برق و زنجیره تولید گاز طبیعی فعال است. سایت وزارت نفت در همین زمینه اعلام کرده یکی از مقامهای بلندپایه انجی که به تهران سفرکرده بود، پس از دیدار با یک هیئت از وزارت نفت ایران گفته است: «امیدواریم که همه مسائل مربوط به لغو تحریمها انجام شود و بتوانیم به ایران که پیشتر در آن فعالیت داشتیم، بازگردیم.» این مقام فرانسوی افزود: «ما از رویدادهای مثبتی که در ایران از زمان توافق هستهای تهران و قدرتهای جهان در وین رخ داد، بسیار خرسندیم و مایلیم بهزودی به این کشور برگردیم.» همچنین از دیگر مذاکرات که اخیراً انجامگرفته میتوان به دور جدید مذاکرات نفتی ایران و لهستان با محوریت صادرات نفت خام، LNG و ذخیرهسازی گاز طبیعی در مخازن این کشور اروپایی اشاره کرد. این مذاکرات همزمان با سفر یانوش پیخوچنسکی معاون نخستوزیر و وزیر اقتصاد لهستان به تهران انجام گرفت. بیژن زنگنه وزیر نفت در حاشیه مذاکرات با معاون نخستوزیر لهستان از آمادگی ایران برای فروش نفت خام به لهستان خبر داد و گفت: «نخستین قدم برای آغاز دور جدید روابط بین دو کشور، امضای قرارداد خرید نفت خام با این کشور است.» این مقام مسئول، محور دیگر مذاکرات را فروش LNG عنوان کرد و بابیان اینکه در این زمینه درگذشته نیز مذاکراتی انجامشده است، افزود: «در لهستان ترمینالهایی برای واردات
LNG ساخته و قرار شد ایران به این کشور LNG صادر کند.» همچنین گفتنی است که در همین زمینه نخستین هیئت بلندپایه بازرگانی انگلیس پس از توافق ایران و 1+5 برای دیدار با مقامهای اقتصادی کشورمان هفته آینده وارد تهران میشود. در سفر هیئت بلندپایه انگلیسی که گفته میشود نخستین حضور یک هیئت تجاری از انگلستان در این سطح، ظرف یک دهه گذشته است، نمایندگان چند شرکت فعال در زمینه نفت و گاز حضور دارند و آماده مذاکره با ایران برای حضور در صنعت نفت و گاز ایران هستند؛ پیشازاین شرکتهای شل و بریتیش پترولیوم برای حضور در صنعت نفت ایران اعلام آمادگی کرده بودند.
توجههای راهبردی در مذاکرات
همه این مذاکرات و همکاریها در حالی است که انتظار میرود وزارت نفت در مذاکره با این هیئتها، توجه بیشتری به سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی داشته باشد، زیرا در این سیاستها تاکید زیادی بر ایجاد ارزشافزوده از مواد خام، شده که نشاندهنده راهبرد کلان نظام مبنی بر کاهش خام فروشی است. علاوه بر این، مذاکره برای صادرات LNG در حالی انجام میشود که در حال حاضر ایران تولیدکننده LNG نیست و تنها پروژه LNG ایران نیز چند سالی است که به دلیل کمبود منابع مالی و بلوکه شدن تجهیزات اساسی آن در آلمان، بهصورت نیمهکاره رهاشده و هیچ خبری از راهاندازی آن به گوش نمیرسد. اگرچه صنعت نفت ایران بهمنظور توسعه، نیازمند ورود سرمایه و تجهیزات خارجی است، بازگشت به روال گذشته یعنی رجوع به خام فروشی نفت و گاز و کسب درآمد از این طریق میتواند ضررهای جبرانناپذیری را برای اقتصاد به همراه آورد. درنتیجه، لازم است وزارت نفت توجه داشته باشد که اگر امروز اقتصاد ایران در شرایط نابسامان قرار دارد، به دلیل تصمیمات اشتباهی است که در سالهای گذشته صرفاً بهمنظور کسب درآمد اتخاذشده بود.
سجاد خداکرمی