یاسر مختاری
در هفتههای گذشته که شهرهای کشور از وضعیتهای قرمز و نارنجی کرونایی خارج شدند ستاد ملی کرونا محدودیت سفر را به شهرهای زرد برداشت. اما در روزهای اخیر با افزایش حجم سفر به ویژه به استانهای جنوبی کشور و افزایش محسوس در تعداد مبتلایان سرپایی و بستری، قرار است محدودیتها برای سفر به برخی شهرهای قرمز دوباره از سر گرفته شود. از سوی دیگر با توجه به نزدیک شدن به پایان سال دغدغهها از سفرهای نوروزی نیز آغاز شده است. در همین راستا سخنگوی ستاد ملی کرونا از احتمال اجازه به برخی هتلها برای پذیرش مسافر و برگزاری یکسری تورها با اجرای پروتکلهای سختگیرانه خبر داد. این در حالیست که همواره افزایش سفر نسبت مستقیمی با افزایش تعداد مبتلایان به کرونا داشته است.
خسارتهای کرونا به گردشگری
به گزارش سپید، چندی قبل ولیالله تیموری خسارتهای کرونا بر گردشگری بهواسطه کرونا تا پایان شهریور ۹۹ را بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان عنوان کرد و از بیکاری ۸۸ هزار و ۵۰۰ نفر از فعالان این بخش خبر داد و گفت : «گردشگری جزو حوزههایی بود که نهفقط در ایران که در همه دنیا بیش از سایر بخشهای اقتصادی از کرونا خسارت دید.»
وی افزود: «دلیل این موضوع هم مشخص است، زیرا در گردشگری دو مولفه اساسی مطرح است، اول اینکه سفر در ذات خود جابهجایی به همراه دارد و همین امر منجر به شیوع بیشتر کرونا میشود. دومین مولفه هم این حقیقت است که گردشگری یک فرآیند انسانمحور است و فقط با فعالیت انسانی شکل میگیرد. یعنی به هیچ عنوان خدمات گردشگری مبتنی بر فضای مجازی نیست، بنابراین هر دو مولفه تحت تاثیر مستقیم کرونا قرار دارند.»
اگرچه تیموری مشخص نکرده است مقدار این خسارتها در دو بخش گردشگری داخلی و خارجی چه مقدار است، با این حال وزارتخانه متبوع وی در روزهای اخیر در انتظار مصوبه ستاد ملی کرونا برای روشن شدن وضعیت سفرهای خارجی و داخلی در شرایط کرونایی بودند.
بازگشت محدودیتهای سفر و احتمال گشایش نوروزی
علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد ملی کرونا روز شنبه 11 بهمنماه در تشریح آخرین مصوبات ستاد ملی کرونا بخشی از سخنانش را به آخرین تصمیمات در رابطه با سفر اختصاص داد. وی اظهار کرد: «حفاظت از مرزها و رعایت پروتکلها بسیار مهم است تا اگر بیماری مبتلا به ویروس جهش یافته وارد کشور شود، بتوانیم در اسرع وقت و به صورت زودرس وارد عمل شویم، در این راستا برنامههایی به وزارت راه داده شده و با همکاری سازمان هواپیمایی ابلاغیههایی صادر شده است. مرزهای زمینی، هوایی و آبی باید به شدت کنترل شود و پروتکلهای سختگیرانهای نیز در این راستا تصویب و ابلاغ شده است. تا پیش از این تنها مسافران ورودی کشورهای اروپایی باید با تست منفی وارد کشور می شدند، از امروز مصوب شد همه کسانی که میخواهند از هر کشوری حتی کشور همسایه وارد کشور شوند، باید با تست منفی pcr وارد کشور شود. همچنین تصمیم داریم از تمام مسافرین ورودی مجددا تست بگیریم. از طرفی اگر مسافری از اروپا وارد کشور میشود باید علاوه بر تست منفی که از او می گیریم، ۱۴ روز در خانه قرنطینه باشند.» رئیسی یادآور شد: «از جمله مصوبات امروز منع تردد در برخی شهرهای زرد است که مسافر پذیر هستند، این مشابه حالتی است که قبلا در شهرهای نارنجی اعمال میشد.»
وی افزود: «این شش هفته باقی مانده تا پایان سال اگر پروتکلها به خوبی رعایت شود امیدواریم تعطیلات عید نوروز آرامی داشته باشیم و حتی یکی از مصوبات این بود که هتلها در جاهایی با وضعیت مناسب و با پروتکلهای سختگیرانه فعال باشند و حتی بعضی تورها در عید نوروز تحت نظارت برگزار شوند، اگر تحت نظارت باشند و بدانیم فرد مثبتی در آنها وجود ندارد میتوانیم تعطیلاتی داشته باشیم که مردم از آن استفاده کنند البته این مشروط به این است که ۱.۵ ماه باقی مانده تا پایان سال بتوانیم شرایط را مناسب نگه داریم.»
محدودیتهای پیشین
این اولین بار نیست که برای کشور مقررات سفر در شرایط کرونایی تدوین میشود، پیش از این در سیزدهم فروردینماه امسال مقرراتی برای منع حضور مردم در طبیعت، پارکها و .. وضع شده بود، همچنین برای جلوگیری از سفر مردم در ایام نوروز به ویژه در نیمه دوم آن نیز یکسری محدودیتها برای سفرهای بین شهری وضع شد. اما با قرمز شدن بیشتر مناطق کشور در موج سوم کرونا ممنوعیت سفرهای بین شهری با خودروهای شخصی برقرار شد که نتیجه آن کاهش شدید این سفرها و همزمان کنترل بیماری در محدودههای استانی بود.
این محدودیتها در همان روزها با مصوباتی دیگر همراه شد از جمله اینکه تبلیغات و مشوقهای افزایش سفر نظیر بلیط و تورهای تخفیفدار و امثال آن ممنوع شد. همچنین ممانعت از ورود افراد مبتلا به بیماری کووید19 به مناطق اقامتی و گردشگری نیز در دستور کار قرار گرفت. از سوی دیگر در جلسه مشترکی قرار شد تا وزارت راه و شهرسازی نظارت لازم بر ظرفیت مسافرگیری اتوبوسهای بین شهری مطابق پروتکلهای وزارت بهداشت را داشته باشد و تدابیر لازم جهت ایجاد تهویه مناسب در اتوبوسها را اتخاذ کند. همچنین علاوه بر کنترل سلامت مسافران از نظر ابتلا به بیماری کووید19 هنگام صدور بلیط، هنگام سوار شدن مسافران نیز سلامت آنان به صورت الکترونیکی کنترل شود. تمامی این موارد به کمک کاهش سفر در زمان اوج گیری کرونا در آذر ماه و اوایل دیماه منجر شد. در عین حال در آبانماه نیز وزارت بهداشت، بخشنامهای را صادر کرده بود که بر اساس آن هرگونه جابهجایی مسافر به صورت هوایی، زمینی و دریایی بدون دریافت نتیجه تست کرونا ممنوع میشد و بر این اساس همه شرکتهای حمل و نقلی موظف میشدند، تا پیش از صدور بلیت اتوبوس، تاکسی و مینیبوس برای مسافران، کد ملی آنها را در سامانه مورد نظر وزارت بهداشت وارد کنند و در صورت مجاز بودن و تایید از سوی این وزارتخانه مسافران میتوانستند سفر جادهای با وسایل حمل و نقل عمومی بینشهری داشته باشند. از سوی دیگر وزارت بهداشت با همکاری وزارت ارتباطات طرحی را آماده کرد تا همه افرادی که کرونا مثبت میشوند از طریق این طرح ردیابی و با رصد مستمر کنترل شوند. این طرح نقطه ضعفهایی نیز داشت از جمله اینکه آژانسهای مسافرتی و هتلها نسبت به چگونگی دسترسی به چنین سامانه یا بانک اطلاعاتیای برای تشخیص افراد مبتلا به کرونا، ابراز بیاطلاعی کرده هنوز و در عمل امکان تشخیص افراد مبتلا از غیر مبتلا را نداشتند.
ستاد ملی مقابله با کرونا در مردادماه مقرراتی را برای کنترل مسافران خارجی به اجرا گذاشته بود که بر اساس آن، تمام مسافران بالای دو سال، باید دستکم ۹۶ ساعت قبل از سفر، تست PCR انجام و گواهی منفی آن را به زبان انگلیسی به نمایندگان وزارت بهداشت و پایگاههای بهداشت مرزی تحویل میدادند. تا در صورت مشاهده موارد مشکوک، پس از انجام تست PCR، مسافر با ملیت غیرایرانی در محل مشخصشده از سوی وزارت بهداشت با هزینه شخصی قرنطینه میشد و از مسافر ایرانی تعهدنامه گرفته میشد تا مدت ۱۴ روز قرنطینه خانگی شود. در صورت ارائه نکردن گواهینامه سلامت و تست معتبر کووید ۱۹، PCR، به مسافران با ملیت غیرایرانی اجازه ورود به کشور داده نمیشد.
تعداد مسافران خارجی در شرایط کرونایی کشور
اگرچه این مقرارت ابلاغ شد اما بر اساس آماری که معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی از نیروی انتظامی اخذ کرده و در اختیار رسانهها قرار داده است از اسفندماه ۹۸ که ویروس کرونا به ایران سرایت کرد تا پایان مردادماه ۹۹ نزدیک به ۲۶۲ هزار مسافر خارجی به ایران وارد شدند. گمرک ایران هم تایید کرده است تردد مسافران ورودی از مرزهای زمینی، ریلی و هوایی۸۴.۵۷ درصد کاهش داشته است. معاون آمار دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات گمرک اعلام کرده است که از ابتدای سال ۹۹ تا پایان ماه آذرماه، جمعا دو میلیون و ۷۰۷ هزار و ۱۳۴ مسافر به کشور وارد شدهاند که فقط ۳۱۸ هزار و ۹۶۵ نفر از آنها اتباع خارجی بودهاند. با این حال علیرغم برقراری مجدد محدویتهای تردد به برخی مناطق زرد، وضعیت بغرنج گردشگری کشور و خسارتهای گسترده به آن، با توجه در پیش بودن پایان سال و تهدیدات ویروس انگلیسی و نگرانیها از موج چهارم کرونا، هنوز مشخص نیست که مقررات سفر در روزهای آینده چگونه اتخاذ شده و آیا ابلاغیههای پیشین دوباره فعال میشوند یا اینکه بستهها و پروتکلهای جدیدی تعریف میشوند. اینها پرسشهایی است که باید در هفتههای آینده به آن پاسخ داده شود.