رییسکل سازمان نظام پزشکی کشور، به دلیل بازنشستگی و اجرای قانون منع بکارگیری بازنشستگان استعفا داد؛ ایرج فاضل که پس از شرکت در هفتمین دوره انتخابات نظام پزشکی و انتخابش به عنوان رییس کل، 11 شهریور ماه 96 حکمش از سوی رییس جمهور امضا شد، دیروز و پس از حدود 15 ماه فعالیت در این سمت، در نامهای خطاب به رییس شورای عالی این سازمان از سمت خود استعفا داد.
نامه کنارهگیری ایرج فاضل از ریاست سازمان نظام پزشکی
متن نامه ایرج فاضل خطاب به محمدرضا ظفرقندی رئیس شورای عالی نظام پزشکی، به این شرح است؛
جناب آقای دکتر محمد رضا ظفرقندی؛ رئیس عالیقدر شورای عالی نظام پزشکی
با سلام و احترام
به اطلاع میرساند اینجانب در تاریخ 12/9/97 طی حکم شماره 100/7493 ریاست محترم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به افتخار بازنشستگی نائل شدهام. ضمن سپاس از این اقدام، بر اساس مصوبه ممنوعیت بکارگیری بازنشستگان مصوب 1395 مجلس شورای اسلامی و مصوبه مورخ 26/11/96 شورای عالی نظام پزشکی، استعفا و کنارهگیری خود را از سمت ریاست کل سازمان اعلام میکنم. بر اساس تبصره 2 ماده 9 قانون نظام پزشکی از این تاریخ تا زمان انتخاب رئیس کل جدید توسط مجمع عمومی، جنابعالی مسئولیت سرپرستی سازمان را عهده دار خواهید بود.
ضمن تقدیر و سپاس ازهمکاریهای صمیمانه حضرتعالی و اعضای شریف و ارجمند شورای عالی نظام پزشکی، ازدرگاه خداوند متعال برای همکاران عالیقدری که با آرای ارزشمند خود امکان همکاری اینجانب را در سازمان نظام پزشکی فراهم آوردند و جامعه اندیشمند و عالم و خدوم پزشکی ایران عزیز آرزوی سربلندی و توفیق دارم.
چند ابهام
البته اولین استعفای رییسکل در تاریخ تشکیل این سازمان که البته به دلیل برخی خلاءهای قانونی، با ابهاماتی روبروست.
به گزارش ایسنا، تکلیف سرپرستی و یا تعیین رییس کل جدید نظام پزشکی در صورت استعفای رییس فعلی، از جمله موارد نامشخص در قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی است و بر اساس این قانون، تکلیفی در این مورد تعیین نشده است. تنها در تبصره دو ماده ۹ قانون سازمان نظام پزشکی آمده است:
«در صورتی که دوسوم اعضای شورایعالی، به رئیس کل، رای عدم اعتماد دهند، وی عزل شده و مجمع عمومی فوقالعاده جهت انتخاب رئیسکل جدید تشکیل میشود و در این فاصله رئیس شورایعالی نظام پزشکی سرپرستی این سازمان را عهدهدار خواهد بود.»
اما درباره انتشار متن استعفای دکتر فاضل به رییس شورای عالی سازمان نظام پزشکی هم، چند ابهام و پرسش مطرح است؛
ابتدا اینکه نامه استعفای رییسکل سازمان نظام پزشکی باید خطاب به چه کسی باشد و از سوی چه کسی یا چه مرجعی مورد پذیرش قرار گیرد؟ هرچند که طبق قانون تنها اعضای شورای عالی میتوانند رییس کل را استیضاح و عزل کنند، اما رییس کل نظام پزشکی از سوی مجمع عمومی این سازمان انتخاب و به رییس جمهور معرفی میشود و پس از تایید و حکم رییس جمهور، رییس کل سازمان فعالیت خود را آغاز میکند. بر همین اساس خطاب این نامه به رییس شورای عالی نظام پزشکی، محلی از سوال است.
همچنین در نامه استعفای ایرج فاضل خطاب به محمدرضا ظفرقندی- رییسشورایعالی سازمان نظام پزشکی آمده است: «بر اساس تبصره ۲ ماده ۹ قانون نظام پزشکی از این تاریخ تا زمان انتخاب رئیس کل جدید توسط مجمع عمومی، جنابعالی مسئولیت سرپرستی سازمان را عهدهدار خواهید بود».
درحالیکه براساس قانون تنها در زمان استیضاح رییس کل سازمان نظام پزشکی، سرپرستی سازمان به ریاست شورای عالی واگذار میشود نه در مواقع استعفا.
جدا از اینکه قانون سازمان نظام پزشکی کشور درباره مواردی چون استعفای رییسکل، پیشبینیهای قانونی لازم را برای اداره این سازمان انجام نداده است. اما سوال دیگر این است که آیا رییس فعلی میتواند برای خود جانشین و برای سازمان سرپرست تعیین کند؟ بیتردید سازمان خود نمیتواند قانون را تفسیر کند و منطقی آن است که در موارد دارای ابهام، از قانونگذار یعنی مجلس شورای اسلامی استعلام گرفته شده باشد.
از طرفی باید پرسید آیا تا زمان تایید استعفا از سوی مجمع عمومی سازمان و همچنین رییسجمهور که مرجع صدور و تایید حکم رییسکل سازمان نظام پزشکی است، رییسکل میتواند از مسئولیتش کنار رود؟
سوال اساسی دیگری که در این باره مطرح میشود، آن است که با توجه به اینکه نظام پزشکی به عنوان سندیکای پزشکان، بودجه دولتی ندارد، آیا رییس کل آن مشمول قانون منع بکارگیری بازنشستگان میشود؟
پیشبینیهای قانونی
در این زمینه منصور جعفری نمین - عضو هیات رییسه مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی کشور، گفت: «اولین بار است که در طول تاریخ سازمان نظام پزشکی، رییسکل این سازمان از سمتش استعفا داده است.» وی افزود: «البته در قانون پیشبینی شده که اگر با رای دو - سوم اعضای شورایعالی نظام پزشکی، رییسکل سازمان استیضاح شود، تا زمان برگزاری مجمع فوقالعاده، رییس شورایعالی نظام پزشکی به عنوان سرپرست این سازمان انتخاب خواهد شد. بعد از این، مجمع عمومی باید تشکیل شود و در آنجا رییسکل سازمان نظام پزشکی انتخاب شود.» عضو هیات رییسه مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی با بیان اینکه البته انتخاب دکتر ظفرقندی به عنوان سرپرست سازمان نظام پزشکی از سوی دکتر فاضل تا زمان برگزاری مجمع عمومی، مغایرتی با قانون ندارد، ادامه داد: «وقتی رییسکل به هر دلیلی کنار رود، رییسشورایعالی تا تعیین رییسکل جدید به عنوان سرپرست تعیین میشود.»
جعفرینمین درباره نحوه انتخاب رییس کل جدید سازمان نیز گفت: «طبق قانون باید تا سه ماه بعد از کنارهگیری رییسکل، مجمععمومی فوقالعاده برگزار شود. بر این اساس هیاترییسه مجمععمومی با هیاترییسه شورایعالی نظام پزشکی در این باره تصمیمگیری میکنند. نهایتا در عرض سه ماه باید جلسه مجمع عمومی برگزار شود. در این جلسه تمام اعضا دعوت میشوند و با تشکیل مجمع فوقالعاده، افراد مختلف کاندید میشوند و مجددا انتخابات رییسکل انجام خواهد شد. بعد از انتخابات، رییسکل جدید به رییسجمهور جهت صدور حکم، معرفی خواهد شد.»
عضو هیات رییسه مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی همچنین گفت: «روز چهارشنبه هفته آینده جلسه هیاترییسه مجمع عمومی با هیاترییسه شورایعالی سازمان برگزار میشود و در آنجا تصمیم میگیریم که چه روزی مجمع عمومی تشکیل شود.» گفتنی است طبق ماده ۵۳ آییننامه انتخابات هیاتهای مدیره، شورایعالی و رییس کل سازمان نظام پزشکی داوطلبین تصدی مسئولیت ریاست کل سازمان نظام پزشکی پس از تعیین هیاترئیسه مجمع باید مراتب داوطلبی خود را به صورت کتبی به رئیس مجمع اعلام کنند. همچنین در ماده ۵۶ این آییننامه آمده است که پس از قطعی شدن انتخابات رئیس کل، نتیجه طی نامهای با امضاء مشترک رئیس مجمع و رئیس هیئت مرکزی نظارت جهت صدور حکم ریاست کل سازمان به رییس جمهور اعلام میشود.
پس از استعفای فاضل، اداره نظام پزشکی با کیست؟
عضو هیات رییسه مجمع عمومی این سازمان، ضمن تشریح روند تعیین رییسکل جدید این سازمان، گفت: «از امروز تا فرصت زمانی که قانون مشخص کرده، سرپرستی سازمان بر عهده رییسشورایعالی سازمان نظام پزشکی خواهد بود.» عباس آقازاده در گفتوگو با ایسنا، با اشاره به استعفای ایرج فاضل از ریاست کلی سازمان نظام پزشکی کشور، گفت: «در ماده ۹ و تبصره دو قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی مباحثی درباره انتخاب رییسکل جدید سازمان مطرح شده است. باید توجه کرد که مرجع انتخابکننده رییسکل سازمان نظام پزشکی مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی است. نتیجه انتخاب مجمع عمومی سازمان نیز مطابق قانون توسط هیات رییسه مجمع عمومی و هیات نظارت مرکزی بر انتخابات نظام پزشکی، به اطلاع رییسجمهور وقت رسیده و رییس جمهور آن را تنفیذ میکنند. حتی در قانون و آییننامههای مربوطه قوانینی وجود دارد که مشخص کردهاند در صورت عدم تنفیذ رییسجمهور، سازمان چگونه اداره شود.»
مجمع عمومی نظام پزشکی، نافذترین مرجع برای انتخاب رییس سازمان
وی افزود: «بنابراین مقدمترین و نافذترین مرجع برای انتخاب رییسکل سازمان نظام پزشکی، مجمععمومی این سازمان است. از طرفی رییسکل میتواند فقط توسط شورای عالی سازمان استیضاح شود و هیچ مرجع دیگری حق انجام چنین کاری را ندارد و به همین ترتیب رییسکل هم استعفایش را تقدیم رییس شورایعالی نظام پزشکی میکند. درباره شروط پذیرش یا عدم پذیرش استعفا هم قانون ساکت است و به همین دلیل ما به محض دریافت استعفا باید آن را اتفاقافتاده تلقی کنیم؛ چراکه قانون هیچ چیزی در این باره مطرح نکرده و نه رییسجمهور و نه مجلس و هیچجای دیگر ورودی به این قضیه ندارند. به همین دلیل بعد از تسلیم استعفای دکتر فاضل که استاد مسلم همه پزشکان کشور هستند، از امروز سرپرستی سازمان بر عهده رییسشورایعالی سازمان نظام پزشکی خواهد بود. بنابراین در حال حاضر آقای دکتر ظفرقندی تا فرصت زمانی که قانون مشخص کرده است، رییسکل سازمان نظام پزشکی هستند.»
چه کسانی میتوانند کاندیدای رییسکلی نظام پزشکی شوند؟
آقازاده درباره فرصت قانونی که برای تعیین رییسکل جدید پیشبینی شده است، گفت: «روال کار به این صورت است که رییس شورایعالی سازمان نظام پزشکی در فرصتی سه ماهه با همان اختیاراتی که قانون برای رییسکل سازمان در نظر گرفته است و با حفظ سمت ریاست شورایعالی، سازمان نظام پزشکی را اداره میکنند. طی این سه ماه، افرادی کاندیداتوری خود را برای سمت رییس کل اعلام میکنند. باید توجه کرد که مطابق ماده ۹ قانون تشکیل سازمان، فقط کسانی حق دارند کاندید شوند که در یکی از هیاتمدیرههای نظام پزشکی شهرستانها عضویت داشته باشند. یعنی قبلا به عنوان عضو هیاتمدیره نظام پزشکی شهری انتخاب شده باشند و اگر در این چارچوب نباشند، امکان کاندید شدنشان وجود ندارد.»
وی تاکید کرد: «سرپرست سازمان نیز میتواند برای تصدی پست رییسکلی کاندید شود، اما باید از سمت قبلی خود استعفا دهد. یعنی بعد از اینکه کاندیداتوریاش رابه صورت کتبی به هیاترییسه مجمع تسلیم کرد، باید استعفایش را هم ارائه دهد. بر این اساس در مجمع عمومی طبق روال رییسکل جدید انتخاب میشود. بنابراین در انتخاب رییسکل جدید هم هیچ مرجعی جز مجمع عمومی سازمان وجود ندارد. بنابراین انتخابات انجام شده و نتیجه انتخابات به روال قبل توسط هیات نظارت مرکزی و هیات رییسه مجمع عمومی به رییس جمهور تقدیم میشود تا حکم را تنفیذ کنند.»
نظام پزشکی مشمول قانون منع بهکارگیری بازنشستگان نیست
عضو هیات رییسه مجمع عمومی در پاسخ به اینکه آیا این سازمان مشمول قانون منع بهکارگیری بازنشستگان است یا خیر، اظهار کرد: «استدلال دکتر فاضل درباره کنارهگیریشان به دلیل قانون منع به کارگیری بازنشستگان، وارد نیست. به موجب ماده سه قانون مدیریت خدمات کشوری، مصوب ۸۶/۷/۸ سازمان نظام پزشکی موسسه یا نهاد عمومی غیردولتی شناخته میشود. زیرا بیش از ۵۰ درصد بودجه سالانه آن از محل منابع غیردولتی تامین میشود و عهدهدار ارائه خدماتی است که جنبه عمومی دارند. البته در سال ۱۳۸۴ دولت به سازمان کمکی کرده است و یا به عنوان خرید خدمت ارائه برخی خدمات را از سازمان خواستهاند و در قبالش پول پرداخت شده است. مانند بحث نظارت بر سامانه ۱۶۹۰ در ابتدای اجرای طرح تحول نظام سلامت. این موارد به معنای تامین بودجه نیست، بلکه یکسری کمکهای موردی یا خرید خدمت بوده است. بنابراین سازمان نظام پزشکی به عنوان سازمانی غیردولتی طبقهبندی میشود و مشمول قانون منع بهکارگیری بازنشستگان نمیشود و استنباط و تفسیر دکتر فاضل به این قانون و استناد به این قانون برای استعفا نادرست بوده است. در مذاکرات حضوری این موضوع را توضیح دادیم، اما نهایتا اعلام کردند که دلایل شخصی برای این کار دارند.»
آقازاده درباره استناد دیگری که در این استعفانامه به مصوبه شورایعالی سازمان نظام پزشکی مبنی بر عدم بهکارگیری بازنشستگان شده است نیز گفت: «باید توجه کرد که این در مصوبه به مناصب غیرانتخابی اشاره شده است و مناصب انتخابی چون رییسکل، اعضای شورایعالی، هیاترییسه مجمع عمومی، هیاتمدیرههای شهرستانها و... که انتخابیاند، مشمول مصوبه شورایعالی هم نیستند. البته قبل از این مصوبه مجمع عمومی در مرداد سال ۱۳۹۷ قطعنامهای صادر کرده و خواستار شد برای چالاکی تشکیلات تا حد امکان از بهکارگیری افراد بازنشسته در سمتهای اجرایی غیرانتخابی خودداری شود که اصلا ارتباطی با مناصب انتخابی ندارد.» وی تاکید کرد: «بنابراین این موضوع با اراده شخصی استاد بزرگوارمان آقای دکتر فاضل بوده است و ما علیرغم اینکه برای نگهداشتنشان سعی کردیم، اما به ارادهشان احترام میگذاریم، اما سازمان نظام پزشکی حیاتش را تضعیفشده نمیبیند و به کارش ادامه میدهد. از همین امروز هم آقای دکتر ظفرقندی با تمام اختیارات قانونی دکتر فاضل، کارشان را انجام میدهند. مجمع عمومی هم حتما تشکیل جلسه خواهد داد و در این مورد تصمیمگیری میکند. درباره کارکنان سازمان، وظایف سازمان و مسائل جاری سازمان هیچ اختلال و وقفهای ایجاد نمیشود و سازمان حفظ میشود تا با انتخاب رییسکل جدید کارش پیش برد.»