سپید: اواخر آبانماه بود که خبر رسید که سامانه تازه به سامان رسیده آیداتیس (سامانه ثبت اطلاعات بیماران تحت درمان با داروهای اگونیست در مراکز درمان سوء مصرف مواد مخدر در سراسر کشور) توسط عدهای هک شده و حالا آنها طمع اخاذی از وزارت بهداشت را در سر میپرورانند و گفتهاند اگر به خواستههای آنها توجه نشود، اطلاعات مربوط به حدود هفتصد هزار بیمار ثبتشده در سامانه را افشا خواهند کرد و برای آنکه ثابت کنند بلوف نمیزنند اسامی 120 هزار نفر را در اینترنت منتشر کردند.
پس از چند روز نگرانی از سوی درمانگران و مددجویان، بالاخره وزارت بهداشت اعلام کرد که سامانه آیداتیس هک نشده و اطلاعات به دست کسی نیفتاده است. اما همین التهاب چند روزه در اثر تهدید به افشای اطلاعات مددجویان و انتشار اسامی بخشی از آنان، باعث شد که توجهات بیشتری نسبت به این موضوع معطوف شده و در نهایت هم با حکم دیوان عدالت اداری، فعالیتهای این سامانه موقتا متوقف شد. هرچند که سه روز بعد، این تصمیم لغو شد، اما همراه با آن، اعتراضات پایان نپذیرفت و همچنان ادامه دارد تا جایی که ابتدای هفته جاری جمعی از درمانگران و پزشکان مراکز درمان اعتیاد، در مقابل وزارت بهداشت تجمع کردند و با تاکید بر اخلاق پزشکی و ضرورت رازداری درمانگران، خواستار اصلاح فرایند ثبت اطلاعات درمانی بیماران شدند.»
سخنگوی صنف درمانگران اعتیاد استان تهران در تشریح انتقادات وارده نسبت به سامانه آیداتیس به روزنامه سپید گفت: «وزارت بداشت از یک سال پیش سامانهای را با عنوان آیداتیس و به منظور جمعآوری و ثبت اطلاعات درمانی بیماران تحت درمان با داروهای اگونیست در مراکز درمان سوء مصرف مواد راهاندازی و مراکز درمانی را ملزم به ثبت اطلاعات بیماران شامل شامل حرف اول اسم و فامیل و نام پدر و 5 رقم آخر کد ملی و تاریخ تولد آنها در سامانه کرد. با این عمل برای هر بیمار کد مشخصی از طرف سامانه اختصاص مییابد که به طریقه بسیار ساده کدگذاری شده و از روی آن بهطور معکوس اطلاعات وارد شده قابل بازیابی است. با این عمل هر زمان دو یا چند مرکز اطلاعات یک فرد را وارد کنند، سیستم ایراد تکراری بودن میگیرد و بیمار که ممکن است بهدلایل مختلف مثل مسافرت بخواهد از مرکز دیگری دارو دریافت کند، این امکان را نمییابد و باید با تماس با مرکز قبلی، از درمان منفصل شده و مرکز جدید برای دادن دارو او را ثبت کند.»
فاطمه خوشنویسان با اشاره به اینکه وزارتخانه ادعا میکند بهدلیل جلوگیری از مراجعه بیماران به چند مرکز، کدینگ اختصاصی بیماران را ایجاد کرده است گفت: «اما به گفته واحد سلامت روان وزارت بهداشت تعداد بیماران ثبتشده در سیستم با وجود اینکه هنوز بسیاری از مراکز در سراسر کشور این ثبت را انجام ندادهاند، از تعدادی که قبلا به عنوان مددجویان این مراکز در آمار وزارت موجود بوده بیشتر است و این موضوع به این معنا است که تعداد بیماران تکراری مراکز در حد بسیار پایینی بوده است.» وی با بیان اینکه پس از ثبت بیمار در سامانه امکان پاک کردن وجود ندارد و اطلاعات فرد برای همیشه حتی در صورت قطع درمان شدن در سیستم باقی میماند گفت: «اطلاعات بعدی وارد شده شامل اطلاعات شخصی و درمانی است. به عنوان مثال سطح تحصیلات، شاغل یا بیکار بودن، مجرد یا متاهل بودن و چند سال اعتیاد داشته، به چه موادی، چند بار ترک داشته، سابقه زندان داشته یا نه و .... بالاخره اطلاعات مربوط به درمان در مرکز شامل نوع دارو، دوز دارو و حتی نام کارخانهای که دارو به فرد داده شده است. این اطلاعات باید هرزمان که فرد برای دارو گرفتن مراجعه کرد همان روز با فرصت یک روز کاری، در سامانه وارد شود که وارد کردن تمام این اطلاعات روزانه با توجه به سرعت پایین اینترنت و خود سامانه بسیار وقتگیر است و زمان زیادی از کاربر که در واقع باید معطوف به درمان بیماران شود، تلف میکند.»
خوشنویسان ادامه داد: «جدا از مسئله قابل هک بودن و در نتیجه بیرون آمدن اطلاعات شخصی کامل تمام بیماران تحت درمان مراکز، سواستفاده احتمالی از سامانه برای چک کردن اینکه آیا فرد خاصی به عنوان مددجو در سامانه ثبت شده یا نه برای تمام کاربران سامانه اعم از ارگانهای دولتی ذیربط شامل پرسنل ام ام تی، معاونتهای درمان دانشگاههای علوم پزشکی و غذا و داروی سراسر کشور و نیز پرسنل خود مراکز بسیار آسان است. به عنوان مثال اطلاعات فردی خاص در سامانه زده شده و در صورت تذکر تکرار دادن سامانه مشخص میشود شخص مزبور در یک مرکز درمانی در حال درمان است (یعنی قبلا این شخص معتاد بوده است) و این به معنی افشای بسیار راحت اسرار بیماران اعتیاد است.»
سخنگوی صنف درمانگران اعتیاد استان تهران اظهار داشت: «کانون کشوری درمانگران اعتیاد و اصناف کشوری و نیز تعدادی از مددجویان به عنوان اعتراض بر قطع دارو و افشای اسرار بیماران، به دیوان عدالت اداری شکایت بردند و در تاریخ 30 آبان دستور موقت عدم اجرای بخشنامه تا بررسی کامل موضوع از طرف دیوان صادر شد که پس حدود سه روز با دخالت عجیب وزارتخانه گفته شد که این دستور موقت ملغی شده و شکایت برای رسیدگی نهایی به هیئت عمومی دیوان عدالت اداری ارجاع شده است. با این حال که هنوز تکلیف این پرونده مشخص نشده، معاونت درمان وزارت بهداشت در تاریخ 26 آذر بخشنامه جدیدی به دانشگاهها مبنی بر عدم صدور نامه مجوز گرفتن داروی فصل زمستان به مراکز ثبت نکرده در آیداتیس صادر کرد. بدین شکل داروی مراکزی که حاضر به افشای اسرار بیماران برخلاف اخلاق پزشکی و سوگندشان نشده بودند، قطع شد . لازم به ذکر است این داروها مورد استفاده روزانه مددجویان است و در صورت نبود دارو یا باید برای بدست آوردن آن به بازار سیاه مراجعه کرده و یا مجبور به برگشت به بیماری شوم اعتیاد شوند.»