باتوجه به اینکه تروما یکی از مشکلات کشور است و سوابقی هم به خصوص در دوران دفاع مقدس راجع به تروما در بهداری سپاه و بعد دانشگاه بقیه الله داشتهایم، با هماهنگی ای که با وزارت بهداشت صورت گرفت، مسئولیت راهاندازی قطب علمی- آموزشی تروما را به دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله واگذار کردند. این قطب نیز کمتراز ۲ سال قبل راه اندازی شد و باهماهنگی که باتمام مسئولان کشور داشتیم، تقریبا هردو ماه یکبار جلسه گذاشته شد و برنامههایی که لازم بود تدوین شد تا بتوانیم این مسئولیت سنگین را برعهده بگیریم. اولین ماحصل این جلسهها، برگزاری اولین کنگره تروما بود که قراراست ۲ سال بعد به یک کنگره بینالمللی تبدیل شود. درکنار این کنگره، برنامهریزی برای انجام تحقیقات ملی برای ساماندهی به بحث تروما، از جمله: ثبت تروما، نیازهای تروماهای پیش بیمارستانی، بیمارستانی و مسائل پیشگیری ازاقداماتی است که برنامههای تحقیقاتی آن تدوین شده است. مسئولیت هرقسمتی را نیز مراکز تحقیقاتی مختلف برعهده میگیرند و اجرا میکنند.
مسئله دیگری که قطب تروما به بررسی آن پرداخته است، پیگیری برای مراکز تروما است. یعنی مراکزدرمانی- آموزشی- پژوهشی تروما، که جای خالی آن در کشور به صورت جامع، محسوس است. هرچندکه مقدمات آن مهیا شده است اما نیاز به همکاری همه ارگانهای مسئول را میطلبد. امیدواریم تهران، به مرکز ترومای جامعی تبدیل شود تا بتواند خدمات درمانی- آموزشی وپژوهشی را پوشش دهدوبتوانیم این مراکز را در سراسر کشور گسترش دهیم.
در بعد علمی- آموزشی، به صورت محدود و فوق تخصصی، دانشگاههای مشهد و تهران دارای رشته تروما هستند که اگر یک مرکز جامع تروما وجود داشته باشد میتواند کمک موثری به رشتههای دانشگاهی بکند. تخصص تروما دارای سطوح مختلفی از جمله شامل متخصصان ارتوپدی، مغزواعصاب (نوروسرجن)، متخصص جراحی عمومی تا فلوشیپ تروما میشود. حتی تکنیسینهایی که آموزشهای مختص اینکاررا دیدهاند و درمحل حادثه به خدمات میپردازند میتوانند بهطور کارآمدی جزئی از متخصصین تروما باشند. همانطور که الان نیز متخصصان اورژانس پزشکی را در این زمینه آموزش میدهیم، در مراکز تروما میتوانیم بهصورت هدایت شده و تخصصیتر، این کار را ادامه دهیم.
ما در کشور فقط در حوادث رانندگی نزدیک به ۱۸۰ هزار نفر مجروح و نزدیک به ۱۸ هزارنفر فوتشده داریم. این تعداد فراوان کشته و مجروح نیاز به خدمات تخصصی دارند که هنوز در کشور ما به طور کامل ارائه نمیشود، چون سیستم ارتباطات و نیروی کافی برای هماهنگی و ارائه این خدمات وجود ندارد. مرکز تروما، مجموعهای شبیه به بیمارستان است که کارکردهای تخصصی تری دارد، یعنی عمدتا میتواند به حجم وسیعی از مجروحان بهطور همزمان خدمات تخصصی ارائه دهد. این حجم خدمات میتواند شامل سامان دادن به تروماهای جادهای تا سوختگی و مسائل دیگری باشد.
مکان مراکز تروما از جمله موارد مهمی است که دسترسی به مراکز تروما باید آسان باشد، جایی باشد که امکان امدادهوایی وجود داشته باشد، اتوبانهای اصلی اطراف تهران به آن نزدیک باشند و عمده جمعیت تهران نیز به راحتی دسترسی داشته باشند. در این زمینه، درجنوب شهر تهران و هم در غرب تهران فضاهایی درنظر گرفته شده است که امیدوارم در کنگره آینده، درباره عملیات اجرایی آن صحبت کنیم.
جعفر اصلانی
رئیس دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله