وقتی کتاب تعرفه و ارزشگذاری نسبی خدمات سلامت از سوی وزارت بهداشت ابلاغ شد، بسیاری از صاحبنظران از امکان افزایش هزینههای پرداختی از جیب مردم سخن میگفتند و برخی از منتقدان بر این باور بودند که با توجه به شرایط بیمهها در کشور اگر تا پایان سال درصد پرداخت مردم بیشتر نشود، قطعا با تصویب بودجه سال 94 و ادامه اجرای طرح تحول نظام سلامت، تیر کمان افزایش قیمتها به مرکز سیبل یعنی مردم اصابت میکند و این روزهای رضایتمندی به پایان میرسد.
پس از تقدیم لایحه بودجه به مجلس و بررسی آن در کمیسیونها، رسول خضری، دبیرکمیسیون بهداشت مجلس در گفتگو با سپید به مشکلات موجود در بودجه و چنین گمانهزنیها اشاره کرد و گفت: «۳۰ درصد رشد درآمدهای حوزه سلامت باید از درامدهای اختصاصی باشد. وقتی رشد بیمهها در سال اخیر 13 درصد بودهاست، فاصله زیادی تا مطلوبیت وجود دارد و این فاصله تا میزان مورد نظر خود عامل مشکلات و مناقشات میشود.» خضری در تشریح آن، اظهار کرد: «آنچه در این میان میتواند عامل مناقشات شود فشار بر مردم است. ما برای هر چه بهتر اجرایی کردن طرح تحول نظام سلامت باید رشد بیمهها را تا ۲۰، ۲۵ درصد افزایش دهیم. اگر این رقم محقق نشود احتمال دارد در سال آینده پرداخت از جیب مردم بیشتر شود.» وی با اشاره به اینکه چنین تفاوت ۱۷ درصدی بسیار زیاد است، تصریح کرد: «این موضوع از همان هفته اول وصول لایحه بودجه توسط رئیس جمهور محترم، از سوی اعضای کمیسیون بهداشت مطرح شد و امیدواریم بتوانیم این تحول را ایجاد کنیم. رشد بیمهها بسیار مهم است و امیدواریم از ۱۳ درصد به بالای ۲۰ درصد در سال آتی رشد پیدا کند.»
سهم بیمهها افزایش یابد
اشاره مستقیم دبیر کمیسیون بهداشت مجلس به امکان افزایش پرداخت از جیب مردم، گمانههای پیشین را قوت بخشید و این نگرانی را به وجود آورد که چنین تحولی همین نزدیکیها به وقوع میپیوندد. البته دیگر اعضای کمیسیون بهداشت اگرچه از بودجه سال 94 در حوزه سلامت چندان رضایت نداشتند اما این اتفاق را حداقل برای یکسال آینده چندان ممکن ندانستند. چنانچه عبدالرحمن رستمیان، نایب رئیس کمیسیون بهداشت مجلس به سپید گفت:« ما در بررسی بودجه، نگاهی را دنبال میکنیم که پرداختی از جیب مردم همچنان کم بماند و سهم بیمهها افزایش پیدا کند.» وی در ادامه افزود: «در سالهای گذشته سهم بیمهها در نظام بودجهای کشور کم و حدود 17 درصد بودهاست، در نتیجه وقتی درآمد اختصاصی باید 30 درصد باشد یعنی مقدار بسیاری از جیب مردم پرداخت شود. از طرفی با این شرایط سهم پرداختی مردم تا 58 درصد در همین درآمدها ممکن است به میان آید.» رستمیان با بیان اینکه در تلاش هستیم که سهم بیمهها را بیشتر کنیم، گفت:«این موضوع را پیگیری میکنیم تا بر تصمیم گرفتهشده در زمینه هزینه کرد زیر 6 درصد از جیب مردم تاثیری نگذارد. با نهایی شدن بودجه مشخص میشود پرداخت از بیمه و سایر هزینهها چگونه است.» نایب رئیس کمیسیون بهداشت با اشاره به اینکه درامد اختصاصی بودجه بین دستگاهها است، تصریح کرد:« بودجهای که به دستگاهها اضافه شدهاست به بین دستگاهها انتقال پیدا میکند. فقط 10 درصد آن به سمت فرانشیز و مردم میرود. اشتباه نکنید که درامد اختصاصی، همان بودجه عمومی است ما نمیتوانیم این بودجه را دوبار حساب کنیم. درامد اختصاصی از بیمه، 10 درصد از فرانشیز و دانشگاهها است. به همین تناسب 30 درصد سهم درامد اختصاصی دانشگاهها بالا رفتهاست.»
وی در ادامه به تحولات بودجهای حوزه سلامت اشارهکرد و تاکید کرد:«در بودجه جاری و عمومی تغییر چندانی صورت نگرفتهاست و نسبت به سال گذشته تقریبا 3 یا 4 درصد افزایش بودهاست، اما در درآمد اختصاصی افزایش بسیاری داشتهاست.»
ضعف در اجرا پرداخت از جیب را افزایش میدهد
اما در این میان سخنان محمدحسین قربانی، سخنگوی کمیسیون بهداشت تا حدودی بر این نگرانی افزود. وی به سپید درباره احتمال چنین تغییری گفت:
«آنچه امروز برای مردم محسوس و ملموس است همان پرداختی است که 5 تا 10 درصد از جیب مردم در بخشهای دولتی است. از زمانی که ضریب k افزایش پیدا کرد، طبق قانون بیمهها باید سهمشان را داشتهباشند و آن را تحت پوشش قرار بدهند، اما مشکلاتی پیشآمدهاست که وقوع چنین تغییر و افزایشی را ممکن کند.» وی در تشریح این موضوع گفت:« اینکه امروز وزارت بهداشت یا معاونت مربوطه سرانه بیمهها را نپرداختهاست این ضعف در اجرا است و ما مصمم هستیم سرانه بیمه پرداختهشود تا بیمهها پای کار باشند.» قربانی تصریح کرد:« اگر این مشکل حل شود شاهد تغییری در پرداخت از جیب مردم در سال آینده نخواهیم بود.»
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات ما تا به امروز توجه به درمان بیش از سایر بخشها است، تاکید کرد:«ما اگر سرانه بیمهها را بپردازیم و در کنار آن سیستم ارجاع را فعال کنیم و به اجرای آن بپردازیم فکر میکنم پرداختی از جیب مردم بیشتر نخواهد شد.»
وی در ادامه در رابطه با بودجه سلامت در سال 94 گفت:« متاسفانه بودجه این حوزه جدا از بودجه حوزههای دیگر نیست و فضای فعلی تحریمها بر بودجه کلان و علیالخصوص بودجه سلامت اثر گذاشتهاست. سر جمع در بودجه عمومی 4 یا 5 درصد در حوزه بهداشت و درمان افزایش پیدا کردهاست. بنابراین باید مدیریت مناسبی صورت گیرد تا آنچه به عنوان سند تحول نظام سلامت در نظر گرفتهشده است به درستی اجرا شود تا موجب نارضایتی مردم نشود.»
افزایش پرداخت از جیب اتفاق نمیافتد
اگرچه در اظهارات اعضای کمیسیون در درجههای مختلف خبر از چنین تحولی وجود دارد، اما در فضای دولت و وزارت بهداشت چنین نگرانی جایگاهی برای خود دست و پا نکردهاست. سید محمدحسین میردهقان، مدیرکل دفتر نظارت و اعتبار بخشی امور درمان در گفتگو با سپید گفت:« مطمئن باشید در حوزه سلامت پرداخت از جیب مردم در سالهای آینده بیشتر نخواهد شد زیرا حمایت دولتمردان پشت این قضیه است. در این میان دولت و به ویژه رئیس جمهور محترم مصمم است تا به آنچه به مردم قول دادهاند وفادار باشد. همه هم قسم هستند برای خدمت مردم. این اطمینان را مردم داشتهباشند که چنین تغییری حاصل نمیشود.» وی در ادامه افزود:« توجه داشتهباشید میزان پرداخت از جیب مردم به بودجههای پایدار بازمیگردد. بخشی از این هزینهها که در حوزه سلامت گذاشتهاند چنین بودجههایی است. بنابراین آنچه درباره نحوه رشد بیمهها به آن اشاره شد و امکان افزایش فرانشیز تغییری در پرداخت مردم نخواهد داشت.» میردهقان تاکید کرد:« در راستای برنامه طرح تحول نظام سلامت هیچ تغییری نخواهیم داشت. چنانچه میدانید پرداخت از جیب مردم از 10 درصد به 6 درصد رسید و آن افزایش ضریب ارزشهای نسبی خدمات که ابلاغ شد تاثیر چندانی بر اهداف کلان برنامه نمیگذارد.» وی در پایان تاکید کرد:
«برنامهای در حال اجرا است که در آن برنامه طرح تحول نظام سلامت را به مدت یکماه با تیمی 120 نفره از خبرگان و افراد حرفهای به شکل سریع ارزیابی میکنیم که برای سال دوم بتوانیم اشکالات را شناسایی و رفع کنیم و با قوت تمام پیش رویم.» با نگاه به طرح تحول نظام سلامت اگرچه میتوان برنامههای خوب بسیاری را از آن گلچین کرد و قطعا نقاط قوت بسیاری در این طرح وجود دارد اما همه ما میدانیم که با توجه به مشکلات حوزه درمان در چند سال اخیرکه بیشتر به هزینهها بازمیگشت، علت اصلی رضایتمندی کنونی مردم از برنامههای وزارت بهداشت همین کاهش پرداخت از جیب مردم است. با توجه به اینکه آرامش در هر حوزهای امکان موفقیت برنامهها را به مراتب بالا میبرد. هر اشتباه و یا تصمیمی که منجر به افزایش درصد پرداخت از جیب مردم میشود عاملی برای کاهش رضایتمندی است، پس هم نمایندگان و هم دولتمردان و سیاستگذاران حوزه سلامت باید این آرامش را غنیمت بشمارند و در راستای حفظ آن بکوشند.
سمیه متقی