رویش دندانهای شیری معمولا از سن شش ماهگی و با تظاهر دو دندان جلوی فک پایین آغاز میشود. طی ماههای بعدی به تدریج تکامل یافته و معمولا تا سنین 5/2 تا 3 سالگی پایان مییابد. در سنین 3 تا 7 سالگی گروه دندانهای شیری به طور کامل در دهان حضور دارند. با اینکه این دوره نسبتا کوتاه است، مراقبت از دندانها وحفظ بهداشت دهان در این دوره از اهمیت خاصی برخوردار است.
چرا مراقبت از دندانهای شیری اهمیت دارد؟
فضای مناسب را برای دندانهای دائمی جایگزین خود حفظ میکنند.
فرم و ظاهری طبیعی به صورت میدهند.
به تکامل صحبت کردن صحیح کمک میکنند.
به تغذیه مناسب کمک میکنند (پوسیدگی و از دست دادن دندانها درجویدن اشکال ایجاد کرده و باعث میشود کودکان از خوردن غذا اجتناب کنند.)
به آغاز رویش سالم دندانهای دایمی کمک میکنند (پوسیدگی و عفونت دندانهای شیری میتواند منجر به آسیب دندانهای دایمی در حال رشد زیرین شود.)
پوسیدگی دندانها، مکیدن انگشتان، فشردن زبان پشت دندانهای پیشین، مکیدن لب و زود از دست دادن دندانها مواردی هستند که در بهداشت دهان کودکان اشکال ایجاد میکنند.اگرچه دندانهای شیری در نهایت بهوسیله دندانهای دایمی جایگزین میشوند، سالم نگهداشتن دندانهای شیری در حفظ سلامت عمومی کودک و بهتر بودن حال وی نقش مهمی دارد.
پوسیدگی دندان در اثر استفاده از شیشه شیر (که پوسیدگی زودهنگام دوران کودکی و یا سندرم شیشه شیر نیز نامیده میشود)، زمانی اتفاق میافتد که دندانهای شیری بهطور مکرر در تماس با قند و مایعات نوشیدنی مانند آبمیوهها، شیر، شیرخشک، آبمیوه رقیق شده، محلول شکر و یا هر نوشیدنی شیرین دیگر قرار میگیرد. نوزادانی که حین خوردن شیر از سینه مادر با شیری که در دهان باقی مانده به خواب میروند نیز در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارند.
باکتریهای موجود در دهان که از قندها تغذیه میکنند، عامل پوسیدگی دندانها هستند. اگر دندان پوسیده درمان نشود، میتواند منجر به دندان درد شده و در جویدن و خوردن غذا مشکل ایجاد کند. همچنین دندانهای شیری نقش «فضانگهدار» را برای دندان دایمی ایفا میکنند و اگر خراب شوند نمیتوانند راهنمای مناسبی برای دندانهای دایمی در مسیر و موقعیت مناسب باشند، در نتیجه ممکن است باعث ناصافی و نامنظمی دندانهای دائمی شوند. پوسیدگی شدید دندانهای شیری همچنین میتواند خطر ایجاد آبسه و گسترش عفونت ناشی از آن را به سایر قسمتهای بدن افزایش دهد.
برای جلوگیری از پوسیدگی دندانها چه باید کرد؟
اگر در طول روز برای آرام کردن کودکتان، به او یک بطری حاوی نوشیدنیهای شیرین یا شیر میدهید، به جای آن شیشه را با آب ساده پر کرده یا از پستانک استفاده کنید.
هرگز پستانک کودک خود را با شکر، عسل و یا هر نوع مایع شیرین دیگر آغشته نکنید.
از افزودن شکر به غذای کودک خودداری کنید.
اگر کودک عادت دارد در هنگام به خواب رفتن شیر بنوشد، هنگامیکه خواب رفت، پستان یا بطری شیر را از دهانش خارج کنید. با این کار، از باقی ماندن شیر در اطراف دندانها جلوگیری میشود و زمینه پوسیدگی دندانها کاهش مییابد.
اجازه ندهید کودک با بطری حاوی نوشیدنیهای شیرین به رختخواب برود (آب میوه و شیر خطر افتادن دندانها را افزایش میدهد). به جای آن، کمی آب ساده به وی دهید یا اجازه دهید از پستانک استفاده کند. به یاد داشته باشید مصرف آب بیش از حد برای کودک مضر است.
بعد از هر بار تغذیه، با یک پارچه مرطوب و یا گاز دندانها و لثه کودک را تمیز کنید. این کار کمک میکند تا شکر و هرگونه باکتری تشکیل دهنده پلاک که روی دندانها و لثهها ساخته شدهاند، حذف شود.
از دندانپزشک کودک در مورد نیاز وی به فلوراید سوال کنید. اگر آب آشامیدنی شما حاوی فلوراید نیست، ممکن است، نیاز باشد از مکملهای فلوراید یا درمان با فلوراید استفاده کنید.
روش نوشیدن با لیوان را تا پایان سال اول تولد به کودک آموزش دهید. استفاده از لیوان ضدنشت که برای کودکان طراحی شده، قرار گرفتن دندانها را در معرض قند کاهش میدهد، اما بهدلیل اینکه نوشیدن از طریق این لیوانها جرعهجرعه و طولانیتر از لیوانهای عادی صورت میگیرد، میتواند منجر به پوسیدگی دندانها شود، مگر اینکه آن را با آب ساده پرکنید.
منابع:
1) WebMD Medica- Reference
2) America- Denta- Association.
امیرمحمد جعفری