جایگزینی انرژیهای نو با انرژیهای فسیلی، همواره یکی از اولویتهای مدیران شهر تهران بوده است. دلیل اصلی آن نیز رو به اتمام بودن ذخایر نفتی کشور است که بر نگرانی مسئولان مردم توامان میافزاید. مسئله مهمی که در سالهای اخیر تلاش شده با تاسیس پارکهای فناوریهای نوین در بوستانهای تهران در میان مردم شناخته و به فرهنگی تبدیل شود. چراکه در بسیاری از کلانشهرهای توسعهیافته دنیا، اهمیـت حفظ محیطزیست و بهرهگیری از انرژیهای نو، کنترل و کاهش پیامدهای نـامطلوب زیسـتمحیطی را ایجاب میکند. چراکه زیست کلانشهرهایی همچون تهران هر لحظه در حال نابود شدن است و رفتارهای غلط شهروندان در این میان بیتاثیر نیست، هرچند که مسئولان محیط زیستی حتی با راهاندازی 5 پارک انرژیهای نو نیز نتوانستهاند در مسیر بازنمایی روشهای نوین استفاده از انرژیهای نو گامهای اثرگذاری بردارند. پارکهای که به گفته زهره حسامی، مدیر کمیته آلودگی هوا و بهینهسازی مصرف انرژی ستاد محیطزیست شهر تهران منجر به افزایش آگاهی عمومی، آموزش و اطلاعرسانی شهروندان در مسیر مصرف بهینه انرژیهای نو و در نهایت کاهش مصرف انرژیهای تجدید ناپذیر میشود. به همین منظور نیمنگاهی انداخته ایم به پارک انرژیهای نو بوستان نیلوفر منطقه داراباد تهران تا از میزان اثرگذاری آن در مسیر فرهنگسازی استفاده از انرژیهای نو باخبر شویم.
نمایشگاه دائمی انرژیهای تجدیدپذیر
بوستان نیلوفر یکی از پنچ پارک انرژیهای نو تهران است که در دامنه ارتفاعات دارآباد واقع شده است. پروژهای که حدود یکسال از اجرای آن میگذرد و هدف از تاسیس آن بر اساس تابلوهای راهنمای نصب شده، معرفی سیستمهای تجدیدپـذیر تـامین انرژی در قالب ساختمان انرژی، نمایشگاه انرژیهای تجدیدپذیر، پارکینگ خورشیدی و مسیرهای خورشیدی است. این پارک که با ویژگیهای سازگار با محیطزیست ساخته شده، به منظور تبادل اطلاعات و آموزش در زمینه جنبههای مختلف مشکلات زیستمحیطی و ارائه روشهای علمی برای حل آنها بنا شده است. مسئله مهمی که سبب شده در این فضای دوستدار محیط زیست، تمرکز بر حفظ منابع انرژی و بهکارگیری انرژیهای تجدیدپذیر بیش از سایر موارد باشد. در همین راستا آسیه اقدسی، مدیرواحد محیط زیست و انرژی شهرداری منطقه یک پایتخت با اشاره به اهداف این پروژه در گفتوگو با سپید میگوید: «این ساختمان به عنوان یکی از مراکز مهم آموزشی و فرهنگسازی استفاده از انرژیهای پاک است که با توجه به نبود مراکز مشابه در کشور، این پتانسیل را دارد تا به عنوان یکی از پروژههای شاخص واحد محیطزیست و انرژی شهر تهران در دامنه ارتفاعات دارآباد شناخته شود.»
ساختمانی که با آلودگیها دشمن است
اگر گشتی در داخل بوستان نیلوفر که در منطقه یک واقع شده است بزنید، میبینید که این مجموعه دارای ساختمانی است که با مصالح سازگار با محیط زیست طراحی شده و از انتشار بیش از 3 هزارکیلوگرم co2 و آلایندههای زیستمحیطی در فضا جلوگیری میکند. سازهای که به عنوان نمایشگاه دائمی و کاربردی انرژیهای تجدیدپذیر ساخته شده تا خدمات آموزشی را به بازدیدکنندگان عمومی در قالب برگزاری دورهها و کارگاههای آشناسازی کودکان و نوجوانان با انرژیهای نو ارائه دهد. در همین باره نیز اقدسی با اشاره به اینکه طراحی و احداث این ساختمان با استفاده از انرژیهای نو و به منظور کاهش آلودگی در محیطزیست صورت گرفته است، یادآوری میکند که در روند ساخت این مجموعه به منظور کاهش آلودگیهاهای زیست محیطی، انرژیهای تجدیدپذیر جایگزین انرژیهای فسیلی شدهاند. به طور مثال برای سیستم گرمایشی این ساختمان از سلولهای خورشیدی به جای سیستم حرارتی گازی استفاده شده است.» اقدسی با تاکید بر اینکه یکی از اهداف اصلی ساخت این پارک آشناسازی مردم با روشهای نوین استفاده از انرژیهای نو در زندگی شخصیشان بوده است، میافزاید: «تلاش کردهایم با ساخت بناها و سازههای نوین، در مسیر ارتقای دانش عمومی مردم در مورد محیطزیست گامهای اثرگذاری برداریم. چراکه معتقدیم با نمایش دستاوردهای نوین و سازگار با توسعه پایدار، میتوانیم انواع انرژیهای تجدیدپذیر را در محیطهای شهری به بهرهبرداری برسانیم. به طور مثال در بسیاری از فضای سبز خانهها میتوانیم به جای استفاده از لامپهای برقی از لامپهایی استفاده کنیم که با انرژی باد یا خورشید شارژ میشوند.» مدیرواحد محیطزیست و انرژی شهرداری منطقه یک شهر تهران با اشاره به اینکه این مرکز از منابع انرژی محافظت میکند، متذکر میشود که مدیریت مواد زائد جامد و بازیافت آن از دیگر ویژگیهای مثبت این ساختمان به شمار میرود. علاوه بر این به عنوان یک مکان تفریحی برای جذب گردشگر و کسب درآمد از آن نیز کاربرد دارد.
بیتوجهی رسانهها به پارکهای انرژی
با وجود آنکه پارک فناوریهای نو بوستان نیلوفر منطقه دارآباد تلاش کرده تا شهروندان این منطقه را با انرژیهای تجدیدپذیر آشنا کند و در مسیر حذف استفاده از انرژیهای تجدیدناپذیر گامهای اثرگذاری بردارد، اما این بوستان همچون چهار بوستان انرژیهای نوی دیگر تهران مغفول مانده است. شاید دلیل آن را بتوانیم در کم بودن تعداد این پارکها یا ناشناخته بودنشان در محلهها ریشهیابی کنیم، هرچند که به نظر میرسد مسئولان نیز به نوبه خود با این موضوع مهم ناآشنا هستند. آنهم در کلانشهر بزرگی همچون تهران که با جمعیت بیش حدود 9 میلیون نفرهاش نیاز به اطلاعرسانیهایی در دامنه وسیع دارد.
از همین رو است که امروز شاهدیم این پروژه در کنار ترویج حفظ محیطزیست، کنترل و کاهش آلودگیهای زیسـتمحیطی و استفاده بهینه از منابع انرژی ، به دلیل کمکاری نهادهای مسئول و اجرایی نشدن در سطح کلان به شکل محدودی به کار خود ادامه میدهد و نتوانسته چندان ثمربخش باشد. در این باره، محمد حقانی، عضو کمیسیون محیط زیست شورای شهر تهران با اشاره به مصوبات پارلمان شهری تهران در جهت لزوم جایگزینی انرژیهای نو و تجدیدپذیر درباره ضرورت احداث پارکهای انرژیهای نو همچون پارک منطقه یک تهران به سپید میگوید: «متاسفانه من به عنوان عضو کمیسیون محیط زیست و رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر درباره ساخت چنین پارکهایی چندان در جریان امور قرار ندارم.»
رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر با تاکید بر اینکه روند تویب لایحه احداث بوستانهای دوستدار انرژیهای نو با وجود مشکلاتی همراه بود و بعد از یک سال به تصویب رسید، خاطر نشان کرد که برای تاثیرگذاری و نهادینه شدن این مهم، باید در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر به منظور تولید فناوریهای جدید و کاربردی، هم در زمینه آموزشی و پژوهشی و هم در جهت اجرای فراگیر آن سیاستگذاریهای لازم انجام شود. اما نباید فراموش کنیم که یکی از دلایل مغفول ماندن این پارکها در میان مردم و مسئولان، رسانههای هستند که هنوز نگاه دوستدار طبیعت و استفاده از انرژیهای نو ندارند. آنهم در شرایطی که ارتقای دانش، فرهنگ و آگاهی عمومی پیرامون مزایای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در راستای حفظ محیط زیست از طریق رسانههای عمومی میتواند بیشترین تاثیر را برای ارتقای طرحهایی از این دست در آینده داشته باشد.