یازدهم ژوئیه روز جهانی جمعیت است. افغانستان از شمار کشورهایی است که هنوز جمعیت دقیق این کشور مشخص نیست. تمام برنامهریزیهای اقتصادی و توسعه انسانی در این کشور براساس ارقام برآوردشده انجام میشود.
اداره مرکزی افغانستان جمعیت تقریبی این کشور را ۲۸،۶ میلیون نفر برآورد کرده است که بیش از نیم آن مردان هستند.
به گفته مقامات، نبود امنیت یکی از چالشهای اصلی بر سر راه سرشماری سراسری در این کشور است و اداره مرکزی آمار افغانستان هم تاکنون هیچ برنامهای در این راستا ندارد.
اکنون برای پُر کردن این خلاء ملی، مرکز آمار افغانستان با همکاری نمایندگی صندوق جمعیت سازمان ملل در افغانستان، آمارگیری اقتصادی-اجتماعی و دموگرافیکی را آغاز کرده که روش بدیل برای جمع آوری ارقام است.
آمار دقیق جمعیت کشورها برای اجراء برنامههای توسعه انسانی و اقتصادی از اهمیت حیاتی برخوردار است و کشورها هر پنج یا ده سال مبادرت به سرشماری می کنند ولی در افغانستان بیش از سی و پنج سال است که آمارگیری از جمعیت این کشور انجام نشده است.
تمام برنامههای دولت و نهادهای غیردولتی براساس جمعیت تقریبی است که اداره مرکزی افغانستان هر ساله در اختیار آنان قرار می دهد. شیرمحمد جامی زاده، رئیس اداره مرکزی احصائیه (آمار) افغانستان، میگوید که ارقام تخمینی ارائه شده توسط اداره آمار افغانستان نیز معتبر بوده و براساس شیوههایعلمی معمول در جهان بهدست میآید.
آقای جامی زاده میگوید که این اداره به منظور دریافت تفاوت میان برآورد و ارقام واقعی به گونه امتحانی در کابل آمارگیری خانوار را انجام داد که نتایج 2 آمار با هم بسیار نزدیک بود.
او به بی بی سی گفت: «بهطور مثال در سال ۱۳۹۳ جمعیت تخمینی کابل ۴،۲ میلیون نفر بر آورده شده بود، ولی آمارگیری که در همین سال از طریق خانوار صورت گرفت، نتایج آن حدود ۴،۱۱ میلیون بود، که تفاوت بسیار ناچیز است.»
آقای جامی درباره اینکه چرا در سراسر افغانستان تاکنون آمارگیری از جمعیت افغانستان انجام نشده، گفت که تنها دلیل عدم شرایط مناسب برای اجرای آمار گیری در سراسر کشور شرایط امنیتی افغانستان است. اداره مرکزی آمار افغانستان به همکاری صندوق جمعیت ملل متحد آمارگیری اقتصادی-اجتماعی و دموگرافیکی (جمعیت شناسی) را از سال ۲۰۱۱ در افغانستان آغاز کرده است.
این آمارگیری در سطح روستاها انجام و در مورد ترکیب جمعیت، آموزش، وضع اشتغال و مشخصات مسکن که برای تعیین نیازمندیهای بخشهای مختلف جمعیت کشور اهمیت اساسی دارد، معلومات جمعآوری میکند.
مدت این برنامه7سال است، ولی باگذشت 4 سال تنها آمارگیری از 7 ولایت پایان یافته است. 3 سال باقیست اما به گفته خانم انت ساچس رابرتسن، رئیس صندوق جمعیت ملل متحد در افغانستان دشوار است که آمارگیری ۲۴ ولایت دیگر در مدت زمان باقی مانده تکمیل شود.
او ارقام جمع آوری شده این آمارگیری را معتبر خوانده و گفت که آنان آمادهاند با اداره مرکزی آمار افغانستان در این زمینه کمک کنند. به گفته او روند جمع آوری معلومات با معیارهای بینالمللی صورت میگیرد. کارمندانی که استخدام شده نیز در زمینه آمارگیری اقتصادی-اجتماعی و دموگرافیکی در سایر کشورها کار کردهاند.
او گفت که این افراد از نظر فنی کارمندان اداره مرکزی آمار افغانستان را یاری میرسانند، با آنان در زمینه روش کار، چگونگی تدوین پرسش نامهها، تکمیل پاسخنامهها و تحلیل پاسخها کار میکنند. افغانستان برنامهریزی کرده بود که در سال ۱۳۸۷ آمارگیری سراسری را شروع کند، اما جامیزاده میگوید که به علت ناامنی در برخی از ولایتها، حکومت افغانستان از اجرای این طرح صرفنظر کرد.
به گفته وی تا امنیت تامین نشود، از آمارگیری سراسری نیز خبری نخواهد بود.