هادی منافی متولد ۱۳۲۰ در شهر تبریز، فارغ التحصیل رشته پزشکی از دانشکده پزشکی استانبول و متخصص جراحی عمومی از دانشگاه تهران است. وی در دوران ریاست جمهوری بنیصدر، شهید رجایی و دوره اول ریاست جمهوری مقام معظم رهبری، عهده دار مقام وزارت بهداری بود. هرچند در کارنامه وی، معاونت رئیسجمهور و ریاست سازمان حفاظت از محیط زیست، ریاست سازمان نظام پزشکی، مسئولیت اورژانس تهران و مسئولیتهای دیگر هم به چشم میخورد. از بحثهای بسیار جدی دوران وزارت منافی و مدیریت او بر امور بهداشت و درمان کشور، میتوان از طرح جداسازی آموزش پزشکی از وزارت علوم و الحاق آن به وزارت بهداری آن زمان یاد کرد. طرحی که این پزشک پیشکسوت شدیدا با آن مخالف بوده و هنوز که هنوز است، بر نظر خود تاکید دارد و تفکیک آموزش از درمان را به سود هر دو طرف میداند.
هادی منافی در گفتوگویی که با خبرنگار «سپید» انجام داد، کار بهداری را «درمان» و کار وزارت علوم را «آموزش تخصصی» معرفی کرد. وی در تشریح این مسئله گفت: «زمان وزارت بنده هنوز «وزارت بهداری» وجود داشت و هنوز آموزش پزشکی به وزارت بهداشت محول نشده بود. آموزش پزشکی، جزیی از وزارت علوم بود. من هم همیشه با جدایی آموزش پزشکی از وزارت علوم مخالف بوده و هستم.» وی افزود: «طرح جدایی از وزارت علوم در زمان وزارت من اجرایی نشد، اما بعد ازاینکه دولت عوض شد، با تلاش دکتر مرندی مجددا این طرح مطرح شد و به مجلس رفت و رای هم آورد.» منافی ادامه داد: «من هنوز هم به شدت مخالف این جدایی هستم. هنوز هم معتقدم درمان از آموزش جداست و اینها سنخیتی با هم ندارند.» از وزیر اسبق بهداری کشور پرسیدم «یعنی این ۳۰ سال تجربه موفقی نبوده و هیچ دستاوردی نداشته است؟» و پاسخ شنیدم: «به نظرمن این طرح درکل موفق نبوده است. البته از یک جهت موفقیتهایی داشته است. مثل اینکه ما تا آن زمان وابسته به پزشکان خارجی و عمدتا هندی بودیم که به دلیل ضعف شدید کادر پزشکی از آنها استفاده میکردیم که سطح علمی قابل قبولی هم نداشتند. ما گروهی در وزارت بهداری داشتیم که این پزشکان را با آزمونهای خاصی انتخاب میکردند. اما بعد از تصویب و اجرای این طرح، تعداد دانشجویان پزشکی به شدت افزایش پیدا کرد و ما شاهد یک جهش در کادر پزشکی شدیم.»
منافی افزایش تعداد دانشجویان پزشکی را تنها نقطه مثبت طرح ادغام آموزش و درمان دانست و خاطرنشان کرد: «پیشرفت ما فقط در تعداد بود، نه در کیفیت. تبحر و تخصص کاملا به خود افراد بستگی دارد نه به سیستم. یک نفر میتواند در بهترین دانشگاه درس بخواند و خیلی هم متخصص برجستهای نشود و برعکس این هم صدق میکند، ما در حال حاضر پزشکان خیلی خوبی داریم که اصلا با قبل قابل مقایسه نیستند واینربطی به سیستم ما ندارد.» وی در ادامه صحبتهایش تصریح کرد: «البته همه چیز در حال پیشرفت است و ما این پیشرفت را در جامعه پزشکی هم شاهدیم، اما ما میتوانستیم اجازه بدهیم که آموزش، زیر نظر همان دانشگاه و وزارت علوم باقی بماند و بهداری هم سرجای خودش به نقش تخصصی خود در درمان بیماران مشغول باشد. دلیل نداشت ما اینها را با هم مخلوط کنیم. پیش از این ادغام، نقشها تعریف شدهتر بود و هر نهادی کار تخصصی خودش را انجام میداد. به نظر من اگر آموزش ما جدا بود و کار حرفهای خودش را میکرد، الان وضعمان خیلی بهتر بود. درحال حاضر فقط کشورهای کمونیستی و شرقی این سیستمها را با هم قاطی کردهاند وگرنه در پزشکی کشورهای پیشرفته دنیا آموزش و درمان از هم جداست.»
کدام طرح؟ کدام تحول؟
در اینجا نوبت رسید به اظهارنظرهای این پزشک پیشکسوت در ارتباط با «طرح تحول سلامت». اولین جملاتی که از وی شنیدم این بود: «اگر من بگویم این حرفها همه شعار است، شما مینویسید این طرح شعار است؟» پاسخ دادم: «بله، ما مینویسیم این طرح از نظر دکتر منافی شعار است. این نظر شماست.» وی گفت: «ببینید من دوست ندارم این شبهه به وجود بیاید که ما داریم اعضای هیات دولت را زیر سوال میبریم.» از وی پرسیدم: «به نظر شما طرح تحول سلامت میتواند به افزایش کیفیت درمان کمکی کند؟» منافی گفت: «کدام طرح؟ کدام تحول؟ چه تغییری در این دوسال اتفاق افتاده؟ فقط یک شعاری دادیم وآمدیم جلو و عملا کاری انجام نشده است. اگر سیستم درمان درست کار میکرد که ما دیگر نیازی به بیمارستانهای خصوصی نداشتیم. مردم الان از سر ناچاری، برای اینکه خدمات بهتری دریافت کنند، بیمارستانهای خصوصی را انتخاب میکنند و حاضرند پول بیشتری بدهند ولی خدمات درمانی بهتری را بگیرند. خوب اگر سیستم درمانی ما درست بود، احتیاجی نبود مردم پول بیشتری پرداخت کنند. به نظر شما چرا مردم بیمارستانهای خصوصی را انتخاب میکنند؟ وقتی در بیمارستانهای دولتی مشکل هست، پرستار سرگرم صحبت کردن با تلفن است، خدمات و امکانات محدود است و اصلا کسی با حوصله جوابگوی بیمار و همراه بیمار نیست، طبیعی است که مردمی که پول دارند، ترجیح میدهند به بیمارستان خصوصی بروند تااینکه حداقل کسی پاسخگوی آنها باشد.»
وزیر بهداری کشور در ایام دفاع مقدس به بحث اخلاق پزشکی هم اشاره کرد و گفت: «پزشکی را از کل جامعه جدا نکنید. ما در تمام قشرهای جامعه با بحران اخلاق مواجهیم. جامعه پزشکی هم جزیی از همین جامعه است. ما در همه زمینهها مشکل داریم و این تنها مربوط و محدود به یک گروه خاص نیست. پزشک ما باید اخلاق داشته باشد، همانطور که معلم ما، کاسب ما و تاجر ما هم باید اخلاق داشته باشند. باید به مردم آموزش داده میشد که نشد. ما شعار تریبت دینی دادیم، ولی شما خودتان قضاوت کنید و بگویید در زمینه اخلاق، چقدر ترقی و پیشرفت داشتهایم؟ من معتقدم ما با وضع مطلوب خیلی فاصله داریم.»