در حوزه روانپزشکی، اضطراب و افسردگی شایعترین مشکلاتی است که افراد برای درمان آن به پزشک مراجعه میکنند. در میان انواع اختلالات خواب نیز بیخوابی و در عین حال پرخوابی سهم بیشتری را به خود اختصاص داده است. پرخوابی نیز نوعی از اختلال است که هر چند به طور مستقل یک بیماری محسوب نمیشود اما میتواند علائم بیماریهای زیادی باشد.
پرخوابی از آنجایی که میتواند مانع از انجام کارهای روزانه فرد شود از اهمیت بالایی برخوردار است. پرخوابی میتواند تبعات اقتصادی و اجتماعی بسیاری با خود به همراه داشته باشد. تبعات پرخوابی از کمخوابی بیشتر بوده و بسیار نگرانکننده است. پرخوابی میتواند موجب سوانح شغلی و حوادث رانندگی شود به ویژه یکی از دلایل حوادث رانندگی بسیار در کشور ما میتواند همین خواب آلودگی در روز باشد. عوامل ایجاد کننده اختلالات خواب گسترده است. استرس و اضطرابها در بیخوابی نقش پر رنگی دارند. استرسها نیز حوزههای مختلفی را در بر میگیرند مانند استرسهای روانشناختی، مسائل اجتماعی و اقتصادی. مطالعات گستردهای در جهان صورت گرفته است که نشان میدهد سلامت روان ما با مسائل اجتماعی ارتباطی تنگاتنگ دارد. حتی امروزه رشته «مولفههای اجتماعی تعیین کننده سلامت» از جمله «سلامت روان» بسیار مورد توجه و تاکید است. سازمان جهانی بهداشت، نشان داده است که نقش این مسائل از عوامل پزشکی صرف بیشتر است. یکی از مولفههای اجتماعی سلامت، شغل است. اینکه فرد شغل مناسبی داشته باشد که مورد علاقه او نیز باشد و به سیستمی که در آن کار میکند احساس تعلق و وابستگی کند، نقش مهمی در سلامت وی دارد. مساله دوم این است که فرد در جامعه و محیطی که زندگی میکند، احساس کند مورد توجه قرار داشته و در اصطلاح به بازی گرفته میشود. تحقیقات نشان داده است دسترسی به وسایل حمل و نقل عمومی نیز یکی از مولفههای مهم سلامت است. دسترسی به خدمات درمانی از دیگر مولفههایی است که در سلامت موثر است. اینکه فرد بداند در صورتی که دچار بیماری یا سانحه شود از وی حمایت شده و مورد درمان قرار میگیرد در سلامتش تاثیرگذار است. تمامی این مولفهها نقش پررنگی در سلامت ما از جمله سلامت روان دارد که خواب خوب نیز بخشی از سلامت روان است.
میرفرهاد قلعه بندی
دبیر علمی سی و دومین همایش انجمن روانپزشکی ایران