اجرای برنامه ملی پیمایش عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر در سال 95
به گزارش سپیدآنلاین به نقل از روابط عمومی معاونت بهداشت وزارت بهداشت، علیرضا مغیثی در این باره گفت: «باتوجه به تغییر سبک زندگی و گذار اپیدمیولوژیک، عوامل خطر و بیماری‌های غیر واگیر به یکی از مهم‌ترین اولویت‌های عرصه سلامت تبدیل شده است. در همین راستا، علیرغم دسترسی به برخی اطلاعات مربوط به بار برخی از بیماری‌های مزمن، همچنان نیازهای اطلاعاتی در زمینه وضعیت و توزیع عوامل خطر آنها در جمعیت‌های مختلف، برای طراحی برنامه‌های پیشگیری و کنترل این بیماری‌ها مورد نیاز است. این اطلاعات در آینده بار بیماری‌ها را پیش‌بینی می‌کنند و لازم است به شیوه‌ای تولید شوند و انتشار یابند که مبتنی بر آخرین و دقیق‌ترین شواهد علمی باشد و تصویب و اجرای سیاست‌های مرتبط در سطوح مختلف را تسهیل و هدایت کنند.»
مغیثی افزود: «لازم است سیاست‌گذاران عرصه سلامت و مدیران و مجریان طرح‌ها و برنامه‌های مرتبط با کنترل بیماری‌های غیرواگیر براساس اطلاعات دقیق و روزآمد شده از روند تغییرات عوامل خطر، مشکلات موجود و ظهور یافته و نیز امکان انجام انواع اقدامات مداخله‌ای هزینه اثربخش درخصوص پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر آگاه باشند. این مهم نیازمند برنامه‌ریزی هرچه دقیق‌تر و ارزیابی و پایش طرح‌های ملی و فراملی نظیر پیمایش کشوری عوامل خطر بیماری‌های مزمن غیر واگیر است.»
وی ادامه داد: «بر این مبنا رویکرد گام به گام مراقبت عوامل خطر بیماری‌های مزمن غیرواگیر پاسخی به این نیاز درجهت دستیابی به نمایی از عوامل خطر و بیماری‌های غیرواگیر در کشور است. این ابتکار بر گردآوری مستمر مقادیر اندک از اطلاعات دارای کیفیت تمرکز دارد که سه گام آن دربر گیرنده پرسشگری با پرسشنامه(گام اول)، تکمیل اطلاعات با سنجش‌های جسمی و انتروپومتریک (گام دوم) و اندازه‌گیری‌های آزمایشگاهی یا سنجش بیوشیمیایی (گام سوم) است.»
مغیثی خاطرنشان کرد: «در ایران، برنامه مراقبت عوامل خطر بیماری‌های غیر واگیر پس از حدود دو سال مطالعه و آزمون، ظرفیت سازی و جلب حمایت همه جانبه از سال 1383، با همت دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی کشور شکل اجرایی به خود گرفت و تاکنون شش پیمایش کشوری طی سال‌های 1383 تا 1386 و همچنین سال‌های 1388 و 1390 صورت پذیرفته است. در این برنامه ضمن استفاده از رویکرد گام به گام سازمان جهانی بهداشت به مراقبت عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر، الزامات، دانش و شرایط بومی و ملی نیز لحاظ شده است.»
وی بیان داشت: «باتوجه به اهمیت موضوع و نیاز به اطلاعات قابل اطمینان و معتبر و اجرای دقیق و نظام‌مند پیمایش ملی عوامل خطر غیرواگیر در کشور نیازمند وجود پروتکل اجرایی و نظارتی دقیق و شفاف در سطوح مختلف تصمیم گیری و اجرا و حتی بهره‌برداری از نتایج به دست آمده است. این درحالی است که براساس بررسی جامع صورت گرفته توسط مرکز تحقیقات بیماری‌های غیرواگیر پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، طی سال‌هایی که این مطالعه در کشور اجرا شده است، عواملی نظیر یکسان نبودن پروتکل نمونه‌گیری در برخی سال‌ها، تغییرات پرسشنامه‌های اطلاعاتی و عدم رعایت پیوستگی برخی محورها و سوالات ذیل آنها و پاره‌ای نقاط قابل تامل درخصوص دقت و صحت برخی اندازه گیری‌های آزمایشگاهی، کیفیت ورود اطلاعات در برخی دانشگاه‌ها و مواردی از این سری، منجر به تاملی اجتناب ناپذیر در تحلیل و تفسیر برخی داده‌های منتج از طرح شده است.»
رئیس اداره اداره مراقبت از عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر گفت: «براین اساس تدوین پروتکل‌های ملی و فراملی متناظر با اهداف برنامه در حیطه‌های مختلف اعم از اجرایی، نظارتی و آموزشی در کنار دستورالعمل‌های استاندارد مربوط به پرسشگری و جمع‌آوری داده‌های بالینی و آزمایشگاهی مبتنی بر جدیدترین دستاودهای نرم افزاری و تکنولوژی‌های اطلاعاتی از اهم اولویت‌های این عرصه محسوب می‌شد.»
وی افزود: «باتوجه به مطالب مذکور، طرح تدوین پروتکل‌های اجرایی و نظارتی پیمایش ملی عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر در سال 1395، به‌عنوان تلاشی هدفمند با بهره‌مندی حداکثری از نقطه نظرات متخصصین و آگاهان کلیدی این حوزه طراحی و اجرا شد.»
وی اظهار داشت: «به‌منظور تدوین پروتکل‌های اجرایی و نظارتی پیمایش ملی عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر در سال 1395 با استفاده از توان علمی و مشارکتی گروه‌های علمی و نظارتی، براساس تجارب برگرفته از تحلیل داده‌های شش دور اجرای طرح ملی عوامل خطر غیرواگیر و با درنظر گرفتن لزوم توجه به همخوانی سوالات و محورهای مورد مطالعه و شاخص‌ها و گزینه‌های پاسخ متناظر، جهت بهره‌مندی بهینه از اطلاعات جمع آوری شده راهکارهای متناظر در طراحی و اجرا در نظر گرفته شده است.»
وی ادامه داد: «از مهم‌ترین نقاط قوت این پروتکل جامع توجه به استانداردها و دستورالعمل‌های نظارتی طرح در قالب بسته‌ای جامع است. این بسته در بردارنده استانداردهای نظارت تمام مراحل مطالعه در تمام سطوح است که هدف نظارت بر انجام تمام مراحل مطالعه، تشخیص نواقص و چالش‌ها و ارتقای کمی و کیفی اجرای مطالعه در سطح ملی، استانی و شهرستانی را در مراحل قبل، حین و بعد از اجرا دنبال می‌کند. در این راستا، تعاریف هر یک از دست‌اندرکاران، مسوولیت‌های تفکیکی، اقدامات متناظر، فرایندهای عملیاتی، ابزارهای تدبیر شده و برون دادهای مورد انتظار در بسته دیده شده است.»
به گفته مغیثی، در اجرای پیمایش سال 95 جهت تسریع و تسهیل فرآیندها و نیز به منظور ارتقای صحت و دقت ثبت و انتقال داده‌ها، استانداردها و دستورالعمل‌های فناوری اطلاعات طرح مشتمل بر نقش فناوری اطلاعات در پروژه، وظایف اصلی فناوری اطلاعات در مراحل مختلف، معرفی بخش‌های مختلف پروژه، پروتکل مطالعه فناوری اطلاعات و برنامه‌های اجرایی دیده شده است. همچنین تدابیری در جهت کنترل کیفی و مدیریت بهینه فرآیندهای مرتبط در قالب نرم افزارهای تحت وب در نظر گرفته شده است.
