آیا محدودیت‌های دو هفته‌ای جواب می‌دهد؟
قرار است از شنبه اول آذر، محدودیت‌های کرونایی در اغلب نقاط کشور اجرا شود. نمایندگان و فعالان جامعه پزشکی نسبت به اعمال این محدودیت‌ها ابراز رضایت دارند، اما در عین حال تاکید دارند که اجرای دقیق این محدودیت‌ها نیز باید جدی گرفته شود.
تعطیلی اغلب مشاغل و همچنین محدودیت تردد بین شهرها از جمله مهم‌ترین محدودیت‌های کرونایی در دو هفته آینده خواهد بود. کارشناسان نظام سلامت می‌گویند میزان پایبندی مردم و نظارت دولت، دو فاکتور مهم در اثربخشی پروتکل‌های محدودکننده است. در این صورت شاهد کاهش آمار بیماران بستری در مراکز درمان کرونا خواهیم بود و در نتیجه، کادر درمان بعد از 9 ماه فعالیت طاقت‌فرسا می‌توانند دو هفته با فشار کاری کمتری به ارائه خدمت به بیماران بپردازند.
البته بسیاری از فعالان جامعه پزشکی، نگران نحوه اجرای پروتکل‌های محدود کننده هستند. مثلا چند هفته قبل نیز محدودیت تردد به استان‌های شمالی در ستاد ملی مقابله با کرونا تصویب شد، اما در مقام عمل دیدیم که این محدودیت‌ها چندان رعایت نشد. همچنین برخی فعالان صنوف غیرضروری در بازار نیز به دور از چشم ناظران، فعالیت‌هایشان را بدون محدودیت ادامه می‌دهند.
در طی همین چند روز مانده به شروع محدودیت‌های دو هفته‌ای نیز شاهد هستیم که حجم مسافران ورودی به استان‌های گردشگرپذیر، چندین برابر شده است. همین موضوع نشان می‌دهد که در صورت فقدان نظارت‌های موثر، میل به مسافرت‌های بین شهری و تخطی از پروتکل‌ها بسیار بالاست. به همین دلیل نیز فعالان جامعه پزشکی تاکید دارند که فقط زمانی محدودیت‌های دو هفته‌ای جواب می‌دهد که ضمانت اجرایی قوی برای اعمال محدودیت‌ها وجود داشته باشد.
ملزومات تعطیلی گسترده باید رعایت شود
تعطیلی و محدودیت دو هفته‌ای در اغلب شهرهای ایران خواهد بود. بسیاری از فعالان جامعه پزشکی تاکید دارند که فقط تعطیل کردن شهر به تنهایی نمی‌تواند به کاهش آمار فوتی‌های کرونا منجر شود.
یاسین موذنی، کارشناس علوم آزمایشگاهی در گفتگو با سپید به اهمیت افزایش تست‌های کرونا در دوران تعطیلات پیش‌رو اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگر می‌خواهیم قرنطینه دو هفته‌ای موثر واقع شود، نیاز داریم که تست‌های تشخیص سریع کرونا نیز بیشتر در اختیار مردم قرار بگیرد تا بیماریابی بیشتری صورت بگیرد. هرچقدر بیماریابی در دوران تعطیلی گسترش یابد، به همان نسبت هم کنترل بحران کرونا موفق‌تر خواهد بود.»
او یادآور می‌شود: «جدای از افزایش دسترسی به تست‌های تشخیصی کرونا باید قرنطینه و ردیابی بیمار و اطرافیان او هم انجام شود. فقط در این صورت است که تعطیلی می‌تواند به کاهش آمار فوتی‌های کرونا منجر شود، زیرا اگر بدانیم چه افرادی دچار کرونا شده‌اند، خیلی راحت‌تر می‌توانیم از انتقال بیماری به اطرافیان بیمار جلوگیری کنیم. افزایش نقاهتگاه‌ها برای مراقبت از بیماران مبتلا به کرونا، تجهیز مراکز درمان کرونا، افزایش دسترسی به تست‌های تشخیص سریع کرونا و مرخصی دادن به کادر درمان برای احیای نیروی از دست رفته می‌تواند این تعطیلی دو هفته‌ای را به فرصتی برای مهار کرونا تبدیل کند. در غیر این صورت، اگر تعطیلات حتی چند هفته هم ادامه داشته باشد، تاثیری در مهار کرونا نخواهد داشت.»
ضرورت حمایت از کادر درمان در دوران محدودیت دوهفته‌ای
برخی از نیروهای مراکز درمان کرونا تاکید دارند که تعطیلی‌ها فقط زمانی می‌تواند اثربخش باشد که از مراکز درمان کرونا و جامعه پزشکی فعال در این مراکز نیز حمایت شود.
سجاد موسوی، کارشناس اقتصاد سلامت در گفتگو با سپید به اهمیت تعطیلی شهرهای پرخطر و ضرورت حمایت از کادر درمان اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگرچه گفته می‌شود که تعطیلی کامل شهرهای پرخطر به اقتصاد این شهرها آسیب می‌زند، اما واقعیت این است که تعطیل نشدن شهرهای پرخطر در اوج شیوع کرونا، تلفات اقتصادی بیشتری به دنبال خواهد داشت. البته اینکه تعطیلی‌ها به شکل نصفه و نیمه اجرا شود، یا بازارها و اماکن عمومی همچنان پذیرای مردم باشد، این سیاست‌ها نمی‌تواند موج سوم کرونا را کنترل کند. تداوم این شرایط، اقتصاد سلامت را فلج خواهد کرد. هزینه درمان برخی بیماران حاد مبتلا به کرونا، گاهی از مرز 100 میلیون تومان هم می‌گذرد. اغلب این هزینه‌ها نیز از جیب نظام سلامت تامین می‌شود. در این شرایط اگر ورودی بیمارستان‌ها کمتر نشود، نظام سلامت از توان مالی کافی برای رسیدگی به بیماران مبتلا به کرونا برخوردار نخواهد بود.»
موسوی خاطرنشان می‌کند: «تعطیلی کامل کلان‌شهرها می‌تواند آمار بستری‌ها را کاهش دهد. در این صورت، قدری از فرسودگی و خستگی کادر درمان هم کاسته خواهد شد. باید در نظر داشت که تجهیزات بیمارستانی نیز در حال فرسوده شدن است و در خیلی از مراکز درمانی، امکان جایگزینی تجهیزات فرسوده وجود ندارد. تامین داروها و نیروی انسانی نیز برای بسیاری از مراکز درمانی به یک چالش بزرگ تبدیل شده است. در این شرایط کاملا ضروری است که نظام سلامت به مدت چند هفته از این فشار مضاعف خارج شود تا زیرساخت‌های نظام سلامت دچار فروپاشی نشود. تعطیلی کامل کلان‌شهرها می‌تواند به ساختارهای نظام سلامت، فرصت احیا بدهد.»
همچنین مریم حبیب زادگان، پرستار فعال در حوزه درمان کرونا نیز در گفتگو با سپید به اهمیت حمایت از کادر درمان در دوران محدودیت‌های کرونایی اشاره می‌کند و می‌گوید: «کاهش آمار فوتی‌های کرونا فقط زمانی محقق می‌شود که فقط روی جانفشانی کادر درمان، حساب باز نکنیم. در این مسیر نیاز است که دولت با اعمال محدودیت‌های بیشتر، نقش نظارتی خود را افزایش دهد و مردم هم با رعایت بیشتر پروتکل‌های درمانی به کادر درمان کمک کنند. فقط در صورتی که سه ضلع کادر درمان، مردم و دولت با همدیگر همکاری و همدلی داشته باشند، می‌توان به کاهش آمار فوتی‌های ناشی از کرونا امیدوار بود.» حبیب زادگان یادآور می‌شود: «از همان اول هم مهم‌ترین هدف کادر درمان، کاهش آمار فوتی‌های کرونا بوده است. ما در این مسیر، سر سوزنی کم نگذاشته‌ایم. با همه وجود برای درمان بیماران جنگیده‌ایم. از نظر توانمندی کادر درمان، هیچ چیزی از کشورهای دیگر کم نداریم. فقط از نظر تجهیزات و از نظر تعداد نیروی انسانی دچار کمبود جدی هستیم.»
او گلایه می‌کند: «واقعا ادامه راه و ادامه خدمت برای بسیاری از اعضای کادر درمان مشکل شده است. خیلی از آنها چندین ماه است که کارانه نگرفته‌اند. در خیلی از مراکز درمانی نیز نیروی انسانی جدید جذب نشده است. اگر همین کمبودها ادامه پیدا کند، نه تنها به هدف کاهش آمار فوتی‌ها نمی‌رسیم، بلکه آمار فوتی‌های کرونا نیز بیشتر می‌شود.»
تعطیلات دو هفته‌ای در حکم تسکین‌دهنده موقت
برخی از کارشناسان نظام سلامت عقیده دارند که تعطیلات دو هفته‌ای فقط در حکم تسکین دهنده موقت است و درمان اصلی فقط رعایت بهداشت و پیشگیری است.
پیام طبرسی، رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری هم با بیان اینکه رعایت پروتکل‌ها و پرهیز از ترددهای غیرضروری طی این دو هفته تعطیلی مطمئنا در قطع زنجیره انتقال بیماری تاثیرگذار خواهد بود، تاکید می‌کند: «در صورت اجرای دقیق این طرح چه از سوی مردم و چه از سوی مسئولان و مجریان طرح، چرخه انتقال تا حدودی قطع شده و بار بیماری کاهش پیدا می‌کند. در این صورت کنترل اپیدمی بسیار راحت‌تر خواهد بود، ولی زمانی که چرخه انتقال بیماری مانند این چند هفته اخیر فعال باشد، کنترل آن بسیار سخت است. در صورت رعایت پروتکل‌ها و محدودیت‌ها نتایج مثبت این طرح طی هفته‌های آینده محسوس خواهد بود. البته این تعطیلی دو هفته‌ای فقط به عنوان یک مسکن عمل کرده و تا حدودی بار بیماری را کاهش می‌دهد. درمان اصلی رعایت همیشگی پروتکل‌ها و اصول پیشگیری از ابتلا و انتقال بیماری است.»
او با تاکید بر اینکه محدودیت‌های جدید و تعطیلی دوهفته‌ای می‌تواند فرصت مناسبی برای قطع چرخه و زنجیره انتقال بیماری باشد، تصریح می‌کند: «البته این در حالتی است که کلیه پروتکل‌ها از سوی مردم نیز رعایت شود، ولی متاسفانه همچنان شواهدی وجود دارد که برخی راهی مسافرت‌های شمال شده، گزارش‌هایی از مغازه‌ها و فروشگاه‌های مخفی منتشر شده است و عده‌ای نیز همچنان پروتکل‌ها و محدودیت‌ها را رعایت نمی‌کنند. اگر قرار باشد این تخلفات و سرپیچی از پروتکل‌ها و محدودیت‌ها همچنان ادامه داشته باشد، هیچ محدودیتی تاثیرگذار نخواهد بود. در این صورت باید متاسفانه روز به روز شاهد افزایش آمار ابتلا و مرگ و میرها و اخبار بد باشیم.»
رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری خاطرنشان می‌کند: «متاسفانه از ابتدای پیک سوم کرونا تا به امروز آمارها همواره صعودی و رو به بالا بوده است. انتظار ما این بود که آمارها به مرور کاهشی باشد، ولی هنوز این اتفاق رخ نداده و این مساله نشان دهنده آن است که چرخه انتقال بیماری بسیار فعال شده است. فهمیدن وخیم بودن اوضاع کار سختی نیست. این روزها همگی در اطرافیان دور و نزدیک خود اخبار ابتلا، بستری، انتقال به آی‌سی‌یو و مرگ و میر را می‌شنوند. همه شاهدیم که حلقه محاصره کرونا از همیشه تنگ‌تر شده و بیماری به صورت فعال در حال چرخش سریع در سطح جامعه است.»
طبرسی به ایسنا یادآور می‌شود: «ابتلاهای گروهی و خانوادگی وجه بارز پیک سوم در مقایسه با پیک‌های قبلی اپیدمی است. مهم‌ترین علت این مساله دورهمی‌های خانوادگی و تجمعات غیرضروری است. افراد باید آگاه باشند که حتی در صورت پوشش ماسک و رعایت پروتکل‌ها، باز هم احتمال انتقال بیماری وجود دارد، چراکه طی میهمانی و دورهمی بالاخره افراد برای خوردن غذا و هر چند به مدت محدود مجبورند ماسک خود را بردارند و یا طی این مدت ممکن است کوتاهی‌هایی صورت بگیرد. بنابراین هیچ تضمینی برای عدم ابتلا و انتقال بیماری در دورهمی‌های هرچند محدود نیز وجود ندارد.»
رییس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری در پایان با تاکید بر اینکه راهکار کنترل اپیدمی و قطع زنجیره انتقال بیماری سه کار ساده یعنی پوشش ماسک، رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی و جلوگیری از تجمعات است، تاکید می‌کند: «اگر همین چند کار ساده را رعایت کنیم موفق می‌شویم، ولی اگر همچنان پروتکل‌ها و محدودیت‌ها را رعایت نکنیم، چرخه فعال اپیدمی همچنان در جامعه می‌تازد و آمار ابتلا و فوتی‌ها به صورت صعودی ادامه پیدا می‌کند.»
بسیاری از فعالان حوزه بهداشت و درمان بر اثربخشی مشروط تعطیلات و محدودیت‌های دوهفته‌ای، اتفاق نظر دارند. آنها می‌گویند باید همزمان با اعمال محدودیت و تعطیلی، برخی کارهای مهم مثل توسعه پیشگیری، افزایش بیماریابی و غربالگری، تجهیز مراکز درمانی و حمایت از جامعه پزشکی نیز جدی گرفته شود تا این محدودیت‌های تازه بتواند اثربخشی داشته باشد.
