دغدغه آزمایشگاهیان برای افزایش آمار تست کرونا
این روزها نیروهای فعال در آزمایشگاه‌ها، روزهای سخت و پرکاری را می‌گذرانند. بر اساس مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا مقرر شده است که تست روزانه کرونا به ۱۰۰ هزار مورد برسد، اما ایرج حریرچی، معاون کل وزیر بهداشت، تاکید می‌کند: «هم‌اکنون این آمار به حدود ۳۰ هزار تست در روز رسیده است که امیدواریم به زودی به ۴۰ هزار تست برسد.»
به گفته حریرچی، «مردم ما قبول نمی‌کنند بدون تست مثبت کرونا خود را قرنطینه کنند.» به همین دلیل، افزایش آمار تست کرونا موجب می‌شود که رغبت بیماران برای حفظ قرنطینه خانگی افزایش پیدا کند. از سوی دیگر، افزایش موارد تست روزانه کرونا موجب رشد آمار بیماریابی و غربالگری می‌شود. درصورتی که موارد بیماریابی افزایش پیدا کند، کنترل شیوع کرونا و رصد بیماران نیز راحت‌تر انجام خواهد شد.
با وجود تمام مولفه‌های مثبتی که افزایش تست‌های روزانه کرونا به همراه دارد، برخی از فعالان آزمایشگاهی تاکید دارند که افزایش تست‌ها با چالش‌های متعددی همراه است. به گفته آنها، تا وقتی این موانع برطرف نشود، نمی‌توان براحتی به آمار 100 هزار تست روزانه کرونا رسید.
مشکلات آزمایشگاه‌ها برای افزایش آمار تست کرونا
بسیاری از نیروهای فعال در آزمایشگاه تاکید دارند که افزایش چندبرابری آمار تست‌های روزانه کرونا با واقعیت‌های آزمایشگاهی کشور، همخوانی ندارد.
محمد صاحب‌الزمانی، دبیر مجمع انجمن های علوم آزمایشگاهی کشور نیز در گفتگو با سپید به مشکلات آزمایشگاه‌ها برای افزایش آمار تست کرونا اشاره می‌کند و می‌گوید: «آزمایشگاه‌ها در دوران کرونا با مشکلات مختلفی مواجه هستند و کیت‌های آزمایشگاهی نیز به سختی پیدا می‌شود. ورود کیت‌های پی‌سی‌آر به کشور با مشکلات متعددی مواجه است. متاسفانه هیچ گونه نظارتی هم بر قیمت کیت‌های آزمایشگاهی وجود ندارد. هر شرکتی هر طور که دلش می‌خواهد، کیت‌ها را با قیمت‌های مختلف به فروش می‌رساند. دسترسی به کیت‌های آزمایشگاهی نیز در نقاط مختلف کشور یکسان نیست. از سوی دیگر، مواد اولیه برخی از کیت‌های آزمایشگاهی نیز از خارج از کشور تامین می‌شود. در این بین، برخی می‌گویند ما هزینه واردات این کیت‌ها را پرداخت کرده‌ایم، اما به دلیل نوسانات نرخ ارز، این کیت‌ها به دست ما نرسیده است. حتی برای تامین مواد اولیه کیت‌های داخلی نیز به واردات نیاز داریم که گاهی در این زمینه به مشکل برمی‌خوریم.»
او با اشاره به مشکلات دیگری که پیش روی افزایش آمار تست کرونا وجود دارد، یادآور می‌شود: «واقعیت این است که سیاست وزارت بهداشت در حوزه آزمایشگاهی، درست نبوده است. از آزمایشگاه‌های متقاضی تست کرونا به تعداد کافی بازدید نکردند و خیلی از آزمایشگاه‌ها را معطل گذاشتند. حتی باید دانشگاه‌ها به سمت تشویق آزمایشگاه‌ها گام برمی‌داشتند تا آزمایشگاه‌ها برای انجام آزمایش پی‌سی‌آر، خود را تجهیز کنند، اما نه تنها تشویقی صورت نگرفت، بلکه دانشگاه‌های علوم پزشکی نتوانستند آزمایشگاه‌های متقاضی تست پی‌سی‌آر را ارزیابی کنند و به آنها مجوز تست کرونا بدهند. تازه الان برخی دانشگاه‌ها به این فکر افتاده‌اند که از آزمایشگاه‌های متقاضی تست کرونا بازدید کنند، در صورتی که این اقدام باید از همان ابتدای بحران کرونا انجام می‌شد.»
صاحب‌الزمانی با اشاره به پیش شرط‌های افزایش آمار تست کرونا، خاطرنشان می‌کند: «برخی آزمایشگاه‌ها در صورت خرابی تجهیزات خود، به سختی می‌توانند قطعات را تامین کنند. شرکت‌ها تا بخواهند این قطعات را تامین کنند، گاهی چندین روز طول می‌کشد. بعضی مواقع به دلیل تحریم‌ها اصلا نمی‌توانند این قطعات را تامین کنند. در این بین، بیماران هم سردرگم می‌شوند. اگر وزارت بهداشت می‌خواهد آمار تست‌های کرونا را افزایش دهد و بیماریابی را قوی‌تر انجام دهد، باید یک تصمیم عالمانه و کارشناسی اتخاذ شود. باید چندین کارشناس و متخصص در حوزه آزمایشگاه‌ها، بیرون از مجموعه وزارت بهداشت حضور داشته باشد تا در سیاستگذاری‌ها به وزارت بهداشت کمک کنند.»
همچنین علی اکبر سیدمهدی، نماینده آزمایشگاهیان در شورای عالی نظام پزشکی کشور نیز به سپید می‌گوید: «تست‌های آزمایشگاهی در بیماری کرونا، به دو شکل است. یک شکل از آزمایش‌های کرونا، آزمایش‌های مولوکولار به نام «پی‌سی‌آر» است که از نمونه‌های بینی و حلق انجام شود. این آزمایشگاه‌ها دارای بخش مولوکولار هستند. همچنین برخی آزمایشگاه‌های پاتولوژی، ژنتیک یا آزمایشگاه‌های تشخیص طبی نیز این بخش را اضافه کرده‌اند. بخشی از آزمایشگاه‌ها نیز از طریق خون، تست‌های سرولوژیک انجام می‌دهند. همه آزمایشگاه‌های تشخیص طبی که بخش «سرو ایمونولوژی» دارند، تست‌های ایمنی را از طریق خون انجام می‌دهند.»
او با اشاره به اینکه نیاز به افزایش تعداد آزمایشگاه‌های فعال برای انجام بیشتر تست‌های کرونا داریم، خاطرنشان می‌کند: «با توجه به شیوع و گسترش بیماری کرونا، تعداد آزمایشگاه‌ها در بخش مولوکولار، کافی نیست. برخی از این آزمایشگاه‌ها به تایید وزارت بهداشت نرسیدند که بتوانند قابلیت خود را در این عرصه نشان دهند. البته قبل از کرونا نیز برخی آزمایشگاه‌ها به بخش مولوکولار مجهز بودند، ولی به دلیل خطراتی که ممکن است در حین نمونه‌گیری وجود داشته باشد، از انجام این آزمایش اجتناب می‌کردند. به نظر می‌رسد که با توجه به شیوع کرونا، باید تعداد این آزمایش‌های مولوکولار بیشتر شود. توصیه من این است که هم بخش خصوصی، خودشان به طور داوطلبانه برای انجام تست‌های کرونا درخواست بدهند و هم وزارت بهداشت نیز در مرحله تایید فنی این آزمایشگاه‌ها، همکاری بیشتری داشته باشد.»
سیدمهدی با اشاره به مشکلات فعلی آزمایشگاه‌های فعال در حوزه تست کرونا یادآور می‌شود: «اغلب آزمایشگاه‌ها در زمینه مواد مصرفی و کیت‌های تشخیصی کرونا در تنگنا هستند. با توجه به اینکه تعداد درخواست‌ها در بخش «پی‌سی‌آر» در حال افزایش است، کمبودهایی در این زمینه وجود دارد. در حوزه نمونه‌گیری از خون، کیت‌هایی که در بازار وجود دارد، کیت‌های ایرانی است و به دلیل نوپدید بودن بیماری، وزارت بهداشت چندان این کیت‌ها را از لحاظ صحه‌گذاری تایید نکرده است و در مرحله تحقیقاتی قرار دارد. الان فقط به دلیل پاندمی و شرایط اورژانسی، این کیت‌ها را تایید می‌کنند. قیمت تمام شده این کیت‌ها بسیار بالاتر از سایر کیت‌هاست و سرمایه‌گذاری جدیدی برای ساخت این کیت‌ها انجام شده است. تعرفه‌گذاری وزارت بهداشت به قدری پایین است که آزمایشگاه‌ها وقتی تعرفه دولتی را رعایت می‌کنند، نمی‌توانند عملا از این کیت‌ها استفاده کنند. جالب است که بیمه نیروهای مسلح، موضوع تعرفه‌های پایین را متوجه شده است و به همین دلیل، تعرفه‌ای اضافه بر تعرفه دولتی پرداخت می‌کند.»
او تصریح می‌کند: «از آنجا که انجام آزمایش کرونا با توجه به کیت‌های مصرفی با تعرفه دولتی حتی در مراکز درمانی نیروهای مسلح نیز مقرون به صرفه نیست، بیمه‌های نیروهای مسلح، تعرفه دیگری تعیین کرده است. تعرفه‌های دولتی در این حوزه، تعرفه واقعی نیست و نمی‌تواند هزینه‌ها را پوشش دهد. مثلا تعرفه دولتی برای هر تست کرونا، حدود 30 هزار تومان است، اما در بخش نیروهای مسلح، تعرفه‌ها حدود 55 هزار تومان است. انتظار می‌رود که تعرفه‌های دولتی به تعرفه‌های بیمه نیروهای مسلح نزدیک شود تا دخل و خرج آزمایشگاه‌ها با یکدیگر تناسب داشته باشد.»
چرا افزایش تست‌های کرونا، ضرورتی حیاتی است؟
بسیاری از کارشناسان نظام سلامت تاکید دارند که برای کنترل کرونا و مدیریت توان نظام سلامت به افزایش آمار تست‌های کرونا نیاز جدی داریم.
علیرضا بیگلری، رئیس انستیتو پاستور ایران هم تاکید می‌کند: «اگر تست‌های کرونا افزایش نیابد، با هجوم یکباره بیماران به مراکز درمانی مواجه خواهیم شد. این اتفاق موجب می‌شود تیم درمان نتواند این بیماران را به درستی اداره کنند.»
او یادآور می‌شود: «به دستور رئیس جمهوری، تعداد آزمایش‌ها در حال رسیدن به حدود ۴۰ هزار آزمایش کرونا در روز است. هدف این است که این رقم در آینده بسیار نزدیک به ۱۰۰ هزار آزمایش روزانه برسد. در برخی از کشورهایی که آزمایش کووید ۱۹ در آنجا کم است، آمار فوتی‌های آنها هم پایین نشان داده می‌شود. البته آزمایش‌ها، زمانی ارزشمند است که افراد با آزمایش مثبت کرونا با قاطعیت و سختگیری، قرنطینه شوند.»
همچنین محمدرضا ظفرقندی، رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران نیز تجربه ترکیه در افزایش تست کرونا را موفق می‌داند و می‌گوید: «در کشور همسایه ما یعنی ترکیه، روزانه 130 هزار تست کرونا انجام می‌شود. نقطه ایده‌آل انجام تست تشخیصی کرونا برای کشور ما روزانه 200 هزار تست است. برای تست‌های تشخیصی که انجام می‌شود، یک آمار تجمعی هم داریم که کل تست‌های تشخیصی انجام شده به میلیون نفر جمعیت را نشان می‌دهد. در کشور ما این عدد 50 هزار تست به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت است. این عدد در کشور قطر یا بحرین یک میلیون و 250 هزار تست به ازای هر یک میلیون نفر است. بر این اساس برخی افراد چند بار تست انجام داده‌اند.»
او خاطرنشان می‌کند: «تا چند وقت پیش روزانه ۲۵هزار تست کرونا در ایران گرفته می‌شد. قرار بود این مقدار به ۳۵تا ۴۰هزار برسد که این اتفاق هنوز نیفتاده است. این عدد در روز با توجه به جمعیت کشور باید به ۲۰۰هزار برسد، اما به‌دلیل اینکه بخشی از این کیت‌ها وارداتی است، با مشکل موجودی مواجه شده‌ایم. ما نه تست به اندازه کافی گرفته‌ایم و نه الزامی برای رعایت موارد بهداشتی و پیشگیرانه ایجاد کرده‌ایم. وضعیت فعلی، نتیجه رفتارهای گذشته است. زور وزارت بهداشت به این شرایط نمی‌رسد. باید نیروهای نظامی و انتظامی اقدامات کنترلی بیشتری انجام دهند.»
برنامه وزارت بهداشت برای افزایش تست کرونا
موضع وزارت بهداشت نیز تلاش برای افزایش تست‌های روزانه کرونا است. البته این وزارتخانه بارها اعلام کرده است که در مسیر افزایش تست‌های کرونا با برخی مشکلات مثل تحریم نیز دست و پنجه نرم می‌کند.
سیما سادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت هم با اشاره به تلاش این وزارتخانه برای افزایش تست‌های روزانه کرونا، تاکید می‌کند: «تلاش وزارت بهداشت این است که با حمایت دولت، ظرفیت تست‌های کرونا در آزمایشگاه‌های کشور افزایش یابد. هرچند مشکلات ناشی از تحریم و مسائل اقتصادی وجود دارد، اما تلاش می‌کنیم با قول‌هایی که از طرف ستاد ملی مقابله با کرونا داده شده است، تعداد تست‌های روزانه کرونا افزایش پیدا کند. در این راستا، اقداماتی برای استفاده از تست‌های آنتی ژن نیز در حال انجام است و امیدواریم به نتایج مطلوبی در این زمینه نیز برسیم. همچنین در حال تهیه تجهیزاتی هستیم که بتوانیم تعداد تست‌های روزانه کرونا را در کشور افزایش بدهیم. البته باید توجه کرد که انجام تست کرونا به تنهایی کافی نیست و باید مسائل قرنطینه به موقع را نیز اجرا کرد.»
او یادآور می‌شود: «ما هزار و ۴۷ مرکز ۱۶ و ۲۴ ساعته بهداشتی داریم که گروه‌های هدف شامل افراد بالای ۶۰ سال، خانم‌های باردار و مبتلایان به بیماران زمینه‌ای در این مراکز به صورت رایگان تست کرونا می‌دهند. تعداد تست‌های کرونا نیز در حال افزایش است و برنامه‌ریزی کرده‌ایم که تعداد تست روزانه کرونا به ۴۰ هزار برسد. اکنون تست‌های کرونا روزانه حدود شش و نیم میلیارد تومان برای ما هزینه دارد. برنامه ما افزایش تست‌های رایگان کرونا و کاهش قیمت آن است. ما به دنبال تست‌های سریع کرونا نیز هستیم تا در عرض نیم ساعت نتیجه تست فرد مشخص شود. همچنین بخش خصوصی هم تمهیداتی را برای انجام تست کرونا در منزل در نظر گرفته است. ما اطلاعات بخش خصوصی را از طریق سامانه سیب دریافت می‌کنیم تا حتی بیمارانی را که در بخش خصوصی تست می‌دهند، بتوانیم شناسایی و ردیابی کنیم.»
با توجه به تاکید وزارت بهداشت و کارشناسان نظام سلامت مبنی بر ضرورت افزایش تست‌های کرونا، ضرورت دارد که در این مسیر از اقتصاد آزمایشگاه‌ها و نیروهای فعال در این بخش حمایت شود تا جامعه آزمایشگاهیان نیز با دغدغه کمتری در مسیر افزایش تست‌های روزانه کرونا حرکت کنند.
