هشدار کارشناسان از تبعات موج سوم کرونا
در همین چند روز تعطیلات اخیر، شاهد افزایش چشمگیر سفرها بودیم. سواحل و جاده‌های شمال کشور، مملو از مسافر شد و اماکن گردشگری و تفرجگاه‌ها نیز میزبان اجباری مسافرانی شدند که کرونا را جدی نگرفته بودند. منع نشدن ترددهای غیرضروری و نادیده گرفته شدن پروتکل‌های بهداشتی، احتمال شیوع موج سوم کرونا را بیش از گذشته افزایش داده است.
در این بین، کارشناسان و نمایندگان جامعه پزشکی هشدار داده‌اند که کادر درمان دیگر تاب و توانی برای مهار موج سوم کرونا ندارد. بسیاری از مسئولان نیز به صراحت از احتمال بروز موج سوم کرونا خبر داده‌اند.
به طور مثال، علیرضا زالی، رییس ستاد فرماندهی عملیات مدیریت بیماری کرونا در کلانشهر تهران با صراحت اعلام کرده است: «موج سوم بیماری کرونا در اوایل پاییز شروع می‌شود. وقوع پیک دوم شیوع کرونا، بار زیادی را بر دوش کادر درمان تحمیل کرد. مبتلا شدن کادر درمان، علاوه بر خارج شدن آنان از مدار خدمت، باعث فشار مضاعف به سایر نیروها می‌شود.»
زالی با اشاره به لزوم آمادگی برای بروز پیک بعدی کرونا با دامنه‌ای بزرگ‌تر، تاکید کرد: «بالاترین میزان ابتلا و بستری و مرگ و میر در پیک دوم بیماری کرونا مربوط به هفته دوم خرداد ماه بود که به دلیل بازگشایی مشاغل، کاهش حساسیت آحاد شهروندی، کمرنگ شدن رعایت پروتکل‌های بهداشتی و سفرهای بین شهری اتفاق افتاد.»
همچنین علیرضا رئیسی، معاون وزیر بهداشت هم چند روز پیش گلایه کرده بود: « هم‌اکنون مهم‌ترین نگرانی ما، سفرهای مردم به شمال کشور است.»
به گفته رئیسی، «باید کرونا را طولانی مدت‌تر در نظر گرفت. زمانی که یک بیماری اپیدمی می‌شود، میزان ترس مردم بالا می رود و خودبه‌خود حضور مردم در جامعه کم می شود، اما زمانی که میزان شیوع بیماری کم می‌شود، ترس نیز به شدت کم می‌شود و دوباره حضور مردم در جامعه بیشتر شده و سطح بیماری بالا می‌رود. این چرخه مرتب در یک اپیدمی می‌تواند تکرار شود. بنابراین ارتباط بسیار نزدیک، مستقیم و خطی میان رعایت پروتکل‌ها و سطح شیوع بیماری در یک منطقه وجود دارد.»
از سوی دیگر، قاسم جان بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت هم ضمن هشدار نسبت به بروز موج سوم کرونا، تصریح کرد: «تنها راه درمان بیماری کرونا، رعایت موارد بهداشتی است. اگر به این بیماری کم‌توجهی کنیم، موج سوم کرونا با شدت بیشتری جولان می‌دهد.»
او تاکید کرد: «تثبیت و مهار کرونا در کشور منوط به رعایت پروتکل‌های بهداشتی توسط مردم است. باید عزم همگانی برای عبور از این بحران مورد توجه قرار گیرد. مردم می‌توانند با رفتارهای طبیعی به ریشه‌کنی این بیماری شوم کمک کنند. در این راستا، دوری از هر گونه تجمع به کاهش این بیماری کمک شایان خواهد کرد. تنها راه درمان بیماری کرونا، رعایت موارد بهداشتی است و در این مسیر باید زیرساخت‌ها برای مقابله با بیان این بیماری تقویت شود.»
مسعود دهقانی، رئیس مرکز بهداشت شهرستان کاشان هم شیوع موج سوم کرونا را چندان اتفاق دور از انتظاری نمی‌داند و هشدار می‌دهد: «در صورت بی‌توجهی به دستورالعمل‌های بهداشتی، احتمال دارد که آغاز موج سوم کرونا را شاهد باشیم. ورود به موج سوم کرونا در گروی اتفاق خاصی نیست و هر کجا تجمع تعداد زیادی در زیر یک سقف بدون رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی را داشته باشیم، امکان افزایش شمار مبتلایان وجود خواهد داشت. بنابراین اگر مردم ماسک نزنند، فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت نکنند یا افراد زیادی برای مدت طولانی با هم در مکان‌های مسقف بمانند، امکان افزایش بیماری وجود دارد.»
توان از دست رفته کادر درمان برای مهار موج سوم کرونا
بسیاری از کارشناسان و مسئولان، احتمال شیوع موج سوم کرونا را چندان دور از انتظار ندانسته‌اند. در این بین، دغدغه اصلی اینجاست که کادر درمان با توجه به فرسودگی و خستگی مفرط، توانی برایش باقی نمانده است که بتواند در برابر موج سوم کرونا تاب بیاورد.
محمدرضا ظفرقندی، رئیس سازمان نظام پزشکی نیز از ممنوع نشدن سفرها و افزایش بار کاری جامعه پزشکی در دوران کرونا انتقاد کرده و یادآور شده است: «لازم می‌دانم به عنوان نماینده جامعه پزشکی کشور مراتب نگرانی عمیق پزشکان و همه کادر درمان از مسافرت‌های بی‌رویه و غیرضروری در این ایام بخصوص به استان‌های شمالی کشور را که مصداق قطعی اضرار به مردم ومدافعان عرصه سلامت است را به استحضار برسانم. باید از اینکه مسئولان اجرایی ذیربط علیرغم هشدارها و مکاتبات مکرر کارشناسان ودلسوزان انجمن‌های علمی، سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت برای نظارت جدی و ممانعت از سفرهای غیرضروری اقدام موثری انجام ندادند، اظهار تاسف کنم. یقینا این بحران عالم‌گیر وخانمان‌سوز بدون رعایت همه اصول ضروری بهداشتی وحفاظتی و نظارت جدی و موکد عوامل اجرایی بر اجرای این ضوابط به سامان نمی‌رسد.»
همچنین سعید نمکی، وزیر بهداشت نیز ضمن انتقاد از ممنوع نشدن سفرها به وضعیت بحرانی کادر درمان در ایام کرونا اشاره کرده و در پیامی خاطرنشان کرده است: «پس از روزهای سخت و نفس‌گیر و مهار موارد ابتلا و مرگ و میر در اقصی نقاط کشور با تلاش شبانه‌روزی همکارانم و شهادت، ابتلا و زمین‌گیر شدن تعدادی از آنها و نزدیک شدن مجدد مرگ و میرها به سمت دو رقمی شدن ای‌کاش توانی، اختیاری، ابزاری یا مددی فراتر از تمنا و خواهش و التماس داشتم تا با این ترددهای بی‌رویه برای روزهای سخت خیز مجدد بیماری و زحمت و گرفتاری همکارانم مضطرب نمی‌شدم و تا این حد از مظلومیت، خستگی و بردباری‌شان شرم‌ساز نمی‌گشتم.
ای کاش می‌توانستم با تمسک به شیوه‌هایی سختگیرانه‌تر و تادیب اندکی که رعایت نمی‌کنند و با بی‌توجهی حقوق شهروندی انبوهی را که رعایت می‌کنند زیر پا می‌گذارند در مهار بیماری توفیقات بیشتری تقدیم مردم نازنین سرزمینم کنم.
گرچه شهادت منتهی آرزوی ما در خدمتگزاری به مردم دردمند کشورمان است، اما ای کاش عزیزترین فرزندان رنج‌کشیده‌مان به‌عنوان مدافع سلامت قربانی ساده‌انگاری و بی‌توجهی گروهی نمی‌شدند. ای کاش همگان با رعایت شیوه‌نامه‌ها فرصت بازتوانی دیگرمان ببخشند تا اگر خدایی ناکرده پاییزی سخت در راه بود، همکاران رنجورم شاداب و با طراوت همچون گذشته در مقابل هجمه سنگین بیماری تاب آورند. ای کاش هنگامی که برای تهیه مایحتاج روز مبادا التماس می‌کنم، گروهی دردنامه‌هایم را تقاضای عادی در شرایط غیر اضطراری نپندارند. ای کاش خداوند به حرمت شب‌های سوزناک عزای حسینی این بلا را از جان ملت امام حسین (ع) و عالم بشریت دور کند و ای کاش... .»
همچنین مسعود قاسم‌زاده، پزشک و کارشناس نظام سلامت هم در گفتگو با سپید با اشاره به تبعات بروز موج سوم کرونا بر سلامت کادر درمان، خاطرنشان می‌کند: «واقعیت این است که در نبرد با کرونا، ده‌ها نفر از جامعه پزشکی جانشان را از دست داده‌اند. همچنین هزاران نفر از کادر درمان هم به کرونا مبتلا شده‌اند. جایگزین کردن کادر درمان، اصلا کار راحتی نیست. در موج اول و دوم کرونا، بخش زیادی از توان کادر درمان برای مهار کرونا از بین رفت. حال در این شرایط، اگر موج سوم کرونا در پاییز اتفاق بیفتد، کادر درمان دیگر رمقی برای مهار موج سوم نخواهد داشت.»
او هشدار می‌دهد: «بدون کادر درمان، بیمارستان فقط یک مکان فیزیکی و بی‌استفاده برای تجمع بیماران مبتلا به کرونا خواهد بود. باید در نظر داشته باشیم که مهم‌ترین سرمایه ما برای نبرد با کرونا، کادر درمان است. اگر قدر این کادر درمان را ندانیم، در نهایت همه ضرر خواهند کرد.»
قاسم‌زاده، یادآور می‌شود: «اگر می‌خواهیم رمقی برای کادر درمان بماند تا بتواند بیماران مبتلا به کرونا را نجات دهد، باید محدودیت سفر قائل شویم و اجازه ندهیم که ترددهای غیرضروری ادامه داشته باشد. همچنین ممنوعیت اجتماعات و نظارت بهداشتی بیشتر بر اماکن عمومی و بازارها نیز باید در دستور کار قرار بگیرد. اگر این کارهای حیاتی را انجام ندهیم، در آن صورت باید شاهد جان باختن تعداد بیشتری از کادر درمان باشیم. در آن صورت، شک نکنید که آمار جان باختگان کرونا نیز در سراسر کشور بیشتر می‌شود.»
هشدار جامعه پزشکی: موج سوم کرونا در راه است
در زمانی که کارشناسان نظام سلامت تاکید داشتند که موج دوم کرونا آغار شده است، برخی مسئولان نظام سلامت اصرار داشتند که موج دوم وجود ندارد و همان تداوم موج اول است. حالا چند هفته‌ای می‌شود که خود مسئولان وزارت بهداشت هم موج دوم کرونا را پذیرفته‌اند و در اظهارنظرهای متعدد، اعلام کرده اند که در موج دوم کرونا قرار داریم.
حال در این شرایط، کارشناسان جامعه پزشکی هشدار داده‌اند که احتمال بروز موج سوم کرونا در پاییز، دور از انتظار نیست. این بار خوشبختانه وزارت بهداشت، احتمال بروز موج سوم کرونا در پاییز را رد نکرده است و حتی مسئولان این وزارتخانه از مردم خواسته‌اند که احتمال شیوع موج سوم کرونا را نادیده نگیرند. چرخش مواضع وزارت بهداشت و پذیرفتن نظرات کارشناسان، اگرچه دیر اتفاق افتاد، اما همین که وزارت بهداشت حالا خودش نسبت به احتمال شیوع موج سوم کرونا هشدار داده، اقدامی است که باید آن را به فال نیک گرفت.
مینو محرز، کارشناس سازمان جهانی بهداشت و عضو کمیته ملی مقابله با کرونا در ایران هم هشدار می‌دهد: «در روزهای اخیر و به دلیل تعطیلات ماه محرم، بسیاری از شهروندان سفر را به در خانه ماندن ترجیح داده‌اند. به همین دلیل، در آینده نزدیک به دلیل سفرهای زیاد در این روزها شاهد افزایش و شدت گرفتن موج کرونا در کشور خواهیم بود.»
همچنین محمد جواد دهقان نیری، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری نیز با اشاره به ویژگی‌های موج سوم کرونا در ایران، توضیح می‌دهد: «متاسفانه هر روز شاهد افزایش افراد مبتلا به کرونا در موج دوم آن هستیم. در واقع اگر شرایط جامعه به همین شکل کنونی آن پیش برود و بالای ۹۰ درصد مردم در رعایت اصول پیشگیری و استفاده از ماسک سهل‌انگاری کنند و با توجه به اینکه این ویروس در شرایط آب‌وهوایی سرد آسان‌تر منتقل می‌شود و بهتر در محیط بیرون زنده می‌ماند، پیش‌بینی ما این است که در موج سوم کرونا با افزایش شدید تعداد مبتلایان به این بیماری مواجه شویم. شیوع این بیماری در فصل سرما با توجه به ارتباط نزدیک‌تر بین انسان‌ها در فضاهای بسته و عدم وجود تهویه مطلوب هوا به علت بسته بودن راه‌های عبور جریان آن در فصل سرما باعث تسریع روند انتقال ویروس بین افراد می‌شود.»
دهقان‌نیری هشدار می‌دهد: «در صورت همزمانی موج سوم شیوع کرونا با بیماری‌های تنفسی در فصل پاییز، امکان تشدید علایم و ظهور قدرتمندانه‌تر بیماری کرونا، بسیار زیاد است.»
او خاطرنشان می کند: «با توجه به اینکه افراد بسیاری به بیماری تنفسی زمینه‌ای مبتلا هستند و در فصل سرما با تظاهرات بالینی بیشتری در این باره مواجه می‌شوند، به خصوص این گروه‌ها اگر هم‌زمان با این بیماری‌های زمینه‌ای به کرونا نیز مبتلا شوند، احتمال افزایش عوارض ناشی از این ویروس‌ها و تشدید علایم بیماری در آنها زیاد است. خطرناکترین محیط‌ها برای انتقال این ویروس فضاهای تجمعی سر پوشیده و بسته همچون اتوبوس، مترو و تاکسی است. باشگاه‌های ورزشی، استخرها، آرایشگاه‌ها، پاساژها و فروشگاه‌ها جزو خطرناکترین فضاها برای انتشار ویروس کرونا محسوب می‌شوند و باید برای جلوگیری از تشکیل اجتماعات انسانی در این اماکن چاره‌اندیشی کرد.»
دهقان نیری با بیان اینکه مهمانی‌ها و تجمعات به خصوص عروسی‌ها و عزاداری‌ها جزو اجتماعات با ریسک بالای ابتلا به کرونا هستند، تصریح می‌کند: «مردم باید بدانند تا زمانی که واکسن و داروی کنترل این بیماری کشف نشده است، موظف به رعایت پروتکل‌های بهداشتی، حفظ فاصله‌گذاری ایمن اجتماعی و تغییر سبک زندگی در بسیاری از زمینه‌ها در جهت حفظ سلامت خودشان هستند.»
در شرایطی که کارشناسان نظام سلامت از احتمال شیوع موج سوم کرونا خبر می‌دهند، در این بین باید حفظ سلامت کادر درمان در اولویت برنامه‌ریزی‌های مسئولان قرار بگیرد. اگر موج سوم کرونا آغاز شود و کادر درمان به دلیل فرسودگی و خستگی مفرط نتواند تمام توانش را به میدان نبرد با کرونا بیاورد، در آن صورت احتمال افزایش آمار مرگ و میرهای ناشی از کرونا دور از انتظار نیست.
