تعدیل نیرو، دستمزد جانفشانی جامعه پزشکی در دوران کرونا
انتظار اخلاقی و منطقی این بود که مدیران مراکز درمانی از کادر فداکار جامعه پزشکی در دوران مقابله با کرونا، تقدیر و تشکر کنند، اما شواهد نشان می‌دهد که جمعیت قابل توجهی از جامعه پزشکی در همین دوران سخت از محل کار خود اخراج شده‌اند.
در شرایطی که در چند ماه اخیر، جامعه پزشکی در خط مقدم نبرد با بیماری کرونا قرار داشته است و این نیروها برای درمان بیماران مبتلا به کرونا، جانشان را کف دستشان گذاشته‌اند، اما برخی مراکز درمانی در بخش خصوصی بجای تقدیر از این زحمات شبانه‌روزی، گروهی از اعضای جامعه پزشکی را اخراج کرده‌اند.
اخراج‌های گروهی کادر بهداشت و درمان فقط در کلانشهر تهران هم نبوده است، شواهد و پیگیری‌ها نشان می‌دهد که در بسیاری از شهرهای کشور، اخراج برخی از اعضای جامعه پزشکی به یک رویه معمول بدل شده است.
برخی بیمارستانهای خصوصی و کلینیک‌های غیردولتی اعلام کرده‌اند که به دلیل مشکلات ناشی از بیماری کرونا، کمبود تعداد مراجعه کنندگان و فشار مالی به مراکز درمانی، مجبور به اخراج برخی از پرسنل درمانی و خدماتی شده‌اند تا بتوانند در برابر مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا، چراغ بیمارستانها را روشن نگه دارند. نمایندگان جامعه پزشکی می‌گویند این استدلال‌ها اخلاقی نیست و نباید کادر درمان را در این شرایط سخت، تنها گذاشت. در شرایطی که برخی بیمارستانها به تعدیل نیرو روی آورده‌اند تا بخشی از بار هزینه‌های مراکز درمانی را کاهش دهند، کادر درمان تعدیل شده می‌گویند این تعدیل‌های گسترده فقط به بهانه کرونا انجام شده است. به اعتقاد آنها برخی مراکز درمانی در بخش خصوصی حاضر نیستند مسئولیت اجتماعی و اخلاقی خود را در ایام سخت کرونا بپذیرند.
در حالی که کادر بهداشت و درمان در دوران مقابله با کرونا، فشار کاری سنگینی را تحمل می‌کنند، حالا در همین اوضاع باید مدام این اضطراب را هم داشته باشند که از محل کارشان اخراج نشوند. بسیاری از کادر درمانی تعدیل شده، غافلگیر شده‌اند و به خیلی از آنها از قبل درباره تعدیل نیرو، اطلاع داده نشده است.
برخی از نمایندگان جامعه پزشکی تاکید دارند که این اخراج‌ها، سازمان یافته است. به اعتقاد آنها، بیماری کرونا بیشتر یک بهانه بوده است تا گروهی از مراکز درمانی با برخی نیروهایشان، تسویه حساب کنند. آنها می‌گویند بیماری کرونا برای برخی بیمارستانها، فرصت خوبی بوده است تا با تبعات قانونی و رسانه‌ای کمتر، اخراج های فله‌ای جامعه پزشکی را اجرایی کند.
در دوران سخت مقابله با کرونا که بسیاری از فرصت‌های شغلی از بین رفته‌اند و معیشت بسیاری از خانواده‌ها تهدید شده است، اخراج کادر درمان را باید تیر خلاص به جامعه پزشکی دانست. خیلی از کادر درمان تعدیل شده، مستاصل شده‌اند و نمی‌دانند که در دوران بحران کرونا باید چطور معیشت خود و خانواده‌شان را تامین کنند.
کدام مراکز درمانی، نیروهایشان را اخراج کردند؟
در ایام مقابله با کرونا، بیمارستان آسیا در تهران حدود 40 نفر از نیروهای درمانی و خدماتی خود را اخراج کرد. خشایار ارفعی، مدیر این بیمارستان حاضر نشد در گفتگوی تلفنی با سپید، توضیحی درباره دلایل اخراج کادر درمان این بیمارستان ارائه دهد. برخی از کارکنان تعدیل شده بیمارستان آسیا می‌گویند اخراج آنها به بهانه شیوع کرونا بوده و برخی از این اخراج‌ها، تسویه حساب شخصی بوده است. قاعده این است که از چند ماه قبل نیز به نیروها درباره اخراجشان خبر بدهند، اما در بیمارستان آسیا در همان روز کاری به برخی نیروها خبر داده‌اند که باید بیمارستان را ترک کنند. برخی از کارکنان تعدیل شده این بیمارستان فقط چند ماه تا بازنشستگی فاصله داشته‌اند، اما جالب است که برخی نیروهای بازنشسته در این بیمارستان همچنان مشغول به کار هستند. هنوز سنوات دوران خدمت این کارکنان تعدیل شده نیز پرداخت نشده است.
بر اساس اخبار و شواهد، حدود ۳۰ نفر ار کارشناسان اتاق عمل و بیهوشی بیمارستان پیوند اعضای ابوعلی سینای شیراز نیز در دوران مقابله با کرونا از کارشان اخراج شده‌اند. کاهش ۵۰ درصدی حقوق در سال 99، پرداخت نشدن مطالبات سالهای گذشته و اجرا نشدن ۱۵ درصد افزایش سنوات سالیانه مصوبات دولت از جمله اعتراض‌های برحق این گروه از جامعه پزشکی بوده، اما این اعتراض‌ها در نهایت به اخراج و تعدیل نیرو منجر شده است.
همچنین چند هفته قبل نیز بیمارستان خصوصی آتیه حدود ۶۰۰ نفر از پرسنل خود را اخراج کرد. خلیل علیزاده، رئیس بیمارستان آتیه تهران از تعدیل ۵۰ درصد کادر پزشکی بیمارستان آتیه تهران خبر داد و در توضیح دلایل این اخراج‌ها گفت: «من حالت پدری را دارم که فرزندانش درخواست‌های مشروعی را از او می‌کند، اما نمی‌تواند آن را برآورده کند. من امروز شرمنده‌ام. من به عنوان بنیانگذار این بیمارستان، یکی از سخت‌ترین روزهای زندگی‌ام را پشت سر می‌گذارم، زیرا باید به شما بگویم که ما دیگر قادر به تامین زندگی شما به همین مقدار اندک نیز نیستیم. ما باید به همه پرسنل و کادر درمان مطابق ماه‌های قبل حقوق و مزایا پرداخت می‌کردیم، اما چون نمی‌توانستیم به همه هزار و ۲۰۰ نفر حقوق و مزایای کامل بدهیم، پس مجبور شدیم با ۵۰ درصد از نیروها یا به صورت موقت یا دائم لغو قرارداد کنیم و ۵۰ درصد بقیه کادر را نگه داریم.»
علیزاده گفت: « ما سالهای زیادی با هم زندگی کردیم و اصلا مایل نبودیم که با همکاران‌مان خداحافظی کنیم. تعدادی از همکاران حدود ۱۰۰ نفر خودشان داوطلبانه اعلام کردند که به مرخصی بدون حقوق می‌روند؛ به دلیل اینکه نیاز مالی‌شان از سایر منابع تامین می‌شود، ولی تعداد زیادی این امکان را نداشتند. اگر بنا باشد که بیمارستان حدود ۵۰ درصد درآمد داشته باشد، در نهایت آن چیزی که بیمارستان قادر به پرداختش است، حدود ۲۰ روز حقوق بدون کارانه و اضافه‌کار را تامین می‌کند.»
همچنین رسانه‌های محلی دزفول نیز از اخراج حدود 30 نفر از نیروهای اورژانس این شهر خبر داده‌اند. این گروه از نیروهای شرکتی اورژانس به پرداخت نشدن سه ماه معقوقه خود اعتراض کرده بودند.
از سوی دیگر، شنیده ها حاکی است در استان گیلان بیش از ۵۰۰ پرستار و در استان مازندران نیز نزدیک به ۲۰۰ پرستار که قرارداد موقت داشته‌اند، از کار اخراج شده‌اند؛ آن هم در حالی که دستمزد سه ماه خدمت در شرایط سخت کرونا را هم دریافت نکردند.
در یک بیمارستان خصوصی در مشهد نیز حدود ۳۰ پرستار با اعلام دلایلی مثل «پایان قرارداد»، «خالی شدن بیمارستانها از بیماران» و «ضدعفونی کردن محیط» از کارشان اخراج شده‌اند. برخی شنیده‌ها هم از اخراج حدود 80 نفر از پرسنل بیمارستان تریتا خبر می‌دهد.
البته تعداد مراکز درمانی که نیروهایشان را تعدیل کرده‌اند، بسیار بیشتر از این فهرست است.
قطعا مراکز درمانی کوچک‌تری وجود دارد که تعدیل نیرو داشته‌اند، اما ما از آن بی‌خبر هستیم و در رسانه‌ها نیز انعکاس خبری نداشته است.
گفتگوی سپید با تعدیل‌شدگان روزهای سخت
اگرچه در مقام حرف از آنها به عنوان قهرمانان سلامت و فرشتگان خدمت در دوران مبارزه با کرونا یاد می‌شود، اما در مقام عمل، چوب اخراج همواره بالای سر کادر بهداشت و درمان است.
رضا امیری، مدیر منابع انسانی بیمارستان آسیا که در ایام کرونا اخراج شده است، به سپید می‌گوید: «درآمد بیمارستان در ایام کرونا، بسیار بیشتر شد، اما نیروها را به بهانه کرونا اخراج کردند. حتی بدون اطلاع سایر بیماران، برخی بیماران مبتلا به کرونا هم در بیمارستان بستری می‌شدند. دریافتی پرستاران نیز حدود دو میلیون و 700 هزار تومان بود که خیلی از آنها با همین درآمد پایین هم در ایام کرونا کار کردند، ولی در نهایت تعدادی از آنها اخراج شدند.»
یکی از کارکنان تعدیل شده یک بیمارستان خصوصی در تهران نیز که نمی‌خواهد نامی از او برده شود، به سپید می‌گوید: «بیش از 22 سال سابقه خدمت داشتم، اما یک روز گفتند فعلا به دلیل اوضاع مالی نامطلوب بیمارستان فعلا به مدت یک ماه از بیمارستان بروید، اما بعدها معلوم شد که به اسم اخراج موقت، اخراج دائم شده‌ایم. حتی برای بیمه بیکاری هم اقدام کردیم، اما مسئولان بیمه‌ای گفتند اگر برای بیمه بیکاری اقدام کنید، تاثیر بسیار بدی در میزان حقوق بازنشستگی‌تان خواهد داشت، زیرا حداقل حقوق را در ایام بازنشستگی دریافت خواهید کرد. بنابراین بیمه بیکاری را هم دنبال نکردیم. الان واقعا نمی‌دانم که در این شرایط سخت کرونا باید چطور معیشت خودم و خانواده‌ام را تامین کنم.»
یوسف مومنی، پرسنل بخش آزمایشگاه بیمارستان نیز در ایام کرونا، اخراج شده است. او در گفتگو با سپید گلایه می‌کند: «یک روز سر کار رفتم و همان روز به من گفتند که از بیمارستان اخراج شده‌اید. سنوات دوران خدمت ما هم پرداخت نشده است. در دوران کرونا، حقوق ما قطع شد و این رفتار به هیچ وجه انسانی نبود. در گذشته هم یکی از دوستانم که پرستار اورژانس بود، بر اثر بیماری نتوانست در محل کارش حاضر شود. بعد با وجود حدود 42 سال سابقه کار، بسیار سختی کشید تا بتواند بخشی از سنواتش را دریافت کند. این رفتارها اخلاقی نیست. برخی از کارکنان بیمارستان که اخراج شدند، حدود 28 سال سابقه بیمه داشتند و در آستانه بازنشستگی بودند. حالا بعد از این همه سال خدمت، آنها را از کار اخراج کردند.»
بهاره خامسیان هم از جمله کارکنان تعدیل شده بیمارستانها در ایام کروناست. او به سپید می‌گوید: «حدود 24 سال، عمر و زندگی‌ام را در بیمارستان گذراندم. در ایام کرونا، یکی از همکارانم به بیماری کرونا مبتلا شد و من حدود دو ماه بجای همکارم نیز کار می‌کردم. حتی بخاطر اینکه فرد دیگری را به جای همکارم استخدام نکنند، اصلا اعتراض نکردم که چرا کار من دو برابر شده است. با وجود فشار کاری بالاتر، یک روز آمدند و بدون هیچ توضیحی گفتند اخراج شده‌ای. هنوز یک ریال، حق سنوات به ما نداده‌اند. در دوران کاری، حتی اجازه مرخصی استعلاجی نداشتیم. حالا الان واقعا نمی‌دانم در این شرایط سخت، چطور باید کار پیدا کنم.»
زهرا قنبری هم پرستاری است که می‌گوید حدود چهار سال در بیمارستان خصوصی فعالیت کرده است، اما در ایام کرونا بجای آنکه از زحمات پرستاران تقدیر و تشکر شود، اخراج شده است. او درباره دلایل اخراج از بیمارستان هم می‌گوید: «می‌گفتند چون حقوق‌ها در سال 99 افزایش پیدا کرده است و بیمارستان نمی‌تواند از پس افزایش حقوق بربیاید، ما را اخراج کردند. این رفتار اصلا انسانی و اخلاقی نبود. ما پرستاران سال‌ها در شرایط سخت در بیمارستان کار کردیم و در ایام کرونا، جانمان را کف دستمان گذاشتیم و خدمت کردیم، اما مزد زحمات ما را با اخراج دادند. این روزها آنقدر از فضای درمانی کشور، بیزار و سرخورده شدم که فکر نمی‌کنم به این زودی بتوانم در بیمارستانی دیگر، خدمت کنم.»
واکنش جامعه پزشکی به اخراج‌های سازمان یافته
برخی از نمایندگان جامعه پزشکی نسبت به اخراج گروهی کادر بهداشت و درمان اعتراض کرده‌اند. محمد میرزابیگی، رئیس کل سازمان نظام پرستاری انتقاد کرده است: «اخراج جامعه پزشکی آن هم در بیمارستان‌هایی که سال‌هاست از محل تلاش و کوشش پرستاران عزیز و به مدد تعرفه‌های سنگین و چند برابری خدمات و مراقبت‌های سلامت؛ میلیاردها تومان سود و درآمد، عاید سهامداران محترم و مسئولان اینگونه بیمارستانها کرده است، جای شگفتی است. انتظار می‌رود این بیمارستانها حتی اگر نیاز باشد نه چند ماه بلکه سال‌ها، پرسنل خود را حمایت همه‌جانبه و بویژه حفاظت مالی کنند، اما اکنون نه تنها این اقدام را نمی‌کنند، بلکه در کمال تعجب و ناباوری به‌طور گسترده‌ای شروع به اخراج، تعدیل و خانه‌نشین کردن پرستارانی کرده‌اند که بهترین سالهای عمر خود را در خدمت این بیمارستانها بوده‌اند.»
همچنین محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار هم انتقاد می‌کند: «اکثر این بیمارستانها که پرستاران خود را اخراج کرده‌اند، در ایام مقابله با کرونا دچار ضرر مالی نشده‌اند. پرستاران در صف مبارزه با کرونا هستند و از جان خود برای مبارزه با این ویروس مایه می‌گذرانند. اغلب این پرستاران هستند که در ارتباط مستقیم با بیماران هستند و مجبورند ساعات طولانی‌تری نسبت به پزشکان بر بستر بیماران بمانند. در این شرایط برخورد کارفرمایان بیمارستانهای خصوصی اصلا اخلاقی نیست. آن هم در شرایطی که مدام از کرامت و فداکاری پرستاران حرف می‌زنند.»
او تصریح می‌کند: «برخی پرستاران چندین سال است که در این بیمارستانها اشتغال داشته‌اند و اکنون مجبور به ترک کار می‌شوند. آن هم وقتی که دولت به خوبی می‌داند، کشور در شرایط بحرانی قرار دارد و از دست دادن شغل، مشکلات زیادی را برای پرستاران بخش خصوصی ایجاد می‌کند. بیمارستانهای بخش خصوصی پیش از این سود هنگفتی را بخاطر کار پرستاران کسب کرده‌اند. اگر هم دو سه ماهی سود کمتری کسب کنند، چه ایرادی دارد؟ این همه ولع کسب سود از کجا می‌آید؟ آن هم در شرایطی که حتی خیران و مردم برای کمک نقدی به تجهیزات بیمارستانی تلاش کرده‌اند، چطور یک بیمارستان خصوصی نمی‌تواند اندکی از سود خود بزند. البته ما معتقدیم که این بیمارستانها اصلا ضرر نداشته‌اند. این برخورد بخش خصوصی در روحیه پرستاران سراسر کشور تاثیرگذار خواهد بود.»
در این بین، وزارت بهداشت می‌گوید که فقط می‌تواند بر فعالیت درمانی بیمارستانهای خصوصی نظارت داشته باشد، اما طبق قانون نمی‌تواند در کار جذب و اخراج نیرو در بیمارستانهای خصوصی دخالت کند.
قاسم جان بابایی، معاون درمان وزیر بهداشت توضیح می‌دهد: «نمی‌توانیم پرستاران و نیروهای بیمارستانی بیکار شده را در بیمارستانهای دولتی استخدام کنیم و جذب نیرو در مراکز دولتی از طریق آزمون انجام می‌شود. البته از ظرفیت باقیمانده استخدامی سال گذشته استفاده می‌کنیم و به دنبال ظرفیت جدید برای «آی سی یو»ها هستیم. فقط می‌توانیم بر اساس مصوبه ستاد ملی کرونا، پرستاران را به صورت شرکتی با قراردادهای ۸۹ روزه بدون بیمه و تعهد استخدام فقط برای مراکز کرونایی بکارگیری کنیم. در این بین اگر در جایی نیاز باشد، از بیمارستانهای خصوصی خرید خدمت می‌کنیم.» او تاکید دارد: «از نظر قانونی نمی‌توانیم به خاطر این تصمیم، بیمارستانهای خصوصی را مواخذه کنیم. ما تنها می‌توانیم بر عملکرد درمانی آنها نظارت داشته باشیم.»
با توجه به ادامه‌دار بودن تبعات بیماری کرونا و احتمال اخراج تعداد بیشتری از اعضای کادر درمان، به نظر می‌رسد که باید فکری اساسی به حال امنیت شغلی جامعه پزشکی در ایام کرونا شود. در صورتی که چاره‌اندیشی نشود و موج اخراج ها تداوم یابد، تبعات اخراج جامعه پزشکی می‌تواند به بحرانی تازه در کل نظام سلامت کشور، بدل شود.
