تولید نانوکپسول‌های حاوی آنتی‌اکسیدان از ماهی کیلکا
به گزارش سپیدآنلاین، آنتی اکسیدان‌ها در سیستم‌های غذایی و همچنین در بدن انسان نقش مهمی در کاهش فرآیندهای اکسیداتیو ایفا می‌کنند؛ این در حالی است که استفاده از آنتی‌اکسیدان‌های مصنوعی مانند BHA، TBHQ، BHT و PG با توجه به عوارض جانبی نامطلوب آنها، محدود شده است.
بر این اساس ماهی‌ها و سایر غذاهای دریایی یکی از منابع بالقوه و کاملا طبیعی آنتی اکسیدان (پپتیدهای ضداکسیدانی یا AOP) هستند.
در این راستا محققان دانشگاه تربیت مدرس از منابع دریایی، نانوکپسول‌هایی حاوی پپتید زیست فعال به عنوان آنتی اکسیدان‌های طبیعی تولید کردند.
سید‌فخرالدین حسینی، استادیار گروه فرآوری محصولات شیلاتی دانشگاه تربیت مدرس هدف از اجرای این طرح را سنتز نوعی نانوکپسول حاوی پپتید ضداکسیدانی (AOP) تخلیص شده از ماهی کیلکای معمولی (Clupeonella cultriventris caspia) ذکر کرد و گفت: این کار به منظور پوشاندن طعم، بهبود پایداری حرارتی و نیز ابقای فعالیت ضداکسیدانی این پپتیدها صورت گرفته است.
وی اضافه کرد: «استفاده عملی از AOPها، به عنوان یک کلاس جدید از آنتی اکسیدان‌ها، با توجه به طعم تلخ ذاتی، زیست فراهمی پایین و تعاملات نامطلوب با غذا، تا حدی محدود شده است. از طرفی آنتی اکسیدان‌های طبیعی حلالیت ضعیفی در آب دارند که این امر کاربردهای غذایی مبتنی بر آب را در آنها کاهش داده است.»
حسینی عدم پایداری این ترکیبات زیست فعال طبیعی را نقطه ضعف این محصول غذایی عنوان کرد و یادآور شد: «نانوانکپسوله کردن این ترکیبات زیست فعال در نانو ذرات پلیمری، پراکندگی آنها در آب را میسر ساخت و از تجزیه آنها جلوگیری می‌کند. علاوه بر آن، سیستم‌های نانو تحویلی استفاده از آنها را در مواد غذایی مبتنی بر آب، به منظور افزودن خواص درمانی از جمله اثرات ضداکسیدانی و ضدالتهابی را نیز میسر خواهد ساخت.»
این محقق با بیان اینکه در این طرح از نانوذرات کیتوسان /TPP بر مبنای انعقاد یونی بین زیست پلیمر کیتوسان و سدیم تری پلی فسفات (TPP) برای انکپسوله کردن پپتیدها استفاده شد، اظهار کرد: «ابقای فعالیت ضداکسیدانی، بهبود پایداری حرارتی و رهاسازی کنترل شده پپتید زیست فعال با استفاده از نانو ذرات کیتوسان از مهمترین نتایج حاصل شده در این طرح بوده است.»
حسینی با اشاره به دلیل انتخاب ماهی کیلکا برای تولید این نانو کپسول توضیح داد: «فراوان‌ترین گونه ماهی در دریای خزر، ماهی کیلکا (از خانواده شگ ماهیان، Clupeidae) است که میزان صید آن در سواحل جنوبی دریای خزر در سال 2012 به بیش از 24 هزار تن رسید. با این حال، متاسفانه به دلیل اندازه کوچک و فساد پذیری بالا، تنها 4 درصد از کیلکای صید شده به مصرف انسانی رسیده و مابقی آن برای تولید پودر ماهی استفاده می‌شود.»
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس افزود: «اما به کمک نتایج این طرح می‌توان میزان مصرف خوراکی و درمانی این گونه از ماهی را افزایش داد.»
حسینی با بیان اینکه این طرح هم اکنون در مقیاس آزمایشگاهی انجام شده، خاطر نشان کرد: «مطالعاتی جهت ارتقای آن در مقیاس پایلوت نیز صورت گرفته است و در عین حال، در صورت ارتقای طرح تا مقیاس صنعتی، قابلیت کاهش هزینه‌های تمام شده تا حد زیادی وجود دارد.»
این تحقیقات از سوی سید‌فخرالدین حسینی و مریم نیکخواه از اعضای هیات علمی و محمدرضا سلیمانی دانش‌آموخته مقطع کارشناسی ارشد فرآوری محصولات شیلاتی دانشگاه تربیت مدرس اجرایی شده و نتایج آن در International Journal of Biological Macromolecules با ضریب تاثیر 3.67 به چاپ رسیده است.ایسنا
