تجویز منطقی دارو و لقمه دور سرگردانی وزارت بهداشت!
آیا میزان تجویز آنتی بیوتیک ها توسط پزشکان در کشور ما در زیاد است؟پاسخ نگارنده به این سوال مثبت است.اما روش اتخاذ شده فوق موهن ترین،ساده انگارانه ترین و غیر موثر ترین راه برای تجویز منطقی آنتی بیوتیک ها می تواند باشد.
نقدها:
الف:
هدف قرار‌دادن پزشکان عمومی در مورد ممنوعیت!تجویز برخی اقلام آنتی بیوتیک حرکتی سرشار از بی تجربگی و ساده سازی امور و از طرفی نشانگر سایه ی دست های پنهانی است که به حذف پزشکی عمومی از گردونه درمان می اندیشد و فکر نمی کند که دود حذف این رکن اساسی به چشم سلامت جامعه می رود.
همه پزشکان باید بتوانند بر اساس علم، تجربه و امکانات محل کار خود هر نوع دارویی را که به صلاح بیمار خود می دانند تجویز کنند و البته مسوول عملکرد خویش هستند.
نکته مهم و عجیب این است که مقدمه این بخشنامه از آموزش بیمار برای تجویز صحیح آنتی بیوتیک توسط پزشک و اقناع او ،به سادگی و به عنوان اقدامی نزدیک به محال گذر کرده است.
نکته جالب توجه دیگر این نامه ،ورود سریع و کاملا مشفقانه!!بیمه سلامت به موضوع و خبر از عدم پوشش بیمه ای این لیست ممنوعه است.
ب:
همه پزشکان متخصص و فوق تخصص در موارد مختلف و در صورت احساس نیاز از همکاران متخصص عفونی خود مشاوره می خواهند و این روشی روتین و جا افتاده است که مثل همه مشاوره ها اصول و چارچوب خود را دارد.
اما بخشنامه های دستوری که الزام به مشاوره عفونی در مورد برخی داروهای آنتی بیوتیکی خاص می نماید سوای توهین و ایجاد زمینه ی اختلاف بین رشته ای که هرگز قبلا وجود نداشته است ، می تواند زمینه آسیب جدی به بیماران و سلامت جامعه را هم فراهم آورد .
متخصصان یا فوق تخصص ها سال های متمادی را در آموزش درمان بیماران خاص رشته خود گذرانده اند و از زیر و بم آن خبر دارند.
بیماران این پزشکان چه مقدار از یک مشاوره عفونی اجباری (غیرلازم)توسط همکار عفونی که در اصول آن رشته صاحب تجربه کافی نیست می توانند سود ببرند .این مشاوره در مواردی می تواند برای بیمار غیر مفید و حتی آسیب زننده باشد.
به عنوان مثال یک متخصص کودکان یا فوق نوزادان را در نظر بگیرید که در مورد عفونت های نوزادان (هر کدام در حد خود)وقت فراوان گذاشته اند و در آن صاحب تجربه و علم هستند.حالا فرض کنید که بخواهند در موردی مثل شرایط خاصی از سپسیس نوزادی طبق رفرنس و تجربه ،درمانی مثل وانکومایسین بگذارند و در این شرایط مجبورباشند مشاوره عفونی درخواست کنند.تا اینجا فقط عجیب است اما این داستان پرده خطرناکتری هم می تواند داشته باشد و آن وقتی که در مرکزی فوق عفونی کودکان وجود نداشته باشد و این مشاوره برای یک متخصص عفونی فرستاده شود که نسبت به یک متخصص کودکان یا فوق نوزادان در این مورد تجربه کافی هم ندارد.
این بخشنامه ها شان متخصصان عفونی را هم که در موارد لازم طرف محترم مشاوره های متعدد بوده اند تحت خطر جدی قرار می دهد.
ج:
بد نیست وزارت بهداشت که تا این حد به تجویز منطقی داروها حساس است سری هم به داروخانه ها بزند که البته در برخی از آنها اکثر داروهای آنتی بیوتیکی از لووفلوکساسین تا انواع سفالوسپورین های نسل یک و دو و سه و... بدون هیچ نسخه ای به بیمار عرضه می شود.
لازم به ذکر است در این داروخانه ها اوضاع داروهای دیگر غیرآنتی بیوتیکی نیز بهتر نیست .
راه حل ها:
۱-تهیه گایدلاین های تجویز دارو خصوصا آنتی بیوتیک ها در هر رشته توسط افراد با تجربه آن تا در کناررفرنس ها به طور نظام مند به تجویز منطقی دارو ها کمک کند.
۲-بررسی دقیق نسخ دارویی به صورت فعال و کیفی و توسط تیم کاربلد (نه به صورت نمایشی و افراد غیر مسلط و روش های کمی مثل شمردن تعداد داروهای یک نسخه)به طور تصادفی و برخورد با موارد تجویز غیر منطقی دارو در هر سطح
۳-نظارت دقیق بر عرضه داروها در داروخانه ها تا جز لیست مشخص داروهای بدون نسخه ،هیچ داروی دیگری را به مراجعه کنندگان عرضه ننمایند.
به وزارت بهداشت یادآور می شود تجویز منطقی دارو و جلوگیری از مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها قطعا از نیازهای اساسی بهبود وضع سلامت کشور است ،اما راه های منطقی تری هم برای رسیدن به آن وجود دارد و ساده ترین راه ها الزاما بهترین آنها نیست.
✍بابک خطی؛ طبیب کودکان
