حدود دو ماه پیش اولین موارد ابتلا به آنفلوآنزای پرندگان در کشور اعلامشده و این مسئله به اطلاع سازمان جهانی دامپزشکی رسید. چندی بعد با معدم سازی پرندگان آلوده تصور شد این بیماری کنترلشده است اما بهزودی این بیماری در استانهای بیشتری بهویژه در استانهای شمال کشور گزارش شد و آخرین آمارها از شیوع این بیماری در 9 استان حکایت دارد. هرچند تاکنون هیچ موردی از انتقال آنفلوآنزای پرندگان نوع یا نوع H5N8 به انسان گزارش نشده است اما با توجه بهسرعتی که این بیماری در انتقال دارد درصورتیکه این انتقال صورت بگیرد میتواند یک پاندمی جهانی با مرگومیر بالا را رقم بزند.
 برگزاری جلسه مقابله با بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان که بعدازظهر یکشنبه به ریاست معاون اول رییسجمهور برگزار شد نیز حاکی از اهمیت شیوع این بیماری است.
 معاون اول رییسجمهور در این جلسه با اشاره به اهمیت سلامت و بهداشت مردم و نیز حمایت از تولیدکنندگان دام و طیور، بر همکاری همه دستگاهها و نهادهای اجرایی در موضوع مقابله با بیماری آنفلوآنزای حاد پرندگان تاکید کرد.
 در این جلسه مسئولان سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی نیز گزارشی درباره نحوه شیوع ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان «H5N8» در سطح جهان و ایران ارائه کردند. بر اساس این گزارش شیوع این ویروس تاثیراتی بر مقوله بهداشت، اقتصاد داخلی و تجارت بینالمللی خواهد داشت اما تاکنون موردی از ابتلای انسان به آن گزارش نشده است. افزایش سطح پوشش بیمهای، پرداخت خسارت به واحدهای پرورش طیور صنعتی، ممنوعیت صید و شکار پرندگان وحشی و تامین اعتبارات لازم برای عملیات مبارزه با بیماری از مهمترین درخواستهای مطرحشده در این جلسه بود.
زیستگاههای تالابی و حیاتوحش
خط اول پیشگیری از گسترش آنفلوآنزای پرندگان
 مجید خرازیان مقدم، مدیرکل دفتر تنوع زیستی و حیاتوحش سازمان حفاظت محیطزیست در گفتوگو با «سپید» بابیان اینکه بیماری آنفلوآنزایی که امسال شایع شده تحت تیپ H5N8 است، میگوید: «بر اساس شواهد و آنگونه که سازمان دامپزشکی میگوید ظاهراً این بیماری از طریق پرندگان مهاجر وارد کشور شده است. اگر این موضوع صحت داشته باشد با توجه به اینکه سالانه بیش از دو میلیون قطعه پرنده مهاجر آبزی در فصل پاییز و زمستان وارد کشور ما میشود و چیزی حدود 250 سایت و زیستگاه تالابی وجود دارد که این پرندگان در آن زمستان گذارانی میکنند، ما باید زیستگاههای تالابی و حیاتوحش را بهعنوان خط اول پیشگیری از گسترش آنفلوآنزای پرندگان بدانیم.»
 خرازیان مقدم با تاکید بر اینکه سازمان محیطزیست در اولین اقدام بنا به درخواست سازمان دامپزشکی شکار و صید پردگان وحشی را تا اطلاع ثانوی ممنوع کرده است، میگوید: «این ممنوعیت همچنان نیز ادامه دارد و ما حفاظت فیزیکی زیستگاههای تالابی و مراکز تجمع پرندگان آبزی را حاضر تشدید کردهایم. اگر مشکوک به بیماری باشیم با توجه به دستورالعملهایی که دفتر حیاتوحش و آبزیان آبهای داخلی سازمان محیطزیست به ادارات کل محیطزیست استانها اعلام کرده است، عمل شده و لاشهها را امحا بهداشتی میکنند تا از گسترش بیماری جلوگیری شود.»
 خرازیان مقدم بابیان اینکه این پرندگان از اروپا و جنوب شرق آسیا و مناطق مختلفی به ایران میآیند، میگوید: «گونههای مختلف پرندگان مسیرهای مهاجرتی مختلفی دارند. اما در حال حاضر مشخص است که در هفت تا هشت کشور اروپایی در دو تا سه ماه گذشته ویروس تحت تیپ N5H8 شیوع پیداکرده است.»
 وی ادامه میدهد: «N5N1 ویروسی بود که سال گذشته شیوع پیدا کرد. هرسال ممکن است یک نوع جدید از ویروس در کشور شیوع پیدا کند. تحت تیپی که ما امسال به آن موجه هستیم N5H8. خوشبختانه مواردی از انتقال این ویروس به انسان گزارش نشده است. اما بهعنوان اقدام پیشگیرانه ما توصیه میکنیم که افراد بههیچوجه با لاشه پرندگان وحشی تماس نداشته باشند و از خرید گوشت پرنده وحشی و حتی پرنده وحشی زنده نیز خودداری شود.»
لزوم جمعآوری بازارچههای فروش پرندگان
 مدیرکل دفتر تنوع زیستی و حیاتوحش سازمان حفاظت محیطزیست با تاکید بر اینکه یکی از اقداماتی که در حال حاضر لازم است که صورت بگیرد جمعآوری بازارچههایی است که در آنها پرندگان وحشی به فروش میرسد، میگوید: «بهویژه در استان مازندران، بازارچههایی که پرندگان وحشی را خریدوفروش میکنند باید تعطیل شود. معاون اول رئیسجمهوری نیز خواستار همکاری همه دستگاههای ذیربط بهویژه برای جمعآوری بازارچههایی شده به وند که در استانهای شمالی بهویژه در مازندران و فریدونکنار وجود دارد، که این پرندگان وحشی را خریدوفروش میکنند. گرچه ما اعتقادداریم اگر ممنوعیت شکار پرندگان وحشی به خوبی اعمال شود دیگر پرندهای وجود نخواهد داشت که در این بازارچهها توزیع شود.»
آنفلوآنزای پرندگان در حال پیشروی استان به استان
 مسعود مردانی، عضو کمیته کشوری آنفلوآنزا و هیئتعلمی دانشگاه شهید بهشتی در گفتوگو با «سپید» بابیان اینکه تا دو ماه پیش هیچ موردی از این بیماری در ایران وجود نداشت تا اینکه دو مرغداری صنعتی در ملارد متوجه بروز این بیماری شدند، میگوید:«خوشبختانه با معدوم کردن 400 هزار قطعه مرغ، تصور شد این بیماری کنترلشده است و به سازمان دامپزشکی جهانی اطلاع دادند و اعلام کردند که این بیماری را در همان محدوده کنترل کردهاند. چیزی نگذشت که متوجه شدیم که هفت استان درگیر شده و آخرین آمار نیز که مربوط به سه تا 4 روز پیش است نشان میدهد 9 استان درگیر آنفلوآنزای پرندگان شده است.»
 مردانی با تاکید بر اینکه نوع جدید این بیماری تاکنون نه تنها در ایران بلکه در هیچ کجای دنیا از پرندگان به انسان انتقال پیدا نکرده است، میگوید: «این بیماری استعداد بسیار زیادی دارد که به انسان منتقل شود. با توجه بهسرعتی که این بیماری در حال شیوع بین پرندگان است اگر ابتلای انسان صورت بگیرد، ممکن است فرم جدید از آنفلوآنزا را رقم بزند.»
 این متخصص عفونی ادامه میدهد: «عدهای از محققان میگویندگویند H5N8 شاید بستری برای H1N1 باشد و اگر با H1N1 امتزاج پیدا کند، ممکن است ویروسی جدید ایجاد شود که میتواند به یک آندمی جهانی تبدیلشده و مرگومیر بالایی را به همراه داشته باشد.»
 این عضو هیئتعلمی دانشگاه شهید بهشتی در پایان میگوید: «بعد از آنفلوآنزای آندمیک که در سال 2009 ایجاد شد، این بیماری روزهای آخر خود را میگذارند و خطر آندمی ندارد، اما خطر آنفلوآنزای پرندگان همیشه احساس میشده است. به همین دلیل باید به دقت این مسئله را موردتوجه قرار بدهیم.»
ویدا ربانی