سازگاری روانی با کرونا یا مزمن شدن اختلالات؟
از اواخر بهمن‌ماه سال گذشته تا به امروز که بیش از 9 ماه از شیوع ویروس کرونا در ایران می‌گذرد، روزانه اخبار تلخی از تلفات این ویروس منتشر می‌شود. از سوی دیگر محدودیت‌ها، فاصله‌گذاری اجتماعی و غیره هر از گاهی تشدید می‌شود. معاشرت‌های اجتماعی به حداقل رسیده است، مراسم‌های شاد مانند عروسی‌ها تقریبا به کمترین میزان خود کاهش پیدا کرده و از سوی دیگر خانواده‌هایی که کسی را از دست می‌دهند ناچار هستند تا سوگ خود را به تنهایی بر دوش کشند. این روند موجب شده تا اختلالات سلامت روان به عنوان یکی از چالش‌ها در دوران کرونا و پسا کرونا شناخته شود و این نگرانی وجود دارد که این مشکلات تبدیل به اختلالات مزمن روانی شوند. اگرچه برخی نیز بر این اعتقاد هستند چنین امکانی وجود ندارد.
نگرانی از آسیب‌های نوپدید روانی دردوره کرونا و پس از کرونا
وضعیت سلامت روان در میان زنان و مردان
7 November 2020 ساعت: 11:11
وضعیت سلامت روان در میان زنان و مردان
7 November 2020 ساعت: 11:11
از اواخر بهمن‌ماه سال گذشته تا به امروز که بیش از 9 ماه از شیوع ویروس کرونا در ایران می‌گذرد، روزانه اخبار تلخی از تلفات این ویروس منتشر می‌شود. از سوی دیگر محدودیت‌ها، فاصله‌گذاری اجتماعی و غیره هر از گاهی تشدید می‌شود. معاشرت‌های اجتماعی به حداقل رسیده است، مراسم‌های شاد مانند عروسی‌ها تقریبا به کمترین میزان خود کاهش پیدا کرده و از سوی دیگر خانواده‌هایی که کسی را از دست می‌دهند ناچار هستند تا سوگ خود را به تنهایی بر دوش کشند. این روند موجب شده تا اختلالات سلامت روان به عنوان یکی از چالش‌ها در دوران کرونا و پسا کرونا شناخته شود و این نگرانی وجود دارد که این مشکلات تبدیل به اختلالات مزمن روانی شوند. اگرچه برخی نیز بر این اعتقاد هستند چنین امکانی وجود ندارد.
به گزارش سپید، محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، با اشاره به اهمیت توجه به اختلالات روانی و آسیب‌های نوپدید این حوزه در پساکرونا، گفت: «با توجه به مشکلات معیشتی، اقتصادی و برخی آسیب‌های روانی مانند وسواس، اضطراب و نگرانی ناشی از کرونا، قطعاً این مشکلات اجتماعی و روانی پس از گذر از این بحران نمود بیشتری خواهد داشت.»
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ادامه داد: «از آنجا که احتمال بازگشت و گسترش مشکلات روانی در دوران پساکرونا ناشی از فشار‌های وارد شده در این دوران وجود دارد، تمام تمرکز و فعالیت گروه‌های روانشناسی و مشاوره در حال حاضر بر این موضوع و کاهش آن معطوف شده است. در کنار این مورد اختصاص شرایط ویژه جهت چگونگی سوگواری بازماندگان از کرونا و به تبع آن درمان گوشهگیری مبتلایان به کرونا و از بین بردن برچسب مبتلای کرونا در جامعه از مهم‌ترین خدماتی است که تیمهای روانشناسی به مردم ارائه می‌کنند.»
وی با بیان اینکه استرس، اضطراب، خودبیمارانگاری، روان‌پریشی تنش‌ها و چالش‌های خانوادگی ناشی از خانه‌نشینی، انگ زدن به افراد و عواقب ناشی از برگزار نکردن مراسم سوگواری برای متوفیان درگیر با کرونا، از جمله آسیب‌هایی است که جامعه با آن روبهروست، تصریح کرد: «در واقع باید برطرف کردن این آسیبها و مشکلات جزء اولویت‌های اصلی و مهم مسئولان جامعه در حال حاضر و بعد از شکست دادن کرونا باشد.»
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره با بیان اینکه قطعاً در دوران پساکرونا نرخ شیوع اختلالات روانی و آسیب‌های نوپدید افزایش چشمگیری خواهد یافت، گفت: «برای مدیریت و کنترل این جریان ضرورت داشت که هرچه سریعتر ستاد ویژه‌ای با عنوان ستاد مقابله با عوارض روانی و آسیب‌های دوران کرونا و پساکرونا ذیل ستاد ملی مقابله با بحران کرونا با مسئولیت سازمان نظام روانشناسی و مشاوره تشکیل و اقدامات لازم از جمله پیشگیری، دستورالعمل‌ها، بسته‌های آموزشی و سبک زندگی پساکرونایی از طریق این ستاد برای جامعه تدوین و اجرا شود.»
حاتمی افزود: «با توجه به اهمیت سلامت روان و نیاز بیشتر مردم به مشاوره در این دوران و دروان پساکرونا، درخواستی را درباره اختصاص شناسنامه سلامت روان برای هر شخص به ریاست‌جمهوری دادیم که خوشبختانه با موافقت ریاست‌جمهوری، وزیر بهداشت پیگیری و مسئولیت راه‌اندازی این ستاد را با عنوان «سلامت روان در دوران کرونا و پساکرونا» بهعهده گرفتند که این خدمات در آنجا انجام خواهد شد.»
وی افزود: «با شیوع کرونا مردم دچار اضطراب و ترس شدند ولی این اضطراب به دلیل ناشناخته بودن بیماری بود. اینکه مردم تاکنون چنین بیماری‌ای را تجربه نکرده بودند و بیشتر تماس‌هایی که با خط ۱۴۸۰ تماس گرفته می‌شد درباره این بود که آیا ما مبتلا می‌شویم؟ چه کنیم تا مبتلا نشویم؟ یعنی بسیاری از سوال‌ها جنبه بهداشتی و پزشکی داشت.»
وحیدنیا اظهار کرد: «رفته‌رفته با تداوم کرونا شکل سوال‌ها و اضطراب‌های مردم نیز تغییر کرد. شاید در دو ماه اول ما هنوز در حال مدیریت استرس یک موضوع ناشناخته بودیم. اما در ادامه با افزایش مبتلایان و درگیر شدن اعضای خانواده، مردم شروع کردند به مطرح کردن این پرسش که آیا بیماری به ما سرایت می‌کند؟ آیا فرد مبتلای عضو خانواده بهبود پیدا می‌کند؟ آیا بیماری در عملکرد آینده فرد مبتلا تاثیر خواهد گذاشت؟ در ادامه این روند مسئله سوگ کرونا اضافه شد و فشار روانی به بازماندگان وارد می‌شد. مردم نمی‌توانستند مراسم سوگواری برگزار کنند و کم‌کم در کنار این موضوعات مبتلا شدن نزدیکان و سوگ و پیامدهای کرونا بر روی سبک زندگی به سوالی برای مردم تبدیل شد.»
معاون مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی ادامه داد: «شکل سوالات رفته رفته عوض شد، پرسش‌هایی مانند فرزند من در خانه مانده است، باید چگونه با او رفتار کنم؟ من خانه‌دارم و همسرم سر کار نمی‌رود. باید چگونه با او رفتار کنم؟ با ادامه کرونا تغییر در سبک زندگی مردم پیش آمد و مردم بیشتر به دنبال این بودند که با تغییرات موجود خود را چگونه سازگار کنند. با طولانی شدن مسئله کرونا مشکلات اقتصادی، مدرسه بچه‌ها، اینترنتی شدن آموزش، مادرانی که سواد زیادی ندارند که به تکالیف بچه‌ها رسیدگی کنند و ... محور تماس‌های مردم با خط مشاوره ۱۴۸۰ شد.»
وحیدنیا با بیان اینکه نگرانی در مورد افزایش تعداد بیماران مزمن روانی وجود ندارد؟ گفت: «وقتی موضوع بحران‌های همه‌گیر پیش می‌آید سیستم سازگاری افراد تقویت می‌شود. البته مسلماً یکسری از افراد مثلاً اشخاصی که دچار سوگ‌‌های ابراز نشده می‌شوند و نمی‌توانند تخلیه روانی داشته باشند، در آینده با افسردگی مواجه خواهند شد. در واقع اگر بیماری‌ها و اختلالاتی بروز یابد، بر اثر پیامدهای کرونا بر افراد است.»
وی با اشاره به افزایش تماس‌ها با خط مشاوره ۱۴۸۰ سازمان بهزیستی، گفت: «تماس‌های این خط نسبت به شش ماهه اول سال گذشته حدوداً دوبرابر شده است. البته عوامل زیادی بر روی این افزایش تاثیر داشته، از جمله اطلاع‌رسانی‌های گسترده به مردم در خصوص خدمات ۱۴۸۰ که موجب آشنایی تعداد بیشتری از مردم با این خط و افزایش تماس‌ها شده است.»
وی اظهار کرد: «برخی روانشناسان معتقدند که در شرایط کنونی پاندمی کرونا ویروس، باید راهنمای تشخیص اختلالات روانی از نو نوشته و بازنگری شود چراکه در این شرایط تمام افراد درگیر یک اختلال روانی هستند.»
این روانشناس در ادامه به بررسی چالش‌های سلامت روان برای نوجوانان پرداخت و گفت: «مهم ترین چالش کرونا برای نوجوانان اختلال در کسب هویت است، فاصله گذاری اجتماعی در دوران کرونا باعث ایجاد اختلال در امور روزمره نوجوانان شده است. از سوی دیگر یکی از چالش‌های مهم برای نوجوان ، فقر در تداوم یادگیری است، با وجود اینکه افراد تصور می‌کنند نوجوانان با در خانه ماندن و استراحت کردن در این ایام سود می‌برند اما این در خانه ماندن در بلند مدت موجب بروز آسیب‌هایی در آنها می‌شود.»
ملک محمد ادامه داد: «فقر در تداوم مراقبت‌های بهداشتی، از دست دادن رویدادهای لذت بخش زندگی نظیر تولد، امکان قرارگیری در معرض خشونت خانگی که عموما برای نوجوانان به صورت خشونت روانی و توهین و تحقیر از سوی والدین است از چالش‌های کرونا برای نوجوانان محسوب می‌شود.»
وی تصریح کرد: «اکنون پس از گذشت ۹ ماه از پاندمی کرونا خانواده‌ها و نوجوانان باید شرایط را پذیرفته باشند و در همین شرایط با برنامه‌ریزی عمل کنند، اگر نوجوانی دیر هنگام می‌خوابد و دیر هنگام از خواب بلند می‌شود غیر طبیعی است و نمی‌تواند دلیل این رفتارش را شرایط کرونا بداند بلکه تنها چالشی که هم‌اکنون برای نوجوان طبیعی به نظر می‌رسد اضطراب است.» وی خطای شناختی والدین نسبت به نوجوان و انتظار رفتار بزرگسالانه از نوجوان را مهم ترین خطای رفتاری والدین دانست و گفت: «والدین باید بدانند که در شرایط سنی نوجوانی، هیجان مهم ترین عامل محسوب می‌شود به گونه‌ای که تمامی تصمیمات نوجوانان بر مبنای هیجانات است و والدین نمی‌توانند از آنها انتظار رفتار بزرگسالانه داشته باشند.» ملک محمد همچنین مهم ترین خطای نوجوانان را ثابت دانستن شرایط زندگی در بحران کرونا و ادامه یافتن این شرایط به صورت همیشگی دانست و افزود: «نوجوانان باید بدانند عدم امید به رهایی از این وضعیت منجر به حرکات منفعلانه و پرخاشگرانه می‌شود، باید امید داشته باشند چراکه وضعیت ثابت نخواهد ماند.»
این روانشناس یادآور شد: «طول دوره نوجوانی در جوامع امروزی افزایش پیدا کرده است به طوری که برخی از روانشناسان دوره نوجوانی را تا سنین ۲۵ و حتی ۳۰ سال می‌دانند و انتظار می‌رود شرایط کنونی پاندمی کرونا نیز بر طول این دوره بیافزاید.»
وی درباره نحوه مواجهه والدین با نوجوانان گفت: «والدین اگر تصور می‌کنند در شرایط کنونی پاندمی کرونا باید وضعیت روانی گذشته را داشته باشند خطا فکر می‌کنند بلکه باید بدانند در خانه ماندن و افزایش ارتباط با نوجوان قطعا بر شرایط روانی آنها تاثیر می‌گذارد و این امری طبیعی است.»
ملک محمد افزود: «والوین باید برنامه‌ریزی داشته باشند، زمان و میزان فعالیت هر فرد در شبکه‌های اجتماعی را مشخص کنند، با نوجوان یک رفتار دوسویه عاطفی داشته باشند و فعالیت و همکاری گروهی در خانه را تقویت کنند. برخی از والدین تصور می‌کنند تنها وظیفه نوجوان درس خواندن است درحالی که مهم ترین وظیفه نوجوان کسب هویت است و در راه کسب هویت ارتباط با هم‌سالان نقش مهمی دارد که این ارتباط در دوران کرونا بسیار کمرنگ شده است.» این روانشناس ادامه داد: والدین گاهی باید به نوجوان یادآوری کنند که سراغی از هم سالان خود بگیرد و با آنها به صورت مجازی گفت‌وگو کند، همچنین والدین باید هیجانات خود را بشناسند و بدانند در مواجهه با چه رفتاری از نوجوان عصبی می‌شوند تا بتوانند خود را کنترل کنند.»
وی یادآور شد: «نوجوانان باید بدانند توانایی تفکر منطقی در آنها پایین است و این یک ضعف به شمار نمی‌رود بلکه ویژگی سن آنها است، یک نوجوان اگر به این آگاهی برسد که اکثر رفتارهایش بر پایه هیجانات است بدون سرزنش خود به چگونگی اصلاح رفتار فکر می‌کند، در نتیجه احساس گناه و انجام رفتارهای پرخطر در او کاهش پیدا می‌کند.»
وی در ادامه درباره تاثیرات روانی پاندمی کرونا بر زنان، نیزگفت: «آمار دقیقی در این زمینه نداریم، هرچند با افزایش حضور فرزندان در خانه و آموزش‌های آنلاین و... کار و مسئولیت زنان بیشتر از گذشته شده است، از سوی دیگر مشکلات درون خانوادگی نیز افزایش پیدا یافته است و فشار روانی بیشتری را نسبت به سایر اعضا خانواده تحمل می‌کنند.»
در حالیکه رئیس سازمان نظام روانشناسی از شکنندگی روانی مردان در دوران پاندمی کرونا خبر داد، که فرنگیس شریفی باستان روانشاس با بیان اینکه اینکه آسیب پذیری زنان نسبت به مردان بیشتر است و در نتیجه زمینه ایجاد بیماری‌های خلقی نیز در آنها بیشتر است، به ایسنا، گفت: «شیوع پاندمی کرونا و تعطیلی بسیاری از مشاغل، شرایط روانی را برای زنان سرپرست خانوار و زنان مجردی که امرار معاششان بر عهده خودشان است سخت کرده و دائما نگران آینده زندگی خود هستند و نمی‌دانند وضعیت زندگی آنها به چه شکل خواهد بود.»
وی ادامه داد: «عدم تعامل اجتماعی، در خانه ماندن، عدم تحرک و... زمینه‌ای را برای افزایش سطح افسرگی، استرس و اضطراب زنان ایجاد کرده است و گاها این افسردگی و بی‌کاری افراد را به سمت انجام کارهای پر خطر برای کسب درآمد نیز برده است.»
به گفته این روانشناس، مطابق با تحقیقات انجام شده در دنیا، پاندمی کرونا بر روی سلامت روان زنان بیش از مردان تاثیر گذاشته است که یکی از دلایل آن نقش محوری و کلیدی زنان در خانواده به عنوان دختر، همسر و مادر است.
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ادامه داد: «از آنجا که احتمال بازگشت و گسترش مشکلات روانی در دوران پساکرونا ناشی از فشار‌های وارد شده در این دوران وجود دارد، تمام تمرکز و فعالیت گروه‌های روانشناسی و مشاوره در حال حاضر بر این موضوع و کاهش آن معطوف شده است. در کنار این مورد اختصاص شرایط ویژه جهت چگونگی سوگواری بازماندگان از کرونا و به تبع آن درمان گوشهگیری مبتلایان به کرونا و از بین بردن برچسب مبتلای کرونا در جامعه از مهم‌ترین خدماتی است که تیمهای روانشناسی به مردم ارائه می‌کنند.»
وی با بیان اینکه استرس، اضطراب، خودبیمارانگاری، روان‌پریشی تنش‌ها و چالش‌های خانوادگی ناشی از خانه‌نشینی، انگ زدن به افراد و عواقب ناشی از برگزار نکردن مراسم سوگواری برای متوفیان درگیر با کرونا، از جمله آسیب‌هایی است که جامعه با آن روبهروست، تصریح کرد: «در واقع باید برطرف کردن این آسیبها و مشکلات جزء اولویت‌های اصلی و مهم مسئولان جامعه در حال حاضر و بعد از شکست دادن کرونا باشد.»
رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره با بیان اینکه قطعاً در دوران پساکرونا نرخ شیوع اختلالات روانی و آسیب‌های نوپدید افزایش چشمگیری خواهد یافت، گفت: «برای مدیریت و کنترل این جریان ضرورت داشت که هرچه سریعتر ستاد ویژه‌ای با عنوان ستاد مقابله با عوارض روانی و آسیب‌های دوران کرونا و پساکرونا ذیل ستاد ملی مقابله با بحران کرونا با مسئولیت سازمان نظام روانشناسی و مشاوره تشکیل و اقدامات لازم از جمله پیشگیری، دستورالعمل‌ها، بسته‌های آموزشی و سبک زندگی پساکرونایی از طریق این ستاد برای جامعه تدوین و اجرا شود.»
حاتمی افزود: «با توجه به اهمیت سلامت روان و نیاز بیشتر مردم به مشاوره در این دوران و دروان پساکرونا، درخواستی را درباره اختصاص شناسنامه سلامت روان برای هر شخص به ریاست‌جمهوری دادیم که خوشبختانه با موافقت ریاست‌جمهوری، وزیر بهداشت پیگیری و مسئولیت راه‌اندازی این ستاد را با عنوان «سلامت روان در دوران کرونا و پساکرونا» بهعهده گرفتند که این خدمات در آنجا انجام خواهد شد.»
مردم خود را با کرونا سازگار می‌کنند
در عین حالی که حاتمی از به وجود آمدن آسیب‌های نوپدید روانی خبر داد که بهزاد وحیدنیا، معاون مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی کشور، در رابطه با اینکه آیا با تداوم شیوع کرونا، استرس‌ها و نگرانی‌های مردم در حال تبدیل شدن به بیماری‌های مزمن روانی است اظهار کرد: «این مسئله بسیار پیچیده است و باید مورد بررسی قرار گیرد، اما در زمان بحران استرس‌ها ادامه پیدا می‌کند و ممکن است شکل آن تغییر کند و می‌تواند پیش‌زمینه اضطراب باشد.»وی افزود: «با شیوع کرونا مردم دچار اضطراب و ترس شدند ولی این اضطراب به دلیل ناشناخته بودن بیماری بود. اینکه مردم تاکنون چنین بیماری‌ای را تجربه نکرده بودند و بیشتر تماس‌هایی که با خط ۱۴۸۰ تماس گرفته می‌شد درباره این بود که آیا ما مبتلا می‌شویم؟ چه کنیم تا مبتلا نشویم؟ یعنی بسیاری از سوال‌ها جنبه بهداشتی و پزشکی داشت.»
وحیدنیا اظهار کرد: «رفته‌رفته با تداوم کرونا شکل سوال‌ها و اضطراب‌های مردم نیز تغییر کرد. شاید در دو ماه اول ما هنوز در حال مدیریت استرس یک موضوع ناشناخته بودیم. اما در ادامه با افزایش مبتلایان و درگیر شدن اعضای خانواده، مردم شروع کردند به مطرح کردن این پرسش که آیا بیماری به ما سرایت می‌کند؟ آیا فرد مبتلای عضو خانواده بهبود پیدا می‌کند؟ آیا بیماری در عملکرد آینده فرد مبتلا تاثیر خواهد گذاشت؟ در ادامه این روند مسئله سوگ کرونا اضافه شد و فشار روانی به بازماندگان وارد می‌شد. مردم نمی‌توانستند مراسم سوگواری برگزار کنند و کم‌کم در کنار این موضوعات مبتلا شدن نزدیکان و سوگ و پیامدهای کرونا بر روی سبک زندگی به سوالی برای مردم تبدیل شد.»
معاون مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی ادامه داد: «شکل سوالات رفته رفته عوض شد، پرسش‌هایی مانند فرزند من در خانه مانده است، باید چگونه با او رفتار کنم؟ من خانه‌دارم و همسرم سر کار نمی‌رود. باید چگونه با او رفتار کنم؟ با ادامه کرونا تغییر در سبک زندگی مردم پیش آمد و مردم بیشتر به دنبال این بودند که با تغییرات موجود خود را چگونه سازگار کنند. با طولانی شدن مسئله کرونا مشکلات اقتصادی، مدرسه بچه‌ها، اینترنتی شدن آموزش، مادرانی که سواد زیادی ندارند که به تکالیف بچه‌ها رسیدگی کنند و ... محور تماس‌های مردم با خط مشاوره ۱۴۸۰ شد.»
وحیدنیا با بیان اینکه نگرانی در مورد افزایش تعداد بیماران مزمن روانی وجود ندارد؟ گفت: «وقتی موضوع بحران‌های همه‌گیر پیش می‌آید سیستم سازگاری افراد تقویت می‌شود. البته مسلماً یکسری از افراد مثلاً اشخاصی که دچار سوگ‌‌های ابراز نشده می‌شوند و نمی‌توانند تخلیه روانی داشته باشند، در آینده با افسردگی مواجه خواهند شد. در واقع اگر بیماری‌ها و اختلالاتی بروز یابد، بر اثر پیامدهای کرونا بر افراد است.»
وی با اشاره به افزایش تماس‌ها با خط مشاوره ۱۴۸۰ سازمان بهزیستی، گفت: «تماس‌های این خط نسبت به شش ماهه اول سال گذشته حدوداً دوبرابر شده است. البته عوامل زیادی بر روی این افزایش تاثیر داشته، از جمله اطلاع‌رسانی‌های گسترده به مردم در خصوص خدمات ۱۴۸۰ که موجب آشنایی تعداد بیشتری از مردم با این خط و افزایش تماس‌ها شده است.»
مشکلات نوجوانان در کرونا
با این حال شکی وجود ندارد که آسیب‌های روانی بر گروه‌های گوناگون سنی، جنسی و اجتماعی متفاوت است. مهدی ملک محمد روانشاس در وبیناری که اخیرا در رابطه با مشکلات روانی نوجوانان برگزار شده بود، گفت: «۵ الی ۱۵ درصد از افراد جهان پیش از پاندمی کرونا مبتلا به اختلالات روانی بوده‌اند اما این آمار مطابق با پژوهش‌های انجام شده در دوران پاندمی کرونا ویروس، در برخی مناطق و کشورها به ۵۰ درصد رسیده است و در صورت ادامه یافتن این روند این آمار نیز افزایش پیدا می‌کند.»وی اظهار کرد: «برخی روانشناسان معتقدند که در شرایط کنونی پاندمی کرونا ویروس، باید راهنمای تشخیص اختلالات روانی از نو نوشته و بازنگری شود چراکه در این شرایط تمام افراد درگیر یک اختلال روانی هستند.»
این روانشناس در ادامه به بررسی چالش‌های سلامت روان برای نوجوانان پرداخت و گفت: «مهم ترین چالش کرونا برای نوجوانان اختلال در کسب هویت است، فاصله گذاری اجتماعی در دوران کرونا باعث ایجاد اختلال در امور روزمره نوجوانان شده است. از سوی دیگر یکی از چالش‌های مهم برای نوجوان ، فقر در تداوم یادگیری است، با وجود اینکه افراد تصور می‌کنند نوجوانان با در خانه ماندن و استراحت کردن در این ایام سود می‌برند اما این در خانه ماندن در بلند مدت موجب بروز آسیب‌هایی در آنها می‌شود.»
ملک محمد ادامه داد: «فقر در تداوم مراقبت‌های بهداشتی، از دست دادن رویدادهای لذت بخش زندگی نظیر تولد، امکان قرارگیری در معرض خشونت خانگی که عموما برای نوجوانان به صورت خشونت روانی و توهین و تحقیر از سوی والدین است از چالش‌های کرونا برای نوجوانان محسوب می‌شود.»
وی تصریح کرد: «اکنون پس از گذشت ۹ ماه از پاندمی کرونا خانواده‌ها و نوجوانان باید شرایط را پذیرفته باشند و در همین شرایط با برنامه‌ریزی عمل کنند، اگر نوجوانی دیر هنگام می‌خوابد و دیر هنگام از خواب بلند می‌شود غیر طبیعی است و نمی‌تواند دلیل این رفتارش را شرایط کرونا بداند بلکه تنها چالشی که هم‌اکنون برای نوجوان طبیعی به نظر می‌رسد اضطراب است.» وی خطای شناختی والدین نسبت به نوجوان و انتظار رفتار بزرگسالانه از نوجوان را مهم ترین خطای رفتاری والدین دانست و گفت: «والدین باید بدانند که در شرایط سنی نوجوانی، هیجان مهم ترین عامل محسوب می‌شود به گونه‌ای که تمامی تصمیمات نوجوانان بر مبنای هیجانات است و والدین نمی‌توانند از آنها انتظار رفتار بزرگسالانه داشته باشند.» ملک محمد همچنین مهم ترین خطای نوجوانان را ثابت دانستن شرایط زندگی در بحران کرونا و ادامه یافتن این شرایط به صورت همیشگی دانست و افزود: «نوجوانان باید بدانند عدم امید به رهایی از این وضعیت منجر به حرکات منفعلانه و پرخاشگرانه می‌شود، باید امید داشته باشند چراکه وضعیت ثابت نخواهد ماند.»
این روانشناس یادآور شد: «طول دوره نوجوانی در جوامع امروزی افزایش پیدا کرده است به طوری که برخی از روانشناسان دوره نوجوانی را تا سنین ۲۵ و حتی ۳۰ سال می‌دانند و انتظار می‌رود شرایط کنونی پاندمی کرونا نیز بر طول این دوره بیافزاید.»
وی درباره نحوه مواجهه والدین با نوجوانان گفت: «والدین اگر تصور می‌کنند در شرایط کنونی پاندمی کرونا باید وضعیت روانی گذشته را داشته باشند خطا فکر می‌کنند بلکه باید بدانند در خانه ماندن و افزایش ارتباط با نوجوان قطعا بر شرایط روانی آنها تاثیر می‌گذارد و این امری طبیعی است.»
ملک محمد افزود: «والوین باید برنامه‌ریزی داشته باشند، زمان و میزان فعالیت هر فرد در شبکه‌های اجتماعی را مشخص کنند، با نوجوان یک رفتار دوسویه عاطفی داشته باشند و فعالیت و همکاری گروهی در خانه را تقویت کنند. برخی از والدین تصور می‌کنند تنها وظیفه نوجوان درس خواندن است درحالی که مهم ترین وظیفه نوجوان کسب هویت است و در راه کسب هویت ارتباط با هم‌سالان نقش مهمی دارد که این ارتباط در دوران کرونا بسیار کمرنگ شده است.» این روانشناس ادامه داد: والدین گاهی باید به نوجوان یادآوری کنند که سراغی از هم سالان خود بگیرد و با آنها به صورت مجازی گفت‌وگو کند، همچنین والدین باید هیجانات خود را بشناسند و بدانند در مواجهه با چه رفتاری از نوجوان عصبی می‌شوند تا بتوانند خود را کنترل کنند.»
وی یادآور شد: «نوجوانان باید بدانند توانایی تفکر منطقی در آنها پایین است و این یک ضعف به شمار نمی‌رود بلکه ویژگی سن آنها است، یک نوجوان اگر به این آگاهی برسد که اکثر رفتارهایش بر پایه هیجانات است بدون سرزنش خود به چگونگی اصلاح رفتار فکر می‌کند، در نتیجه احساس گناه و انجام رفتارهای پرخطر در او کاهش پیدا می‌کند.»
میزان آسیب‌پذیری روانی در میان زنان‌ومردان
در این میان محمد حاتمی رئیس سازمان نظام روانشناسی در رابطه با وضعیت مشکلات روانی در میان زنان و مردان اظهار کرد: «مطابق با بررسی‌های انجام شده آسیب پذیری روانی مردان نسبت به زنان در دوران پاندمی کووید ۱۹ بیشتر بوده است و به طور کلی مردان شکننده‌تر بوده‌اند. شاید یکی از دلایل این شکنندگی این است که مردان در گذشته فعالیت‌های گسترده‌ای در خارج از خانه داشتند و اکنون فعالیت‌هایشان محدودتر شده است.»وی در ادامه درباره تاثیرات روانی پاندمی کرونا بر زنان، نیزگفت: «آمار دقیقی در این زمینه نداریم، هرچند با افزایش حضور فرزندان در خانه و آموزش‌های آنلاین و... کار و مسئولیت زنان بیشتر از گذشته شده است، از سوی دیگر مشکلات درون خانوادگی نیز افزایش پیدا یافته است و فشار روانی بیشتری را نسبت به سایر اعضا خانواده تحمل می‌کنند.»
در حالیکه رئیس سازمان نظام روانشناسی از شکنندگی روانی مردان در دوران پاندمی کرونا خبر داد، که فرنگیس شریفی باستان روانشاس با بیان اینکه اینکه آسیب پذیری زنان نسبت به مردان بیشتر است و در نتیجه زمینه ایجاد بیماری‌های خلقی نیز در آنها بیشتر است، به ایسنا، گفت: «شیوع پاندمی کرونا و تعطیلی بسیاری از مشاغل، شرایط روانی را برای زنان سرپرست خانوار و زنان مجردی که امرار معاششان بر عهده خودشان است سخت کرده و دائما نگران آینده زندگی خود هستند و نمی‌دانند وضعیت زندگی آنها به چه شکل خواهد بود.»
وی ادامه داد: «عدم تعامل اجتماعی، در خانه ماندن، عدم تحرک و... زمینه‌ای را برای افزایش سطح افسرگی، استرس و اضطراب زنان ایجاد کرده است و گاها این افسردگی و بی‌کاری افراد را به سمت انجام کارهای پر خطر برای کسب درآمد نیز برده است.»
به گفته این روانشناس، مطابق با تحقیقات انجام شده در دنیا، پاندمی کرونا بر روی سلامت روان زنان بیش از مردان تاثیر گذاشته است که یکی از دلایل آن نقش محوری و کلیدی زنان در خانواده به عنوان دختر، همسر و مادر است.
دیدگاه کاربران
ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد