سپید

بحران کرونا وارد ششمین ماه خود شده است. برخلاف پیش بینی‌ها، فصل گرما هم نتوانسته است که تاثیری در مهار این بیماری مهلک داشته باشد. در این بین، بسیاری از کارشناسان نظام سلامت تاکید دارند که هرچقدر تعامل سازنده و ارتباط کاری بین وزارت بهداشت با انجمن‌های پزشکی تقویت شود، به همان میزان هم احتمال شکست کرونا بیشتر خواهد شد.

باید در نظر داشت که اگر وزارت بهداشت، مسیر مشخص خود را برای مهار کرونا انتخاب کند، اما انجمن‌های پزشکی هم در مسیر دیگری حرکت کنند، شانس شکست کرونا بسیار ضعیف خواهد شد. هم‌راستا بودن سیاست‌های اتخاذ شده از سوی وزارت بهداشت با سیاست‌های اجرایی انجمن‌های پزشکی موجب تقویت خط مقدم نبرد با کرونا خواهد شد.

در صورت افزایش هماهنگی بین وزارت بهداشت با انجمن‌های پزشکی، موازی کاری در حوزه پیشگیری و درمان کرونا نیز کمرنگ‌تر خواهد شد. این افزایش سطح همکاری‌ها نیز در نهایت هم به نفع جامعه پزشکی تمام می‌شود و هم خدمات درمانی باکیفیت‌تری به بیماران ارائه خواهد شد.

بدون هیچ چشمداشتی، سطح همکاری‌ها را ارتقا داده‌ایم

برخی از فعالان انجمن‌های پزشکی تاکید دارند که در دوران بحران کرونا به منظور حفظ سلامت شهروندان، تلاش می‌کنند که همکاری بیشتری با وزارت بهداشت داشته باشند. آنها تاکید دارند که مجموعه این همکاری‌ها بدون چشمداشت است و بابت این همکاری‌ها هیچ انتظار خاصی از متولیان نظام سلامت ندارند.

جلال شکوهی، عضو هیات مدیره انجمن رادیولوژی ایران هم در گفتگو با سپید به اهمیت همکاری گروهی برای مهار کرونا تاکید می‌کند و می‌گوید: «در دوران بحران کرونا تلاش کرده‌ایم که ارتباط مطلوبی با وزارت بهداشت داشته باشیم تا بتوانیم با کمک همدیگر این بحران را مهار کنیم. در کمیته مرکزی مقابله با کرونا، برخی از نمایندگان انجمن‌های پزشکی حضور دارند و پیشنهادات خود را برای مهار بیماری کرونا مطرح می‌کنند. البته در این مجموعه همکاری‌ها نیز هیچ انتظاری از وزارت بهداشت، نداشته و نداریم.»

او تاکید می‌کند: «اگرچه نیروهای ما برای خدمت به بیماران مبتلا به کرونا، تلاش طاقت فرسایی دارند، اما ما هیچ انتظاری از وزارت بهداشت نداریم. کمک خاصی هم تاکنون به ما نشده است. فقط انتظار داشتیم که حداقل با وضع تعرفه‌های منطقی، دستمزد عادلانه‌تری دریافت کنیم که آن هم محقق نشده است. یعنی فراتر از حق و حقوق طبیعی‌مان درخواست نکرده‌ایم. با وجود تمام این شرایط، بسیاری از انجمن‌های پزشکی تلاش می‌کنند که به خاطر مردم و حفظ سلامت شهروندان، همکاری مناسبی با وزارت بهداشت داشته باشند تا با همکاری یکدیگر بتوانیم بیماری کرونا را شکست دهیم.»

پای دغدغه فعالان انجمن‌های پزشکی در بحبوحه کرونا

بسیاری از فعالان انجمن‌های پزشکی در طی چند ماه اخیر به طور مستقیم درگیر مهار بحران کرونا بوده‌اند. خیلی از اعضای این انجمن‌ها با حضور بر بالین بیماران مبتلا به کرونا، جان خود را هم به خطر انداخته‌اند تا بتوانند آمار مرگ و میر بیماران مبتلا به کرونا را کاهش دهند.

در طی چند ماه اخیر، شاهد افزایش سطح همکاری بین انجمن‌های پزشکی و وزارت بهداشت بوده‌ایم. در راستای افزایش این همکاری‌ها نیز اقدامات متعددی انجام شده است. به طور مثال، در جلسه اخیر اعضای هیات رئیسه تعدادی از انجمن‌های علمی گروه پزشکی ایران با نمایندگان وزارت بهداشت نیز بر تقویت همکاری بین انجمن‌های پزشکی و وزارت بهداشت تاکید شد. در این جلسه، هر کدام از فعالان جامعه پزشکی از راهکارهای مدنظر خود برای تقویت سطح همکاری بین وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی و انجمن‌های علمی سخن گفتند.

در جلسه هیات رئیسه مجمع انجمن‌های پزشکی با نماینده معاونت درمان وزارت بهداشت و نمایندگان انجمن‌های بیهوشی، رادیولوژی، پزشکان عمومی، داخلی و عفونی در خصوص جذب نیروهای داوطلب برای کار در مراکز پذیرش بیماران مبتلا به کرونا، بحث و بررسی‌هایی انجام شد.
در این جلسه، ضمن اشاره به جذب نیروهای داوطلب برای جایگزینی کادر درمانی فرسوده بر حمایت و پشتیبانی از کادر پزشکی و پرستاری برای ارائه خدمت به بیماران کووید 19 نیز تاکید شد.

در این جلسه، جلیل حسینی، دبیر کمیسیون انجمن‌های علمی گروه پزشکی وزارت بهداشت با اشاره به این که جامعه پزشکی در شرایط مختلف از جمله سال‌های دفاع مقدس، کارنامه درخشانی را از عملکرد خود به جای گذاشته است، اظهار می‌کند: «با توجه به خستگی و فرسودگی کادر درمان در شرایط بحرانی کرونا و این که کمبودهایی در مراکز درمانی و برخی استان‌های محروم و دانشگاه‌های بزرگ وجود دارد، باید طرحی را آماده کنیم تا از ظرفیت رشته‌هایی که می‌توانند نقش بیشتری در کمک‌رسانی به همکاران فعال در مراکز درمانی کرونا داشته باشند، بیشتر استفاده کنیم. در مجموع جامعه پزشکی همواره در تمامی شرایط بحرانی احساس مسئولیت می‌کند و انجمن‌های علمی تخصصی نیز نقش برجسته‌ای دارند و در کمک‌رسانی به همکاران خود پیشگام هستند.»

حسینی یادآور می‌شود: «از انجمن‌های داخلی، عفونی، بیهوشی، رادیولوژی، طب اورژانس و انجمن پزشکان عمومی دعوت کردیم، زیرا به این تخصص‌ها در مناطق مختلف احتیاج داریم و در این شرایط حداکثر از هر رشته 20 نفر مورد نیاز خواهد بود. یکی از دغدغه‌های انجمن ها این است که خستگی همکاران در مراکز درمانی و بیمارستان‌های پذیرش کننده بیماران مبتلا به کرونا را کاهش دهند و سایر ارگان‌ها مانند بسیج جامعه پزشکی نیز همراهی لازم در این زمینه را با سازمان نظام پزشکی، انجمن‌ها و وزارت بهداشت داشته باشند.»

او با اشاره به این که زمان ریشه‌کنی کووید 19 مشخص نیست، تصریح می‌کند: «وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی در جذب نیروهای داوطلب و اعزام آنها به مناطق مورد نیاز خوب عمل کردند. انجمن‌ها نیز به وظایف خود آشنایی دارند. در شرایط کنونی نیز باید ستادی برای همکاران مجروح در عرصه کووید 19 راه‌اندازی شود تا در صورت هر نوع آسیب جانی، خانواده آنها تحت حمایت قرار داشته باشند.»

همچنین علی نوبخت، دبیر مجمع انجمن‌های علمی گروه پزشکی ایران نیز با بیان این که نیاز معاونت درمان شامل دو بخش اهم و اخص است، اذعان می‌کند: «از رشته‌های بیهوشی، رادیولوژی، داخلی، عفونی و عمومی اعلام نیاز کردیم تا انجمن‌ها با فراخوان، نیروهای داوطلب را جذب کنند و در اختیار معاونت درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار دهند. نیاز این معاونت در دانشگاه‌ها به طور اهم و در خصوص بیماری کووید 19 بطور اخص بوده که هدف ما نیز جذب نیروهای داوطلب در خصوص ارائه خدمت به بیماران مبتلا به کرونا بوده است.»

او با تاکید بر این که جانفشانی کادر پزشکی و پرستاری بر کسی پوشیده نیست، تاکید می‌کند: «وزارت بهداشت برای پوشش خستگی کادر درمانی از انجمن‌ها درخواست کرد تا رایزنی لازم را برای جذب نیروهای داوطلب انجام دهد. بسیج جامعه پزشکی نیز در قانون نظام پزشکی گنجانده شده است. بنابراین باید پشتیبانی لازم از کادر درمان انجام شود تا بتوانند با توان بیشتر ادامه راه دهند. باید مشکلات افراد داوطلب در خصوص ارائه خدمت در شرایط حساس کنونی در نظر گرفته شود و مسئولان و ارگان‌های ذیربط، تمهیداتی را برای جبران خدمات داوطلبانه همکاران داشته باشند.»

همچنین ایرج فاضل، رئیس مجمع انجمن‌های علمی، تخصصی پزشکی نیز خاطرنشان می‌کند: «هنوز شرایط جنگ تحمیلی را فراموش نکرده‌ایم که جامعه پزشکی چگونه وارد میدان شد و از هیچ کوششی برای درمان مجروحان جنگی دریغ نکرد. در دوران دفاع مقدس با وجودی که جراحان ما اولین تجربه جراحی مجروحان با گلوله را داشتند، اما بهترین سرویس را به بیماران ارائه دادند و یک روز جبهه‌ها از وجود پزشک خالی نبود. در شرایط کنونی نیز باید بدانیم چگونه از ظرفیت‌ها استفاده کنیم.»

او تاکید می‌کند: «فرسودگی جامعه پزشکی در درمان بیماران مبتلا به کرونا و مشکلات موجود کاملا مشخص است. باید بدانیم چگونه این فرسودگی را ترمیم کنیم و با نیازسنجی، آموزش‌های لازم را به نیروهای تازه نفس برای خدمت رسانی ارائه دهیم.»

اغلب وعده‌ها به جامعه پزشکی همچنان عملی نشده است

در دوران بحران کرونا، دولت وعده داد که حمایت‌های مالی متعددی از جامعه پزشکی به عمل می‌آورد، اما رئیس کل سازمان نظام پزشکی گلایه می‌کند که بسیاری از این وعده‌ها، تاکنون عملی نشده است. همچنین او تاکید دارد که برای افزایش هماهنگی بین جامعه پزشکی و وزارت بهداشت در دوران بحران کرونا باید از نمایندگان جامعه پزشکی در جلسات وزارت بهداشت نیز بیشتر استفاده شود تا شاهد اجرای موفق‌تر برنامه‌های درمانی باشیم.

محمدرضا ظفرقندی، رئیس کل سازمان نظام پزشکی با بیان این که برای خدمت به بیماران مبتلا به کرونا، دو هزار و 212 نفر داوطلب جامعه پزشکی به این سازمان اعلام آمادگی کرده‌اند، اظهار می‌کند: «840 پزشک عمومی، 370 نفر از متخصصان رشته‌های مختلف، 50 نفر از فوق‌تخصصان و علوم آزمایشگاهی و کارشناس در فاز اول برای مقابله با کرونا اعلام آمادگی کردند که بسیار جای تقدیر و تشکر دارد. زمانی که کار طولانی می‌شود، طبیعتا نیاز به سازماندهی بیشتر داریم. انتظار این است که اگر می‌خواهیم بسیجی در این زمینه داشته باشیم، مرجع آن نظام پزشکی و انجمن‌ها باشند، زیرا اگر قرار است در حوزه پزشکی کار مدنی و ملی انجام شود، باید این دو نهاد دیده شوند. با این وجود، چنین امری را چندان شاهد نبودیم و نه تنها ستاد ملی مقابله با کرونا، بلکه ستاد وزارت بهداشت نیز از ظرفیت‌های نظام پزشکی و انجمن‌ها در جلسات خود استفاده نکرد.»

او ادامه می‌دهد: «لازم است نیاز به نیروی انسانی در مراکز درمان کرونا ارزیابی شود. این سنجش نمی‌تواند توسط روسای دانشگاه‌ها انجام شود، بلکه وجود ستاد مرکزی در وزارت بهداشت ضروری است تا نیازسنجی واقعی را انجام دهد تا مجراهای کمک به هر شکل ممکن از جمله حضوری و مجازی مشخص شود.»

ظفرقندی با گلایه از این که بسیاری از وعده‌های داده شده به جامعه پزشکی در شرایط بحرانی کرونا عملی نشده است، تصریح می‌کند: «ارائه تسهیلات به جامعه پزشکی در لیستی که بسیاری از صنوف در آن دیده شده بودند، از سوی مسئولان لحاظ نشده بود. با پیگیری‌ها و رایزنی‌های انجام شده، اصلاحات صورت گرفت، اما باز پزشکان مطب‌دار و فعال در بخش خصوصی در زمره این تسهیلات قرار نداشتند. دلیل این اتفاق را هم نبود اعتبارات لازم عنوان کردند. بحث ما در نظر گرفتن رشادت و جانفشانی جامعه پزشکی بود که از سوی مسئولان نادیده گرفته شده بود. این امر بسیار توهین آمیز و برخورنده بود. تلاش ما در واقع دادن انگیزه خدمت به همکاران در این شرایط بحرانی است.»

او تاکید می‌کند: «باید بسته‌ای به لحاظ نیازسنجی در ستادی که مرکزیت آن وزارت بهداشت است تشکیل شود تا با نیازسنجی واقعی افراد داوطلب، حمایت و پشتیبانی‌های لازم از آنها صورت گیرد. سازمان نظام پزشکی نیز می‌تواند با همکاری انجمن‌های پزشکی، بانکی را برای حمایت‌های مادی از همکاران داوطلب مهیا کند. تمامی تلاش ما و جامعه پزشکی بر این است که دست وزارت بهداشت و نظام سلامت در دولت بالا باشد و بتواند اختیارات و مجوزهای لازم را برای کنترل و مهار این بیماری اخذ کند، زیرا عادی‌سازی و عدم رعایت قوانین و پروتکل‌ها موجب افزایش شیوع کرونا و به تبع آن خستگی کادر درمان شده است.»

از سوی دیگر، رضا گلپیرا، رئیس مرکز مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت نیز با بیان این که باید از نیروهای متخصص و اعزامی به مناطق مورد نیاز، پشتیبانی لازم را داشته باشیم، اظهار می‌کند: «با توجه به روند بیماری کرونا و فرسودگی نیروهای موجود و همچنین استمرار بیماری کرونا در برخی استان‌ها و شهرها نیازمند اقدامات لازم برای جایگزینی نیرو هستیم .حتی از سیستم پزشکی از راه دور برای ارائه مشاوره‌ها و کمک به کادر درمان در برخی مناطق استفاده کردیم تا بیماران دچار کمبود و دغدغه نباشند. در این شرایط هر نوع کمک فیزیکی و تفکری برای ارائه خدمت به بیماران مبتلا به کرونا، بسیار کمک کننده است.»

او با تاکید بر جانفشانی گروه‌های مختلف پزشکی در راه مبارزه با بیماری کرونا تصریح می‌کند: «در دوران کرونا باید ایجاد انگیزه کنیم و تشویق‌هایی برای کادر درمان و رزیدنت‌ها در نظر بگیریم. تمام سعی وزارت بهداشت این است که نهایت همکاری را برای ادامه فعالیت کادر درمانی داشته باشد. نیاز دانشگاه‌ها ثبت شده است و در این راستا سامانه جامعی را راه‌اندازی کردیم. نیروهای داوطلب را به مناطق مورد نیاز اعزام کردیم، اما برای جایگزینی و ادامه راه نیازمند یاری انجمن‌ها هستیم تا با فراخوان نسبت به جذب نیروهای لازم اقدام کنند. پیگیر مشوق‌ها نیز هستیم. از جمله این که ضریب کا برای همکاران متخصص در مناطقی که خدمت می‌کنند افزایش یافته است.»

نباید از خاطر برد که عمل به وعده‌های داده شده به جامعه پزشکی می‌تواند انگیزه کادر درمان را برای خدمت در شرایط سخت کرونا افزایش دهد. عملی شدن این وعده‌ها می‌تواند سطح همکاری بین انجمن‌های پزشکی و وزارت بهداشت را نیز تقویت کند. این اتفاق در نهایت موجب می‌شود که سطح کیفی ارائه خدمات درمانی به بیماران مبتلا به کرونا نیز افزایش پیدا کند.