سپید

در پنج ماه اخیر که بحران کرونا به تمام مشاغل و صنوف کشور آسیب زده، جامعه پزشکی نیز از دامنه این آسیب‌ها در امان نمانده است. حتی می‌توان گفت که به نسبت بسیاری از مشاغل، آسیب جامعه پزشکی از بحران کرونا بسیار شدیدتر بوده است.

به دلیل زیان‌های جدی که جامعه پزشکی در دوران بحران کرونا متحمل شد، قرار بر این بود که از پزشکان آسیب دیده از کرونا حمایت شود. بیش از یک ماه قبل نیز طرح امکان استفاده مشاغل حوزه سلامت از تسهیلات بانکی در جلسه نمایندگان جامعه پزشکی با معاون اول رئیس جمهوری مطرح شد. قرار بر این بود که این پیشنهاد در ستاد ملی مقابله با کرونا نیز مطرح و تصویب شود.

در همین راستا معاون امور علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه در نامه‌ای خطاب به وزیر بهداشت، خواستار طرح پیشنهاد اعطای تسهیلات وامی صنوف آسیب دیده از شیوع کرونا به جامعه پزشکی برای تصویب در ستاد ملی مقابله با کرونا شده است.

در این نامه از وزیر بهداشت درخواست شده است: «پیشنهاد این موضوع مبنی بر اینکه «کلیه موسسات، مطب‌ها و دفاتر کار خصوصی که از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران پروانه تاسیس و فعالیت دریافت می‌کنند، در زمره دریافت‌کنندگان تسهیلات وامی صنوف آسیب دیده از شیوع کرونا قرار گیرند»، برای تصویب در ستاد ملی مقابله با کرونا ارائه شود.»

چرا جامعه پزشکی به حمایت فوری نیاز دارد؟
مجموعه آسیب‌های اخیر به جامعه پزشکی از دو جنبه جانی و مالی قابل تحلیل است. بسیاری از پزشکان در معرض مستقیم ابتلا به کرونا قرار دارند و این روزها حرفه پزشکی در زمره پرخطرترین مشاغل جهان، جای می‌گیرد. چند روز قبل نیز محمدرضا ظفرقندی، رئیس کل سازمان نظام پزشکی به آخرین آمار شهدای مدافع سلامت، اشاره کرد و یادآور شد: «تاکنون از جامعه پزشکی و پرستاری بیش از پنج هزار نفر به بیماری کرونا مبتلا شده‌اند که اگر خدمه بیمارستان‌ها را نیز محاسبه کنیم، این عدد حتی به ۱۰ هزار نفر نیز خواهد رسید. متاسفانه از تعداد یاد شده ۱۴۰ نفر شهید خدمت داشته‌ایم. از کل آمار یاد شده ۲۰ درصد گروه پرستاری، ۱۹ درصد پرسنل بیمارستانی، ۱۷ درصد پزشکان عمومی، ۹ درصد پزشکان داخلی، ۵.۵ درصد پزشکان زنان و ... بوده‌اند.»

جدای از خطر بالای ابتلا به کرونا، چالش‌های اقتصادی و مالی سنگینی نیز در دوران کرونا به جامعه پزشکی تحمیل شده است. طبق آمارهای رسمی، بسیاری از مطب‌ها به دلیل متناسب نبودن درآمد با هزینه‌ها و کاهش آمار مراجعات، تعطیل شده‌اند و موج تعطیلی مطب‌ها نیز ادامه دارد. آنطور که سازمان نظام پزشکی اعلام کرده است، هر روز به طور میانگین با سه درخواست تعطیلی مطب مواجه هستیم.

محمد جهانگیری، معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی نیز توضیح می‌دهد: ««بر اساس مقایسه برگه‌های بیمه‌ای پزشکان که مربوط به مقایسه اسفند ۹۷ و فروردین ۹۸ با اسفند ۹۸ و فروردین ۹۹ بود، تعداد برگه‌های بیمه پزشکان، شمارش شده است که جواب‌های قابل قبولی نیز استخراج شده است. نتیجه‌ای که حاصل شده به این صورت است که در حوزه مراجعه بیماران از بخش آزاد و بدون بیمه، ۲۵ درصد کاهش مراجعه داشتیم. در مراجعه بیماران با بیمه سلامت حدود ۴۰ درصد کاهش مراجعه داشته‌ایم. در کل به طور میانگین، حدود ۳۰ درصد کاهش بار مراجعه داشته‌ایم.»
جدای از بحران کرونا که هم سلامت پزشکان و هم اقتصاد حرفه پزشکی را نشانه گرفته است، بحث پایین بودن تعرفه‌های پزشکی نیز بحران دیگری است که مشکلات مالی جامعه پزشکی را تشدید کرده است.

نوید ناصری، استاد دانشگاه و عضو هیات مدیره سازمان نظام پزشکی شیراز نیز در گفتگو با سپید، انتقاد می‌کند: «انتظار تعیین تعرفه گزاف در حوزه خدمات پزشکی نداریم، بلکه می‌گوییم تعرفه‌ها حداقل با هزینه‌ها همخوانی داشته باشد. در نظر بگیرید که در افغانستان، ویزیت پزشک عمومی حدود 35 دلار است، اما تعرفه ویزیت پزشک متخصص در کشور ما حدود دو دلار و نیم است. این تعرفه‌ها به هیچ وجه نمی‌تواند هزینه‌های کرایه و تجهیز مطب را جبران کند. نباید در بحث تعیین تعرفه‌های پزشکی، جزیره‌ای نگاه کنیم و خودمان را منفک از دنیا بدانیم. اگر نگاهی به کشورهای اطراف خودمان داشته باشیم، می بینیم که تعرفه‌ها در ایران به هیچ وجه با کشورهای همسایه‌اش تناسب ندارد.»

ناصری تصریح می‌کند: «انگار دید دولت نسبت به جامعه پزشکی این است که هر پزشک به یک چاه نفت وصل است، سپس با همین پیش فرض با خودشان می‌گویند که باید از منافع پزشکان کم کنیم و به منافع گروه‌های دیگر اضافه کنیم. این تفکر غلطی است. امیدوارم واقع‌بینانه و به دور از نگاه‌های جناحی و سیاسی به مسائل صنفی پزشکان نگاه شود. امسال تعرفه‌ها را به شکلی افزایش داده‌اند که فقط بیمارستان‌های خصوصی و مراکز پاراکلینیکی بزرگ، آسیب نبینند، اما این وسط فقط پزشکانی ضرر می‌کنند که سرمایه‌دار نیستند و صرفا به ارائه خدمات درمانی می‌پردازند. افزایش پنج درصدی حق‌العلاج با توجه به شرایط فعلی تورم، سخره‌آور است. سرکوب کردن تعرفه‌های بخش خصوصی با وجود تعطیلی چند ماهه مطب‌ها در دوران کرونا، ضربه‌های اقتصادی سنگینی به ارائه‌دهندگان خدمت می‌زند.»

ناصری تاکید می‌کند: «بی‌ثباتی ارز و افزایش شدید تورم واقعی در جامعه نیز به منافع بسیاری از گروه های پزشکی آسیب زده است، بخصوص آن گروه از جامعه پزشکی که با تجهیزات مختلف پزشکی سروکار دارند و باید این تجهیزات را با قیمت ارز آزاد تهیه کنند. از آنجا که این تجهیزات نیز به دلیل تحریم‌ها چندین دور بین واسطه‌ها می‌چرخد تا به دست جامعه پزشکی برسد، معمولا این تجهیزات با قیمت بسیار گزافی به دست ما می‌رسد، اما متاسفانه این هزینه‌ها دیده نمی‌شود. بنابراین معتقدم تا وقتی که ارائه دهندگان خدمت در نظام تعرفه‌گذاری خدمات پزشکی نقشی نداشته باشند، اینگونه مشکلات پابرجاست.»

مجموع این مشکلات مالی جامعه پزشکی باعث شده است که بسیاری از پزشکان به دنبال تاسیس مطب نباشند. بخصوص پزشکان جوان که اغلب آنها از توانایی مالی چندانی برخوردار نیستند، با وجود هزینه‌های فعلی نمی‌توانند به مطب‌داری فکر کنند.

بشیر خالقی، نماینده مردم در مجلس دهم نیز به وضعیت اقتصادی وخیم مطب‌ها اشاره و تصریح می‌کند: «هم اکنون در شرایطی قرار داریم که تاسیس مطب برای بیش از 10 هزار پزشک عمومی، بهره‌وری اقتصادی ندارد.»

همچنین مهدی نیکوسیر، عضو شورای روابط عمومی نظام پزشکی هم نسبت به افزایش آمار واگذاری مطب‌ها هشدار می‌دهد و می‌گوید: «درحال حاضر راه‌اندازی مطب حدود یک میلیارد تومان هزینه می‌خواهد، حال آیا این مطب سودده باشد یا خیر هم قابل اطمینان نیست. از همین رو این روزها مکرر آگهی‌های واگذاری مطب را می‌بینیم، در حالی که درگذشته، چنین نبود و همه به دنبال توسعه فعالیت خود بودند.»

آیا اعطای وام، مشکلات جامعه پزشکی را حل می‌کند؟
اعطای وام به جامعه پزشکی قرار است در ستاد ملی مقابله با کرونا مطرح شود و در صورت تصویب نهایی به عنوان یک دستور حاکمیتی به همه بانک‌ها ابلاغ خواهد شد.

البته این روزها برخی بانک‌ها اعلام کرده‌اند که آماده اعطای وام به جامعه پزشکی هستند، اما یک دستورالعمل کلی و جامع برای اعطای وام به جامعه پزشکی وجود ندارد که همه بانک‌ها ملزم به رعایت آن باشند.

انتظار این است که با وجود فداکاری‌های جامعه پزشکی در دوران بحران کرونا، تصویب پیشنهاد اعطای تسهیلات به جامعه پزشکی در اولویت برنامه‌های ستاد ملی مقابله با کرونا قرار بگیرد تا پزشکان، پرستاران و سایر کادر درمان به ادامه خدمت در شرایط سخت کرونا، دلگرم باشند و با روحیه مضاعفی به ادامه کار بپردازند.

فائزه مرادی از جمله اعضای جامعه پزشکی است که در طی چند ماه اخیر در خط مقدم مقابله با کرونا در مراکز درمانی تهران، حضور داشته است. او در گفتگو با سپید با اشاره به پیشنهاد اعطای وام به جامعه پزشکی می‌گوید: «پیشنهاد اعطای تسهیلات به مطب‌ها و مراکز درمانی شاید برای آن گروه از پزشکانی که مطب دارند و مطب آنها به دلیل مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا تعطیل شده است، جواب بدهد، اما خیلی از اعضای کادر درمان که در دوران کرونا به بیماران خدمت می‌کنند، مطب شخصی ندارند. به همین دلیل باید سازوکار کارآمدتری برای حمایت از همه کادر درمانی فعال در خط مقدم مقابله با کرونا اجرا شود. افزایش حقوق و کارانه کادر درمان، اعطای مرخصی به کادر درمان برای تجدید قوا، پرداخت بدون تاخیر حقوق‌ها و افزایش امنیت شغلی کادر درمان در بیمارستان‌ها می‌تواند مشوق مناسبی برای کادر درمان باشد.»

او تاکید می‌کند: «جامعه پزشکی انتظار دارد که بحث اعطای تسهیلات و کمک به آنها فقط در حد حرف باقی نماند. همچنین در فرآیند کمک به اعضای جامعه پزشکی نیز نباید همه فعالان این صنف را به یک چشم ببینند. درواقع باید بین پزشکان و پرستارانی که به بیماران کرونا خدمت می‌کنند با پزشکان و پرستارانی که مثلا در حوزه زیبایی فعالیت دارند، تفاوت قائل شد. در این راستا می‌توان در آزمون‌های دستیاری و سایر آزمون‌های پزشکی و همچنین کاهش طرح خدمت اجباری، حمایت از کادر درمانی فعال در درمان کرونا را عملیاتی کرد. ارزش اینگونه حمایت‌های غیرمالی از جامعه پزشکی شاید بسیار بیشتر و ماندگارتر از اعطای وام باشد.»

جامعه پزشکی در انتظار اصلاح تعرفه‌های 99
بیشتر از یک ماه پیش، معاون اول رئیس جمهوری در دیدار با نمایندگان جامعه پزشکی، وعده داد که بحث اصلاح تعرفه‌های پزشکی سال 99 را در دستور کار قرار می‌دهد. در آن جلسه، دستور تشکیل کمیته جدید برای بررسی و تعیین تعرفه‌های جدید، صادر شد.

با این وجود شاهد هستیم که هنوز از نظر عملی، اتفاق خاصی در حوزه اصلاح تعرفه‌های پزشکی سال 99 اتفاق نیفتاده است و همچنان جامعه پزشکی با همان تعرفه‌هایی کار می‌کنند که نسبت به آن اعتراض شدید دارند.

عباس آقازاده مسرور، رئیس مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی درباره جزئیات جلسه با معاون اول رئیس جمهوری، یادآور شده بود: «در چند ماه اخیر، کلیه ارکان سازمان نظام پزشکی، چه شورای عالی، چه شخص رئیس کل و هیات رئیسه مجمع عمومی و نیز اعضای انجمن‌های تخصصی و افرادی از اعضای شورای عالی و مجمع عمومی، مصاحبه‌ها و مکاتبات فراوانی در خصوص تعرفه‌ها داشتند که پیام اصلی همه آن‌ها هشدارهایی درباب تعرفه‌گذاری خدمات سلامت بود. مضمون همه این مکاتبات این بود که تعرفه‌ها طوری تصویب شده‌اند که به نقطه صفر و سر به سر خودمان هم نمی‌توانیم برسیم و فاصله ما از قیمت واقعی خدمات پزشکی بیشتر می‌شود. پیام اصلی ما این بود که این وضعیت به کاهش کیفیت خدمات سلامت و در در نهایت دست کردن در جیب مردم می‌انجامد که ما با این مخالفیم.»

آقازاده تاکید کرد: «ما در یک مبارزه صنفی و در یک اقدام مدنی به مصوباتی از دولت که بر نظام کاری ما حاکم است اعتراض کردیم و این اعتراض را به بالاترین مقامات تصمیم گیرنده هم رساندیم. آنها هم به طور متقابل از ما دعوت کردند تا در جلسه‌ای با سایر افراد موثر در این حوزه حاضر شویم تا آنها صحبت‌های ما را بشنوند. تا اینجای کار یک اقدام مثبت و نتیجه خوب برای سازمان و جامعه پزشکی بوده است. به یاد ندارم قبلا تا این سطح از موضع اعتراضی با تاکتیک مذاکراتی جلو رفته باشیم. مشابه این اتفاق در دهه هشتاد در زمان وزارت دکتر پزشکیان روی داد که پس از تصویب تعرفه‌ها و اعتراضات، کمیته‌ای تشکیل شد تا اعتراضات را بررسی و تعرفه را بازنگری کنند. از آن به بعد همیشه اعتراضات بوده، اما بی نتیجه بوده است. این بار به شکل سازمان یافته و متشکل اعتراض شد و در نهایت به صدور دستورات حاکمیتی نیز منجر شد.»

حال با وجود گذشت بیش از یک ماه از صدور این دستورات حاکمیتی، جامعه پزشکی انتظار دارد که این وعده‌ها محقق شود و در مقام عمل، اصلاح تعرفه‌های خدمات پزشکی در سال 99 در دستور کار قرار بگیرد. همچنین اگر هم قرار است تسهیلاتی به جامعه پزشکی پرداخت شود، پرداخت این وام‌ها باید با وضعیت فعلی جامعه پزشکی همخوانی داشته باشد. مثلا اعطای وام با سود بالا و مدت زمان بازپرداخت پایین نمی‌تواند چندان دردی از کادر درمانی دوا کند. البته چنین تسهیلاتی با چنین شرایطی نیز نمی‌تواند متقاضی زیادی در جامعه پزشکی داشته باشد.