گاهی طرز نشست و برخاست و راه رفتن روزمره ما به چشم نمی آید، اما در درازمدت این کارهای ساده سلامت استخوانها و مفاصل را به خطر میاندازد. زانو و مفصل آن از جمله اعضای مهم اسکلت بدن است که با کمترین اختلالی، راه رفتن را مختل میکند. این شماره با متخصصان جراحی زانو، به بیان بخشی از مسائلی که سلامت زانو را به چالش میکشد، می پردازد.
آنچه نظر جمع کثیری از متخصصان زانو است، این بوده که افزایش وزن باعث شده تا فشار زیادی به زانو وارد شود و از طرفی با ورزش نکردن و آپارتمان نشینی به مرور عضلات تنبل شده و در نتیجه این عوامل سبب میشوند، تا آرتروز ایجاد شود. میزان شیوع ازنظر آماری مشخص نیست، آن چیزی که ما در برخوردها مشاهده میکنیم، نشانگر شیوع بالای ساییدگی زانو است، که به عواملی مانند مشکلات تغذیهای از دوران کودکی، افزایش وزن و چاقی بیش از حد، ورزش نکردن و نداشتن تحرک مناسب است.
نقش تغذیه در دوران کودکی
نخوردن شیر مادر، کمبود کلسیم و ویتامینD سبب کج شدن پاها میشود، که به مرور این امر در ساییدگی زانو موثر است. از طرفی کودکان در سنین 5 سال به بالا تمایل زیادی به خوردن فستفودها و غذاهای چاقکننده پیدا میکنند، که اضافه وزن هم مشکلساز است. زندگی آپارتماننشینی و مشغله زیاد کاری از دلایلی است که معمولا جامعه را از ورزش کردن غافل میکند و به مرور عضلات تنبل شده و در نهایت به زانو فشار میآیدکه به سمت آرتروز پیش میرویم. به گفته رییس انجمن جراحان زانو، تاثیر صافی کف پا در بروز ساییدگی زانو مهم است. صافی کف پا به زانو فشار وارد میکند و در زانو ایجاد درد میکند، اما سبب بروز آرتروز نمیشود. پیشگیری بهترین راهکار جلوگیری از آرتروز است. ایجاد سروصدا در مفاصل، داشتن درد و تورم در مفصل از علائم آرتروز است و همینطور انحراف پیشرونده در پا از جمله مواردی است که باید روی آن حساس بود و ازنظر تخصصی آن را پیگیری کرد.
بهطورکلی، مشکلات زانو در دو گروه تقسیم بندی میشود، آسیبهای حاد مفصل زانو (حوادث ترافیک - ورزش) و آسیبهای مزمن مفصل زانو که به مروز زمان و با بالا رفتن سن بروز میکند. آمار دقیقی از بیماران مبتلا به مشکلات مفصل زانو در کشور وجود ندارد، اما به نظر میرسد که مشکلات زانو در سنین پایینتر نیز شیوع یافته است. از 70 سالگی به بعد، افراد نیاز به تعویض مفصل زانو پیدا میکنند، اما در ایران در دهه 5 و 6 عمر به دلیل رعایت نکردن اصول بهداشتی، بسیاری از افراد نیاز به تعویض مفصل زانو دارند.
آرتروز از شایعترین بیماریهای مفصل زانو
کمبود ویتامین D باعث کجی و ناهنجاری های مفصل زانو و قسمت تحتانی بدن می شود. همچنین اضافه وزن و چاقی نیز از مواردی است که به مفصل زانو آسیب جدی میرساند. اصولا مفصل زانو از ۷۰ سالگی به بعد تعویض میشود، متاسفانه مواردی از تعویض مفصل زانو در ۴۵ تا ۵۵ سال در کشور مشاهده میشود که به خاطر عدم رعایت اصول بهداشتی مفصل زانو و وزن زیاد است. آرتروز از شایعترین بیماریهایی است که مفصل زانو را درگیر میکند. وزن، کار زیاد و همچنین کمبود ویتامین D سبب آسیب به مفصل زانو شده و بیماری آرتروز را تشدید میکند، لذا جهت پیشگیری از این مشکلات باید به موقع اقدام کرد. در تهیه و تدارک تجهیزات و وسایل درمانی ارتوپدی مشکلی وجود نداشته و شاید اندکی ضعف مدیریتی وجود داشته باشد اما آنچه که حائز اهمیت است، این است که به علت سوانح ترافیکی و غیرترافیکی نیاز به تجهیزات، بیمارستان و تختهای اورژانس بیشتر است. این نیاز مخارج را افزایش میدهد. چنانچه بخواهیم با استانداردهای بینالمللی بیماران را درمان کنیم، مخارج بیشتر هم میشود. این مخارج بار زیادی روی دوش دولت میگذارد. با افزایش این بار، هزینه ها از پکیج دولتی خارج شده و مسئولان و بیمه ها از تعرفه ارتوپدی کم میکنند، تا هزینه این خدمات جبران شود.
سمانه جعفری