آمار مبتلایان به صرع در ایران مشخص نیست، بهطور نسبی میتوان گفت، بین 800 هزار تا یک میلیون بیمار صرعی در کشور داریم. اخیرا یک مطالعه دقیق اپیدمیولوژیک برای استخراج آمار تعداد مبتلایان به صرع در حال انجام است و تا چند ماه آینده آمار دقیق در این زمینه حاصل میشود، اما آمار غیر رسمی 2/0 تا 8/1 درصد در ایران گزارش شده است. آمار جهانی بین 5/0 تا 5/1 درصد است. البته بطور نسبی برخی از بیماران مبتلا به صرع تشخیص داده نمیشوند و گاهی آمار پایینتر از واقعیت است. اما دربسیاری از کشورها توانستهاند، با انجام مباحثی در زمینه مداخلات کاهش زایمانهای سخت و مسائل ژنتیکی این آمار را کاهش دهند. اکنون در نروژ یا انگلستان آمار صرع به نیم درصد تقلیل یافته است و در کشورهای توسعه یافته نیز بیشتر نوزادان و سالمندان قربانی این بیماری هستند. در حالی که در کشورهای در حال توسعه مانند ایران بیشتر نوجوانان، جوانان، کودکان و گاهی میانسالان دچار صرع هستند. منظور از بیماری صرع حملات تکرار شونده است. عامل بروز بیماری صرع ژنتیکی، مادرزادی، بیماریهای ساختاری خود مغز؛ مشکلات جنینی و حین زایمان است. این موارد از جمله علل بروز صرع هستند و درمان هم براساس علت بروز آن انجام میشود که در حدود 40 تا 70 درصد موارد با انجام اقدامات مبتلا به تشخیصی علت صرع معلوم نمیشود که به عنوان علل صرع با منشا ناشناخته هستند.
اگر فرد مبتلا به صرع از ابتدا درمان را به طور منظم انجام دهد، این شانس را دارد که در سالهای آتی نیاز به دارو نداشته باشد؛ این مورد در کشور ما کم رعایت میشود، زیرا افراد یا دارو را بهصورت نامنظم میخورند یا دستورات دارویی را خوب اجرا نمیکنند. بنابراین زمان درمان طولانی شده و درمان سخت میشود. به گفته علیرضا زالی، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور، طبق آمار جهانی اگر ظرف سه تا پنج سال دارو به طور منظم مصرف شود تا 70 درصد این امکان وجود دارد که فرد مبتلا در ادامه عمر خود نیاز به درمان نداشته باشد.
بهطورکلی، 80 تا 90 درصد افراد مبتلا به صرع درمان میشوند و تنها 10 تا 20 درصد مبتلایان با وجود استفاده از داروهای جدید یا روشهای نوین چند دارویی، مقاوم به درمان میشوند که موضوع مهم و قابل توجهی است و باید نسل جدید داروهای ضد تشنج و روشهای درمان جراحی را که جایگاه ممتازی دارد در مورد این بیماران به کار برد که بیش از 70 درصد احتمال بهبودی در این بیماران وجود دارد.
البته محرومیتهای اجتماعی و شغلی، کیفیت زندگی بیماران صرعی را تحت تاثیر قرار میدهد؛ تسخیر ارواح و جن زدگی موارد خرافهای در خصوص این بیماری است، زیرا صرع یک بیماری ارگانیک است که قابلیت درمان دارد و فرد میتواند به زندگی طبیعی خود بازگشته و حتی ازدواج کرده و صاحب فرزند شود. افراد مبتلا به صرع اکثر فعالیتهای شغلی را میتوانند، انجام دهند و محدودیتهای جهانی شغلی به جز خلبانی درخصوص این بیماری برداشته شده است. حتی رانندگی بیماران صرعی با چالش روبرو است. افراد مبتلا به صرع به شرط تایید پزشک معالج و درمان مستمر تحت شرایط خاص میتوانند این کار را انجام دهند که البته هنوز در کشور ما پروتکلی درخصوص گواهینامه گرفتن برای این افراد وجود ندارد.
اگر فرهنگ مصرف منظم دارو در خصوص این بیماران رعایت شود به درمان کمک کرده و خود مبتلایان نیز باید مراقبتهای اجتماعی از جمله گرسنگی و بیخوابی را مد نظر داشته باشند، زیرا با هر حمله جدید تشنجی، مغز وارد یک چرخه معیوب شده و سلولها آسیب میبینند و همین سازو کار ثانویه منجر به بروز صرع میشود. انجمن صرع ایران در یک کار بزرگ ملی به انجمن بینالمللی صرع ملحق شده است تا بتواند کارهای بیشتری را در خصوص این بیماری برای افراد مبتلا انجام دهد.
سمانه جعفری