از قدیم گفتهاند زینت سفره به سبزی خوردن اش است و زینت میز پذیرایی به میوههای رنگ به رنگ اما این روزها بسیاری از خانواده ها تمایل شان به مصرف سبزیجات کم شده و علت آن نیز انتشار
پی در پی اخبار ادامه روند آبیاری غیر استاندارد مزارع کشت سبزیجات با فاضلاب های شهری و صنعتی است. اخباری که دل نگرانی هر پدر و مادری را
بر می انگیزد که نکند سبزی که می خرد با پساب آبیاری شده باشد و به جای ویتامین و منفعت، همهاش ضرر باشد و سلامتی خود و فرزندش را به خطر بیندازد.
آبیاری سبزیحات تهران با فاضلاب و پساب های صنعتی موضوع تازهای نیست و نگرانی همیشگی شهروندان تهرانی است. آنها از آبی مینوشند و میوه و سبزیهایی مصرف میکنند که همواره نسبت به سلامت آن تردید دارند و این نگرانی محصول بیفکری و سهل انگاری 17 هزار واحد صنعتی است که فاضلاب خود را روی سطح زمین رها میکنند و مدیریت مسئولان و واحدهای ناظر بر عملکرد این واحدهای صنعتی. چراکه فاضلاب رهاشده روی سطح زمین خواهناخواه راه خود را پیدا میکند و سرازیر میشود به سمت زمینهای کشاورزی جنوب شهر تا ازآنجا جذب میوهها و سبزیهایی شود که برای مصرف اهالی یک شهر کاشته شده است، غافل از اینکه آبی که پای سیراب شدن این محصولات میرود تا چه اندازه میتواند سلامت شهروندان یک شهر را تهدید کند؟! از همین رو است که اعضای شورای شهر تهران به این مهم که ورامین، شهرری و بهطورکلی جنوب شهر تهران، پر از مزارعی است که با آب فاضلاب آبیاری میشوند، همچنان هشدار میدهند؛ چراکه فاضلابی که بهپای این محصولات کشاورزی میرود حاوی انواع فلزات آلی است و سرطانزا و عامل بروز بیماریهای تنفسی، کلیوی و انواع مسمومیتها نیز میشود.
سایه خطرات استفاده از آب فاضلاب در شرایطی هنوز بر سر تهرانیها سنگینی میکند که گفته میشود پیشازاین، ازسال ٨٩، ٨هزار هکتار زمین کشاورزی با فاضلاب آبیاری میشد که حالا عدد آن به ٢هزار هکتار کاهش پیداکرده است. زمینهایی که هنوز فاضلاب تنها منبع سیراب شدنشان هستند و مسئولان وزارت بهداشت به دنبال از بین بردن این روش ناصحیح آبیاریشان. کاظم ندافی، در همین زمینه به سپید میگوید:«در طول ۴سال گذشته، بارها متخلفان از سوی ضابطان قضایی شناسایی و به دادگاه معرفی شدند و حتی در مواردی هم حکم تخریب زمینها گرفتهشده اما هنوز روند آبیاری برخی مزارع کشت سبزی با فاضلاب و پساب صنعتی ادامه دارد.»
سبزی ناسالم مهمان ناخوانده سفره تهرانیها
«حدود 650 هکتار زمین زراعی سبزی در تهران بوده که با آب فاضلاب آبیاری میشده.» این حقیقتی است که رحمتالله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت شورای چهارم پایتخت به سپید میگوید و میافزاید:«این آمار با تلاش شرکت آب و فاضلاب آبفا شهرداری، استانداری و شورای شهر کاهشیافته بهطوریکه بیش از 80 درصد این زمینها دیگر با آب فاضلاب آبیاری نمیشوند اما همچنان حدود
۲۰ درصد از حجم زمینهای تحت کشت سبزی تهران، که حدود ۱۲۸ هکتار است با پساب صنعتی و فاضلاب آبیاری میشوند. البته استانداری تهران به جد در حال بررسی و کاهش این حجم از کشت ناصحیح سبزی در زمینهای جنوبی تهران است، اما این معضل هنوز ریشهکن نشده است.» به گفته وی استانداری تهران این قول را داده که از ابتدای فصل زمستان دیگر هیچ سبزی در تهران با آب فاضلاب کشت نشود و همه زمینها از چرخه استفاده از آب ناسالم خارج و از آب تصفیهشده بهرهبرداری و سیراب شوند تا دیگر سبزی آلوده به دست مردم نرسد.
معدومسازی تنها راه حفظ سلامت صیفیجات جنوب پایتخت
اگر کشاورزان اقدام به آبیاری غیرمتعارف در زمینهای کشاورزی کنند، ماموران محصولات ناسالم را معدوم میکنند. این هشداری است که نعمتالله ترکی، معاون برنامهریزی استانداری تهران در گفتوگو با سپید خطاب به کشاورزانی میدهد که بهداشت آب را در آبیاری زمینهای کشاورزیشان رعایت نمیکنند. او میگوید:«اولویت استانداری نظارت بر رعایت بهداشت در زمینهای زیر کشت صیفیجات است. ماحصل این نظارت نیز آن است از مهرماه سال گذشته تاکنون 600 هکتار از زمینهای کشاورزی جنوب تهران که با روشهای غیراستاندارد محصولات خود را آبیاری میکردند، شناسایی و سالمسازی شدند.» چراکه توزیع محصولات کشاورزی که از استانداردهای کشت و آبیاری سالم برخوردار است، جزو اولویتهای استانداری تهران است؛
از همین رو ضابطان قضایی در صورت مواجهه با محصولات ناسالم، با کشاورزان متخلف برخورد میکنند.» به گفته ترکی در سال گذشته زمینهای جنوب تهران که زیر کشت سبزی و صیفیجات با روش آبیاری غیرمتعارف بودند، حدود 750 هکتار بوده، اما اکنون 90درصد این زمینها استانداردسازی شدهاند و دیگر محصولاتشان از پساب فاضلاب شهری آبیاری نشده و از آب سالم مشروب میشوند.
تصفیهخانه، تنها راه نجات سبزیها از آلودگیها
تهران تصفیهخانه ندارد. ٧٠سال پیش قرار بود تصفیهخانهای در پایتخت راهاندازی شود که تمام شهر را تحت پوشش قرار دهد، اما هنوز خبری از این تصفیهخانه نیست. حالا کشاورزان هم چارهای جز استفاده از آبهای تصفیه نشده یا همان فاضلاب ندارند. در سالهای گذشته قرار بود جهاد کشاورزی آب تصفیهشده در اختیار کشاورزان قرار دهد، اما این کار هنوز به سرانجام نرسیده و هنوز در جنوب تهران و حتی کرج مزارع به همان شکل سنتی ناسالم آبیاری میشوند که تنها خطرآفرین است.
البته معاون برنامهریزی استانداری تهران از پیگیری اجرای پروژه نصب دستگاههای تصفیه پساب در مناطق جنوب شرقی و غربی تهران از سوی استانداری تهران خبر میدهد و میگوید که استاندار تهران در تلاش است تا پایان فصل پاییز، با استفاده از این دستگاهها، پساب مناطقی همچون ری، پاکدشت و ورامین را سالمسازی کرده و به چرخه آبیاری زمینهای کشاورزی تزریق کنند، اما هنوز تهرانیها چشمانتظار خبرهای خوشی هستند تا در کنار دهها مشکل زیستمحیطی همچون کمآبی، بحران خشکسالی و بهتازگی هجوم مگسهای سفید به خیابانها، حداقل دیگر نگران سلامت سبزی مصرفیشان نباشند و این زینت سفرهخانهشان را با خیال راحت خریداری و مصرف کنند.
چکاوک ابراهیمی